ఉదకార్గల శాస్త్రము / జలార్గళశాస్త్రము

కృత్వా వరుణస్య బలిం వటవేతస కీలకం సిరా స్థానే|

కుసుమైః గంధైః ధూపైః సంపూజ్య నిధాపయేత్ ప్రథమమ్||

&

ఇతి శ్రీవరాహ మిహిర* కృతౌ బృహత్సంహితాయాం -

జలార్గళ శాస్త్ర కథనం నామ -

          చతుఃపంచాశోऽధ్యాయః||

& Total శ్లోకములు - in - Jalargaal shasthram / ౧౨౫ = 125 ; 

&

వరాహమిహిరుని రచన ఐన "ఉదకార్గల శాస్రం" - లోకమున 

జలార్గళశాస్రం గా ప్రసిద్ధిపొందినది. ;-

జలార్గళ శాస్త్రమ్ - నకు ఉన్న 

మరో పేరు - ఉదకార్గల శాస్త్రమ్ -

&  1] బృహత్ సంహిత - 54 వ అధ్యాయం ఈ - జలార్గల్ శాస్త్రమ్ ;- 

ఇందులో 2[ మొత్తం 125 [నూట ఇరవై ఐదు] శ్లోకములు ఉన్నవి.

పైన ఉన్న - 3] "కృత్వా వరుణస్య .... ... "- 

 శ్లోకమ్ - ముక్తాయింపు - తో - గ్రంధకర్త - ఈ అధ్యాయాన్ని ముగించారు.

                    *   *   *   *   *   *   *   *   *   *   *   *   

संस्कृतम् / సంస్కృత భాషలో - चतुःपञ्चाश = 54 ;;  Fifty four - 

యాభై నాలుగవ అధ్యాయం - బృహత్ సంహిత - లోనిది .. 

పూజ్య శ్రీ వరాహమిహిర పండితుడు* - రచించిన మహోద్గ్రంధం బృహత్ సంహిత - లో 

అనేకానేక అంశాల మణిరత్నములను - కూర్చి, 

కుందనం దారములో అల్లి, తయారుచేసిన  హారం.

జలవనరులు గురించి - యాబది నాలుగవ అధ్యాయంలో వర్ణించిన 

జలార్గళశాస్త్రమును  - పాఠకులకు అందజేసినందుకు నాకు ఎంతో సంతోషంగా ఉన్నది.

బృహత్ సంహిత కర్త వరాహమిహిరులకు ఇవే మా కృతజ్ఞతా అక్షర పుష్పాంజలి ......... ; 

&

*వరాహ మిహిర = * वराहमिहिर = जन्म: ई. 499 - ई. 587) ;; 

==================== ,=================================== ,

udakaargal SAstram/ jalArgaLaSAsram ;-

     kRtwaa waruNasya balim waTawEtasa keelakam siraa sthAnE|

        kusumai@h gamdhai@h dhuupai@h sampuujya nidhaapayEt prathamamm||

&

iti SrIwaraaha mihira kRtau bRhatsam hitaayaam -

jalaargaLa SAstra kathanam naama -

          catu@hpamcASOऽdhyaaya@h||

&

waraahamihiruni racana aina "udakaargal SAstramu" - 

lOkamuna jalArgaLaSAsram gaa prasiddhipomdinadi.

jalaargaLa SAstramu - naku unna marO pEru - udakaargal ;-

&

1] bRhat sam hita - 54 wa adhyaayam ee - jalaargal SAstramm ;- imdulO 2] mottam 125 [nUTa irawai aidu] - SlOkamulu unnawi.

ee paina unna - kRtwaa waruNasya ........ " SlOkamm - muktaayimpu - tO - gramdhakarta - ee adhyaayaanni mugimcaaru.

                    *   *   *   *   *   *   *   *   *   *   *   *   

संस्कृतम् BAshalO - चतुःपञ्चाश = 54 ;; Fifty four - 

yaabhai naalugawa adhyaayam - bRhat sam hita - lOnidi. 

puujya Sree waraahamihira pamDituDu - racimcina mahOdgramdham bRhat sam hita - lO anEkaanEka amSAla maNiratnamulanu - kuurci, kumdanam daaramulO alli, tayaarucEsina  haaram.

jalawanarulu gurimci - yaabadi naalugawa adhyaayamlO warNimcina jalaargaLaSAstramunu paaThakulaku - amdajEsinamduku naaku emtO samtOshamgaa unnadi.

bRhat sam hita karta waraahamihirulaku iwE maa kRtajnataa akshara pushpaamjali ......... ; 

&

ref ;- ५४. उदकार्गल (अर्थात्, पृथ्व्याः बाह्यैः कैश्चिन् चिह्नैरन्तर्जलानां शोधनं, 

वापीकूपतटाक निर्माणायोत्खननप्रसंगे मध्ये जायमानानां शिलानां भङ्गर्थम् अभ्युपायाः, 

लब्धे जले पानानर्हे तस्य पानार्हतासंपादनार्थं क्रियमाणाः क्रमाः ;;  

Varahamihira - water knowledge 

మేలైన దిక్కులు కొన్ని మాత్రమే

"ఇక దిక్కుల నిర్ణయము వచించెద" -  Varaha Mihira says -

ఆగ్నేయే యది కోణే గ్రామస్య పురస్య వా  భవతి కూపః|

నిత్యం కరోతి దాహం జలమపి తత్రైవ చంచలం ప్రాయః|| శ్లోకమ్; ౧౨౩ =123 ;

& +    నైరృతి కోణే బాలక్షయం చ వనితా క్షయం చ వాయవ్యే|

                దిక్ త్రయమేత్ తత్ త్యక్త్వా శేషాస్తు శుభావహాః ప్రోక్తాః|| 

తా. గ్రామమునకైనను, పురమునకైనను - 

ఆగ్నేయదిశలో - బావి త్రవ్వితే అందు జలములు అస్థిరముగ ఉండుటయే కాక - 

వేదన కలిగించును. నెరృతి దిక్కున త్రవ్వి - పుత్ర దుఖం కల్గును.

వాయవ్యదిక్కున బావి - భార్యా నాసం అగును. 

కావున ఈ మూడు దిక్కులను వదిలిపెట్టాలి. 

ఇతర దిశలను ఎన్నుకుని, అక్కడ తవ్వితే శుభం కలుగును.  శ్లోకమ్ ; - ౧౨౪  =  124 ;; 

&

EXTRA NOTES ;-  దిక్కులు- విదిక్కులు - అంటే ఏమిటి?

దిక్కులు or దిశలు - details ;- 

దిక్కులు 4 + విదిక్కులు 4 = Total EIGHT DIRECTIONS ;; & + ;-

Two more directiond - Hindu astrology ;- 

ऊर्ध्व  ;- ఊర్ధ్వదిశ/ ఆకాశం / గగనం ;; 

अधरस्त = అధరస్థ దిశ ;  = దిగువ వైపు = పాతాళం ;;   

&

A]  నాలుగు దిక్కులు ;తూర్పు - పడమర - ఉత్తరం - దక్షిణం-> 

B]  నాలుగు విదిక్కులు ;- ఆగ్నేయం - నైరుతి - వాయవ్య - ఈశాన్య ; 

& విదిక్కులను - సులభంగా గుర్తుపెట్టుకోవడానికి -

నాలుగు అక్షర లింకులు - కొండగుర్తులు ;- 

*ఆనైవాయీ ;-

Easy గా జ్ఞాపకం పెట్టుకోగలగుటకు - 

సహాయకారులు ఈ - ఆనైవాయీ ;

C] ;- *తమిళభాషలో - a] ఆనై = ఏనుగు & b] వాయీ = నోరు ;

& ;  

उत्तर /  उदीची = ఉదీచీ దిశ = ఉత్తరదిక్కు ; = North direction ;; 

दक्षिण दिशा = అవచీ దిశ/ దక్షిణ దిశ = South ;;

पूर्व – पूरब = పూర్వ/ పూరబ్/ ప్రాచీ దిశ = తూర్పుదిక్కు = East ;;

पश्चिम – पच्छिम दिशा – प्रतीची = పశ్చిమ దిశ / పశ్ఛిమ దిశ / 

                   ప్రతీచీ దిశ = పడమర/ పడమటి దిక్కు] = West  ::

ईशान ;- ఈశాన్య దిక్కు/ ఈశాన్  దిశ = North-East Direction ;; 

अग्नि ;- అగ్ని/ ఆగ్నేయదిశ = South-East Direction ;;

नैऋत्य ;- నైరుత్య దిశ/ నైఋతి దిశ = South-West Direction ;;

वायु ;- వాయు -> వాయవ్య  దిశ/ దిక్కు = North-West  Direction ;;

ऊर्ध्व  ;- ఊర్ధ్వదిశ/ ఆకాశం / గగనం ;; 

अधरस्त = అధరస్థ దిశ ;  = దిగువ వైపు = పాతాళం ;;   

================================= , 

ऊर्ध्व  ;- ఊర్ధ్వదిశ/ ఆకాశం / గగనం ;; 

अधरस्त = అధరస్థ దిశ ;  = దిగువ వైపు = పాతాళం ;;   

================================= , 

                     dikkula nirdESana = దిక్కుల నిర్దేశన ;- 

 మేలైన దిక్కులు కొన్ని మాత్రమే!

ika dikkula nirNayamu wacimceda ;-

       AgnEyE yadi kONE graamasya purasya waa  bhawati kUpa@h|

         nityam karOti daaham jalamapi tatraiwa camcalam praaya@h| శ్లోకమ్ ; ౧౨౩=123

& + nairRti kONE baalakshayam ca wanitaa kshayam ca waayawyE|

dik trayamEt tat tyaktwaa SEshaastu SuBAwahA@h prOktA@h|| 

taa. graamamunakainanu, puramunakainanu - aagnEyadiSalO - 

baawi trawwitE amdu jalamulu asthiramuga umDuTayE kaaka - 

wEdana kaligimcunu. nerRti dikkuna trawwi - putra dukham kalgunu.

waayawyadikkuna baawi - bhaaryaa naasam agunu. kaawuna ee mUDu dikkulanu wadilipeTTAli. 

itara diSalanu ennukuni, akkaDa tawwitE SuBam kalugunu.  శ్లోకమ్ ; - ౧౨౪  =  124 ;; 

&

EXTRA ;- our cardinal directions, or cardinal points, are the

A] Four main compass directions: north, south, east, and west, commonly denoted by their initials N, S, E, and W respectively. Relative to north, the directions east, south, and west -

are at - 90 degree intervals in the clockwise direction ;; 

B] The ordinal directions/ intercardinal directions = northeast (NE), southeast (SE), southwest (SW), and northwest (NW)  ;  

C]  secondary intercardinal direction ;- 

These eight shortest points in the compass rose shown to the right are :

West-northwest (WNW) 

North-northwest (NNW)

North-northeast (NNE)

East-northeast (ENE)

East-southeast (ESE)

South-southeast (SSE)

South-southwest (SSW)

West-southwest (WSW)

శుభ నక్షత్రములు

చెరువుల నిర్మాణ రీతిని అరటిపండు వలిచి అరచేతిలో పెట్టినట్లుగా విపులంగా చెప్పారు - తర్వాత - బావి త్రవ్వుటకు అనుసరించాల్సిన విధానములను - 

వక్కాణించెదను ;- అంటూ - వరాహమిహిర మహాచార్యులు - 

మానవులకు, ప్రాణికోటికి - లాభం చేకూర్చి, 

ఉపయోగపడే అనేక విశేషాలను శ్లోకముల రూపంలో లోకులకు అందించారు.

    శ్రవణాశ్చ అనూరాధా తిష్య ధనిష్ఠోత్తరాణి రోహిణ్యః|

       శతభిషక్ ఇత్యారంభే కూపానాంశస్యతే భగణః|| ౧౨౨ = 122 ;

తా.  శ్రవణము, అనూరాధ, పుష్యమి, ధనిష్ఠ, ఉత్తర, 

ఉత్తరాషాఢ, ఉత్తరాభాద్ర, రోహిణి, శతభిషం - ఈ నక్షత్రముల యందు - 

బావులు త్రవ్వినచో శుభము కలుగును.  ౧౨౨ = 122 ;; 

& Notes Extra ;- 1] హిందూ వేదాంతం - సంఖ్య - నిర్ణయ రీతి, గణన పద్ధతి ;;

2] A] భూత సమాఖ్య -  సంఖ్యా గణన పద్ధతి ;; 

B] భూతసమాఖ్య సిస్టమ్ ;- 

&  eight stars ;-  అనూరాధ,  పుష్యమి, ధనిష్ఠ etcetra ;  ;

====================== , 

శుభ నక్షత్రములు & మేలైన తారకలు ;- 

SuBa nakshatramulu - mElaina taarakalu ;- 

SrawaNASca anuuraadhaa tishya dhanishThOttarANi rOhiNya@h|

SataBishak ityaaramBE kUpAnAmSasyatE BagaN@h|| శ్లోకమ్ ; ౧౨౨=122 ;;

&

tA.  SrawaNamu, anuuraadha, pushyami, dhanishTha, uttara, 

uttarAshaaDha, uttarABAdra, rOhiNi, Satabhisham - 

ee nakshatramula yamdu - baawulu trawwinacO SuBamu kalugunu.  ౧౨౨ = 122 ;; 

ceruwula nirmANa reetini - araTipamDu walici aracEtilO peTTinaTlugaa -

wipulamgaa ceppaaru - tarwaata 

 - baawi trawwuTaku anusarimcaalsina widhaanamulanu - wakkANimcedanu ;- amTU - waraahamihira mahaacaaryulu - maanawulaku, prANikOTiki - laabham cEkuurci, upayOgapaDE anEka wiSEshaalanu SlOkamula ruupamlO lOkulaku amdimcaaru.

& notes extra ;- 1] himduu wEdaamtam - samkhya - nirNaya reeti, gaNana paddhati ; ; 

2]  A] bhuuta samaakhya = samkhyaa gaNana paddhati ;- 

B] BUtasamAKya sisTamm & భూత సమాఖ్య -  సంఖ్యా గణన పద్ధతి ;-  see LINK ;;;

జలద్వారం, కవాటం

ద్వారంచ నైర్వాహికం ఏక దేశే కార్యం శిలా సంచిత *వారి మార్గమ్|

కోశ స్థితం నిర్వివరం కవాటం కృత్వా తతః పాంసుభిరావపేత్తమ్|| శ్లోకమ్ ౧౨౧=121  

& *వారి = ఉదకం, జలం, నీరు, water, అంబు ;

తా. మరియు - రాళ్ళతో గట్టిగా కట్టబడినదిగను, బాగా, 

చక్కగా సున్నం పూయబడినదిగను, 

సందులు లేని కవాటంబులు కలదిగను ఉండే - 

జల ద్వారములను ఒనర్చి, 

అందుపై మట్టి వేయాలి.

================,

జలద్వారం, కవాటం = jaladwaaram, kawATam ; 

dwAramca nairwAhikam Eka dESE kAryam SilA samcita *wAri mArgamm|

kOSa sthitam nirwiwaram kawATam kRtwA tata@h pAmsubhirAwapEttamm|| శ్లోకమ్;౧౨౧ = 121 ;; 

& *waari = udakam, jalam, neeru, `water`, ambu ; *

taa. mariyu - rALLatO gaTTigA kaTTabaDinadiganu, baagaa, cakkagaa sunnam puuyabaDinadiganu, smdulu lEni kawATambulu kaladiganu umDE - jala dwaaramu - lanu onarci, amdupai maTTi wEyaali. శ్లోకమ్ ; ౧౨౧ = 121 ;; 

jala dwaar / kawaatam 

-

దృఢమైన వృక్షాలు

కకుభ వట ఆమ్ర ప్లక్ష కదంబై స్సనిచుల జంబూ వేత సనీపైః|

కురవక తాల, అశోక, *మధూకైః, వకుళ విమిశ్రైః చ ఆవృత తీరామ్||  శ్లోకమ్ ;  ౧౨౦ = 120 ;; 

తా. వంకమద్ది, మర్రి, మామిడి, జువ్వి, కడిమి,

ఎర్ర గన్నేరు, నేరేడు, ప్రబ్బలి, వేప,

ఎఱ్ఱ గోరింట, తాటి, అశోకం, ఇప్పచెట్టు - పొగడ - ఇవి మున్నగు చెట్లను -

చెరువు కట్టల పైన ఉంచాలి.  ౧౨౦ = 120 ;; 

======================= , 

dRDhamaina wRkshaalu ;- 

kakuBa waTa Amra plaksha kadambai ssanicula jambuu wEta saneepai@h|

kurawaka taala aSOka madhUkai@h wakuLa wimiSrai@h ca aawRta teeraamm|| శ్లోకమ్ ;  ౧౨౦ = 120 ;; 

taa. wamkamaddi, marri, maamiDi, juwwi, kaDimi,

erra gannEru, nErEDu, prabbali, wEpa,

e~r~ra gOrimTa, tATi, aSOkam, ippaceTTu - pogaDa - iwi munnagu ceTlanu -

ceruwu kaTTala paina umcaali.  ౧౨౦ = 120 ;;

గట్టిగా చెరువుగట్టు

 చెరువుల నిర్మాణ రీతి - పద్ధతి ;- 

ఇక నేను ఇప్పుడు - చెరువుల నిర్మాణ రీతి , విధములను - వక్కాణించెదను ;-

పాలీ ప్రాక్ పరాయతాం అంబు సుచిరం ధత్తేన *యామ్యోత్తరా*!

*కల్లోలైఃరవదారమేతి మరుతా సా ప్రాయశః|

తాంచే దిచ్ఛతి పార దారుభిరపాం *సంపాత మావారయేత్ 

పాషాణాదిభిః ఏవ వాప్రతిచయం క్షుణ్ణం ద్విపాశ్వాదిభిః|| శ్లోకమ్; ౧౧౯=119 ;  

&

 1]  *యామ్యోత్తర ;- అనగా - దక్షిణం నుండి ఉత్తరదిక్కు వైపుగా వెళ్ళుట ;

2] *కల్లోలైరవదారమేతి  = *కల్లోలైః+ అవదారమేతి ;;

3] *సంపాత మావారయేత్ = సంపాతమ్+ఆవారయేత్ ;;

భావం ;-  తూర్పు పడమరలుగా కట్టలు కట్టినట్టి -

ఆ చెరువులో బహుకాలం నీరు ఉంటుంది. 

దక్షిణోత్తర దిక్కులుగా కట్టలు కట్టిన - 

పడమటి గాలి కొట్టుటచే - అలలు రేపబడి - అవి శిథిలములు అగును.

కావున *చెరువు కట్టను మిగుల బలంబు కల -

 కొయ్యల [చెక్కలు]తో గానీ, పాషాణములచేనైనను - 

ముందు ప్రక్క-దృఢంబుగ ఉండునటుల కట్టి,

వెనుక ప్రక్క - మట్టి వేసి - ఏనుగులు మొదలైన -

భారీ జంతువులచేత త్రొక్కించి [ = *దిమ్మిస వేసి] గట్టిపరచవలెను. శ్లోకమ్; ౧౧౯=119 ;

& * నేలను చదునుచేసే విధానం - దిమ్మిస కొట్టుట ; 

= A paviour's beetle, A rammer ] ;;

+++++++++++++++++++++++++++++++++ ,

జలవనరులు-సంరక్షణ పట్ల అలనాటి పాలకులకు, 

సంఘంలోని  ప్రతి వ్యక్తికీ - ఆసక్తి, ఆస్థ, ఆతృత ఉన్నాయి - 

అనడానికి ఇటువంటి అనేక రచనలు నిదర్శనం - 

వరాహమిహిరులు వంటి వారు - 

ఆయా విషయాలను సామాన్యపౌరులను అడిగి, తెలుసుకుని - 

ఎంతో ఓపికతో - అక్షరబద్ధం చేసారు.

ఇటువంటి ప్రాకృతిక విజ్ఞానం - 

ఈ నాడు మనకు వారసత్వ సంపదగా - 

మనకు ఇంకా అందుబాటులో ఉన్నదంటే - 

ఇటువంటి అనేకమంది *మహానుభావుల కృషియే ముఖ్యకారణం - 

అని చెప్పడంలో ఎంతమాత్రం సందేహం లేదు.

మన ప్రాచీన విజ్ఞాన అంశ దాతలకు మనం ఎంతో ఋణపడి ఉన్నాము కదూ!

Now ఉజ్జయినీ నివాసి వరాహమిహిరుడు - 

తరువాత అందజేసిన విశేషం - తటాకములు - జలములు ;

 మహానుభావుల కృషి  - *ఉదాహరణ ;- పారాశర స్మృతి ] ; 

============================== ,

ceruwula nirmANa reeti - paddhati ;-   ika nEnu ippuDu - 

ceruwula nirmANa reeti , widhamulanu - wakkANimcedanu ;- 

paalee praak paraayataam ambu suciram dhattEna yaamyOttarA!

*kallOlai rawadaaramEti marutaa saa praayaSa@h|

taamcE dicCati paara daarubhi@h apaam *sampaata maawaarayEt  ;

paashANAdibhi@h Ewa waapraticayam kshuNNam dwipASwaadibhi@h||    ;

శ్లోకమ్; ౧౧౯=119  ;

&

1] yAmyOttaram ;- ;-

2]  kallOlai rawadaaramEt = kallO@h_awadaarayEy ;

3] *sampaata maawaarayEt = *sampaatam + aawaarayEt ;;

&

tuurpu paDamaralugaa kaTTalu kaTTinaTTi a

a ceruwulO bahukaalam neeru umTumdi.

dakshiNOttara dikkulugaa kaTTalu kaTTina -

paDamaTi gaali koTTuTacE - alalu rEpabaDi - 

awi Sithilamulu agunu. - kaawuna ceruwu kaTTanu 

migula balambu kala koyyala [cekkalu]tO gaanee, paashANamulacEnainanu -

mumdu prakka-dRDhambuga umDunaTula kaTTi, 

wenuka prakka - maTTi wEsi -

Enugulu modalaina bhaaree jamtuwulacEta trokkimci [ = 

dimmisa wEsi] - gaTTiparacawalenu.

&  *చెరువుకట్ట = Pond Bund ;  so -> Tank bund = చెరువు గట్టు = ceruwu gaTTu ;; 

nElanu cadunucEsE widhaanam - dimmisa koTTuTa ; 

= A paviour's beetle, A rammer ;;

+++++++++++++++++++++++++++++++++ ,

jalawanarulu-sam rakshaNa - paTla alanATi pAlakulaku, 

samGamlOni  -  prati wyaktikee - aasakti, aastha, aatRta unnaayi - 

anaDAniki - iTuwamTi anEka racanalu nidarSanam - 

waraahamihirulu wamTi waaru - aayaa wishayaalanu saamaanyapaurulanu aDigi, 

telusukuni - emtO OpikatO - aksharabaddham cEsaaru.

iTuwamTi praakRtika wijnaanam - eenADu manaku waarasatwa sampadagaa - 

imkaa amdubATulO unnadamTE - iTuwamTi anEkamamdi

* mahaanubhaawula kRshiyE mukhyakaaraNam - 

ani ceppaDamlO - emtamaatram samdEham lEdu.

mana praaceena wijnaana amSa daatalaku 

manam emtO RNapaDi unnAmu kadU!

Now - ujjayinee niwaasi waraahamihiruDu - 

taruwaata amdajEsina wiSEsham - taTAkamulu - jalamulu ;;

 *mahABAwula kRshi ;- *udaaharaNa ;- paarASara smRti ] ;  శ్లోకమ్; ౧౧౯=119 ;

& గట్టిగా చెరువుగట్టు = gaTTigA ceruwugaTTu ;

& here link - = ceruwugaTTu SrIpaarwati jaDala rAmalimgESwaraswAmi dEwasthAnam  ;;

LINK - temple - Telangana state ;- చెరువుగట్టు శ్రీపార్వతి జడల రామలింగేశ్వరస్వామి దేవస్థానం ;

పదును, చిట్కాలు

క్షారేక దళ్యామధితేన యుక్తే దినోషితే పాయిత మాయ సంయత్|

సమ్యక్ఛితం చాశ్మని నైతిభంగం న చాన్య లోహేషుః అపి -తస్య కౌంఠ్యమ్|| ; 

 శ్లోకమ్ ; ౧౧౮ = 118 ; 

తా. అరటిపట్టలను కాల్చిన బూడిద భస్మాన్ని - 

మజ్జిగలో వేసి, బాగా కలపాలి,

ఆయుధ పరికరములను [tools] అందులో వేసి,

 ఒక రోజు ఊరబెట్టాలి.

ఆ ఆయుధాలతో రాళ్ళను పగిల్చినను &

ఇతర లోహాలయందు ప్రయోగించినను - 

వాటి - వాడి / పదును, sharpness తగ్గదు. ;  ౧౧౮ = 118 ;; 

& అరటి చెట్టు, పేర్లు ;- అరటిపిలక, అరటి ఆకులు, 

అరటిపువ్వు - అరటి పట్ట, అరటి దూట - అరటిదుంప ,

& అరటి స్తంభం/  అరటి స్తంభాలు ;  ;

 [ అరటిపట్టలు, మజ్జిగ  ] ; 

========================= , 

padunu, ciTkAlu ;- 

 kshaarEka daLyaamadhitEna yuktE dinOshitE paayita maaya samyat|

samyakCitam cASmani naitibhamgam na caanya lOhEshu@h api tasya kaumThyamm|| ;  

        శ్లోకమ్ ; ౧౧౮ = 118 ;;

taa. araTipaTTalanu kaalcina buuDida bhasmaanni - majjigalO wEsi, baagaa kalapaali,

aayudha parikaramulanu [`tools`] amdulO wEsi, oka rOju uurabeTTAli.

aa aayudhaalatO rALLanu pagilcinanu &

itara lOhaalayamdu prayOgimcinanu - 

wATi - wADi/ padunu, `sharpness` taggadu. ;  ౧౧౮ = 118 ;; 

&   araTi ceTTu, pErlu ;- araTipilaka, araTi aakulu, araTi paTTa,

araTi dUTa - araTipuwwu - araTidumpa & araTi stambham 

 LINK ; Banana - parts ;

 ;- araTipaTTalu, majjiga ; 

Banana - parts names