దక్షిణ, ఉప్పు నీళ్ళు ప్రాప్తం

 యది వా సువర్ణ నామ్నః తరోర్భవేత్ వామతో భుజంగ గృహమ్|

హస్త ద్వయే తు యామ్యే పంచదశ వరావసానేంబు||  ౭౧ = 71 ; 

& క్షారం పయోత్ర నకులోత్* విమానవే తామ్ర సన్నిభశ్చాశ్మా|

రక్త చ భవతి వసుధా వహతి సిరా దక్షిణాతత్ర|| ౭౨ = 72 ; 

తా. మరుప్రాంతములలోని - ఉమ్మెత్తచెట్టు - నకు ఉత్తరదిక్కున - పుట్ట ఉంటే -

దానికి దక్షిణ పార్శ్వమున, రెండు మూరల దూరమున - 

పదిహేను [=15] పు.ప్ర. త్రవ్వినచో - 

అక్కడ దక్షిణ వాహిని ఐనట్టి జలనాడి ఉంటుంది - 

ఆ జలనాడిలో ఉప్పునీళ్ళు ప్రవహింస్తుండును. 

అందు రెండు పు.ప్ర.న ముంగిస, 

దాని క్రింద ఎఱ్ఱని ఱాయి - [red stone] - 

ఆ కింద ఎర్రమట్టి ఉంటుంది. 

=============================== ,

dakshiNa, uppu nILLu praaptam ;- 

 yadi waa suwarNa naamna@h tarOrBawEt waamatO bhujamga gRhamm|

hasta dwayE tu yaamyE pamcadaSa waraawasaanEmbu||  ౭౧ - 

& kshaaram payOtra nakulOt* wimaanawE taamra sanniBaScASmA|

rakta ca bhawati wasudhaa wahati siraa dakshiNAtatra|| ౭౨ - 

taa. marupraamtamulalOni - ummettaceTTu - naku uttaradikkuna - puTTa umTE -

daaniki dakshiNa paarSwamuna, remDu mUrala duuramuna - padihEnu [=15] pu.pra. trawwinacO - akkaDa dakshiNa waahini ainaTTi jalanADi umTumdi - 

aa jalanADilO uppunILLu prawahimstumDunu. 

amdu remDu pu.pra.na mumgisa, daani krimda e~r~rani ~raayi - [`red stone`] - 

aa kimda erramaTTi umTumdi. 

&

దక్షిణ, ఉప్పు నీళ్ళు ప్రాప్తం ;

ఉడుము, మద్ది

 ఇంద్రతరోః వల్మీకః ప్రాక్ దృశ్యః పశ్చిమే సిరా హస్తే|

ఖాత్వా చతుర్దశ నరాః కపిలా గోథా* నరే ప్రథమే|| 70=౭౦ ;; 

====================================== , 

& తా. మరుదేశాలలోని - మద్దిచెట్టునకు - 

తూర్పు దిక్కునందు - పుట్ట ఉంటే - 

దానికి[ANtHill] పడమటి దిక్కున - 

ఒక మూర దూరమున - *చతుర్దశ పు.ప్ర. త్రవ్వినట్లైతే - 

నీరు ఉనికి బయల్పడుతుంది, మఱియు -

కపిలవర్ణము కల ఉడుము* - ఉండును. = ౭౦=70 ;

*चतुर्थ • = నాలుగు వ ;;  చతుర్దశ = 14 = పధ్నాలుగు ; &

notes ;- మద్దిచెట్టు -  అర్జునుడు - భారతవీరుడు - కి కలిగి ఉన్న పేర్లు - 

మద్ది కి ఉన్నవి ;- తెల్ల మద్ది (లాటిన్ Terminalia arjuna) ; 

సాంసృతిక పదాలు ;-  నాదిసర్బా, చిత్రయోది, కిరీటి, గాండీవిని, 

సవ్యసాచి ; అర్జునము చెట్టు· గంధవృక్షకము· ధనంజయము ;

&

extra notes ;- బాలకృష్ణ లీలలు ;-  story ;- యమల - అర్జున తరువులు ;- 

కుబేరుని పుత్రులు - మణిగ్రీవుడు, నల కుబేరుడు - శాపవిముక్తి - 

భాగవత & హరివంశ రామాయణ కథలు ;

========================= ,

 imdratarO@h walmeeka@h praak dRSya@h paScimE siraa hastE|

KAtwA caturdaSa naraa@h kapilaa gOthaa narE prathamE|| 70=౭౦ ;; 

& taa. marudESAlalOni - maddiceTTunaku - 

tUrpu dikkunamdu -

puTTa umTE - daaniki paDamaTi dikkuna - 

oka muura duuramuna - 

*caturdaSa pu.pra. trawwinaTlaitE - niiru uniki bayalpaDutumdi, ma~riyu -

kapilawarNamu kala uDumu - umDunu, ౭౦=70 ;; 

&  *चतुर्थ • = naalugu wa ;;  caturdaSa = 14 = padhnaalugu ; ; &

extra notes ;- baalakRshNa leelalu ;- yamala - arjuna taruwulu ;- 

kubEruni putrulu - maNigreewuDu, nala kubEruDu - SApawimukti - 

BAgawata & hariwmSa raamaayaNa kathalu ;

Arjuna, yamala Trees - BalaKrishna 

మోదుగ చెట్టు - Flame Forest

 రోహీతకస్య పశ్చా రహివానశ్చే త్రిభిః కరైర్యామే|

ద్వాదశ పురుషాన్ ఖాత్వా సక్షారా పశ్చిమేవ సిరా|| 69=౬ ౯ ;

& 

తా. మరుదేశాలలోని - ములు మోదుగు చెట్టు - 

ఆ ములు మోదుగకు పడమట [west] పుట్ట ఉంటే - 

ఆ పుట్టకు దక్షిణమున మూడుమూరల దూరమున - = 

పన్నెండు [=12] పు.ప్ర. త్రవ్వితే, అందు 

పడమటి దిక్కు నుండి - ప్రవహిస్తున్న జలనాడి ఉంటుంది.

& Extra notes ;- *ద్వాదశ పురుషాన్ = *12 = పండ్రెండు/ పన్నెండు [=12] *

& 

1] ఎర్రని ఈ మోదుగ పూలను - అగ్నిపుష్పములు - Flame of Forest - అని పిలుస్తారు.

2] పలాశవృక్షము = మోదుగు చెట్లు [సంస్కృతం ]

3] ప్లాసీ ;- బెంగాల్ లోని పట్టణం - పలాశచెట్లు ఎక్కువగా ఉన్న ఊరు, 

కనుక - ప్లాసీ' ఐనది. [Battle of Plassey 1757]  &

A] ఆభిర్ [Abir color ] అనే హోలీ వర్ణములు - 

ఈ పలాశ పుష్పాల [పుప్పొడి] నుండి చేస్తుంటారు.

B] *లక్కపురుగులు - మోదుగ తరువులపై ఉంటాయి

C] ఈ చెట్టు నుండి చేసే బొగ్గు [coal] -

తుపాకిమందు [gun powder] లో దట్టించడానికి ఉపయోగపడుతుంది.

D] రంగులవస్త్ర అద్దకం - [cloth Drawing - Dyeing ] లో used  ;;

=============== , 

Flame of Forest  = mOduga ceTTu ;- 

1] errani ee mOdugaga puulanu - agnipushpamulu - ani pilustaaru.

2] palASawRkshamu = mOdugu ceTlu [samskRtam ] ;; 

3] plaasee ;- bemgaal lOni paTTaNam - 

palaaSaceTlu ekkuwagaa unna uuru, kanuka - plaasee' ainadi.

====================== ,

rOheetakasya paScA rahiwaanaScE triBi@h karairyaamE|

dwaadaSa purushaan KAtwA sakshaaraa paSimEwa sirA|| 69=౬౯ ;

taa. marudESAlalOni - mulu mOdugu ceTTu - 

aa mulu mOdugaku paDamaTa [`west`] puTTa umTE - 

aa puTTaku dakshInamuna mUDu mUrala duuramuna - 

dakshiNamuna mUDumuurala duuramuna - = 

pannemDu [=12] pu.pra. trawwitE, 

amdu paDamaTi dikku numDi - prawahistunna jalanADi umTumdi.

&

*ద్వాదశ పురుషాన్ = *12 = pamDremDu/ pannemDu [=12] *

& A] aabhir anE hOlee warNamulu - ee palASa pushpaala [puppoDi] numDi cEstumTAru.

B] lakkapurugulu - mOduga taruwulapai umTAyi

C] ee ceTTu numDi cEsE boggu [`coal`] tupaakimamdu [`gun powder`] lO daTTimcaDAniki upayOgapaDutumdi.

D] ramgulawastra addakam - lO `used`  ;; 

వెలుతురు చెట్టు

ఉత్తరశ్చ కరీరే* అహేః గృహం దక్షిణే జలం జ్ఞేయమ్|

దశభిః పురుషైః జ్ఞేయం పురుషే పీతోత్ర మండూకః|| ౬౮=68 ;

తా. మరుప్రాంతములందు - వెణుతురు* చెట్టునకు - 

ఉత్తరదిక్కున పుట్ట ఉంటే -

దానికి మూడు మూరల దూరమున -

పది పు. ప్ర. త్రవ్వితే, 

దక్షిణవాహిని ఐన జలనాడి ఉండును.

అందు ఒక పు.ప్ర.న - పచ్చని కప్ప ఉంటుంది. ౬౮=68 ;; 

& *కరీరే  = & *కరీరే  =  करीर / करील = కరీరం ;

 करीर / करील == కరీరం ;; *వెణుతురు చెట్టు = వెలుతురు చెట్టు ;

= weNuturu ceTTu* = weluturu ceTTu ;*

============================= , 

uttaraSca kareerE ahE@h gRham dakshiNE jalam jnEyamm|

daSabhi@h purushai@h jnEyam purushE pItOtra mamDUka@h|| - ౬౮=68 ;

taa. marupraamtamulamdu - weNuturu ceTTunaku - 

uttaradikkuna puTTa umTE -

daaniki mUDu mUrala duuramuna -

padi pu. pra. trawwitE, 

dakshiNawAhini aina jalanADi umDunu.

amdu oka pu.pra.na - paccani kappa umTumdi.-౬౮=68 ;; 

Link ;- వెణుతురు/ నేలజమ్మి చెట్టు/ ;

& *కరీరే  =  करीर / करील = కరీరం ;

సదా జల - ఉప్పునీళ్ళు

పిలోరేవ ప్రాచ్యాం వల్మీకోఽతోఽర్ధ పంచ మైః హస్తైః|

దిశి యామ్యాయాం తోయం వక్తవ్యం సప్తభిః పురుషైః|| ౬౬= 66 [?] ;; 

ప్రథమే పురుషే భుజగ స్సితా సితో హస్త మాత్ర మూర్తిశ్చ|

దక్షిణతో వహతి సిరా సక్షారం భూరి పానీయమ్|| - ౬౭=67 ;

తా. మరు ప్రాంతములందలి గోగుచెట్టు నికటంబుగ పుట్ట ఉంటే, 

దానికి దక్షిణ దిక్కులో - ఒక మూర పొడవు కలిగిఉన్న -

తెలుపు, నలుపు రంగు కల సర్పం ఉంటుంది, 

అంతే కాదు, ఆ క్రింద ఎన్నటికీ శోషింపని [= ఎండిపోని] -

దక్షిణ వాహిని ఐన జలనాడి ఉంటుంది & 

+ ఆ నీరు ఉప్పగా ఉంటుంది. ౬౭= 67 ;; 

& Extra notes ;- Saline water (more commonly known as salt water ;- 

On average, seawater in the world's oceans has -

a of about 3.5% (35 g/L, 35 ppt, 600 mM). 

This means that every kilogram (roughly one liter by volume) of 

seawater has approximately 35 grams (1.2 oz) of dissolved salts ;; 

======================== , 

sadaa jala, uppu nILLu ;- సదా జల - ఉప్పునీళ్ళు ;- 

pilOrEwa praacyaam walmeekOఽtOఽrdha pamca mai@h hastai@h|

diSi yaamyaayaam tOyam waktawyam saptabhi@h purushai@h 

prathamE purushE bhujaga ssitaa sitO hasta maatra muurtiSca|

dakshiNatO wahati siraa sakshaaram bhuuri paaneeyamm|| - ౬౭=67 ;

taa. maru praamtamulamdali gOguceTTu nikaTambuga puTTa umTE, 

daaniki dakshiNa dikkulO - oka muura poDawu kaligiunna -

telupu, nalupu ramgu kala sarpam umTumdi, 

amtE kaadu, aa krimda ennaTikee SOshimpani [= emDipOni] 

dakshiNa waahini aina jalanADi umTumdi & + aa nIru uppagaa umTumdi.  - ౬౭= 67 ;;

again water, నీరు

 పూర్వోత్తరేణ పీలో ర్యది వల్మీకో జలం భవతి పశ్చాత్||

ఉత్తర గమనాచ సిరా విజ్ఞేయా పంచభిః పురుషైః|| ౬౪=64 ;

చిహ్నం దర్దుర మాదౌ మృత్కపిలా తత్ప్సరం భవే ద్ధరితా|

భవతి చ పురుషాధోశ్మా తస్య తలే వారి నిర్దేశ్యమ్|| ౬౫=65 ;;

తా. మరు* ప్రదేశాలలో కారుగోగుచెట్టునకు 

ఈశాన్య దిశలో - పుట్ట ఉంటే - ఆ పుట్టకు వాయవ్య దిశలో - 

ఐదు పు.ప్ర. త్రవ్వినచో నీరు ఉంటుంది. 

అందు ముందట ఒక కప్ప[=frog]యు, 

ఆ క్రింద నల్ల మట్టి & దాని క్రింద ఒక పు.ప్ర. ఱాయి [stone] & 

ఆ క్రింద మళ్ళీ నీళ్ళు  [again water] ఉంటాయి.     &

1] మరు* ప్రాంతములు = నీరు లేని ప్రాంతములు* ;;

2] Gogupuulu/ gongura ;- Roselle (plant), for medicinal uses

-     Sorrel, sour leaf in European cuisine ; 

=============================================== , 

`puurwOttarENa peelO ryadi walmeekO jalam bhawati paScAt|

uttara gamanaaca siraa wijnEyaa pamcaBi@h purushai@h|| ౬౪=64 ;

cihnam dardura maadau mRtkapilaa tatpsaram bhawE ddharitaa|

bhawati ca purushaadhOSmA tasya talE waari nirdESyamm||  ౬౫=65 ;;

taa. maru* pradESaalalO kaarugOguceTTunaku 

ISAnya diSalO - puTTa umTE - 

aa puTTaku waayawya diSalO - aidu pu.pra. trawwinacO neeru umTumdi. 

amdu mumdaTa oka kappayu, aa krimda nalla maTTi & 

daani krimda oka pu.pra. ~raayi & aa krimda maLLI nILLu umTAyi.

&

maru* praamtamulu = neeru lEni praamtamulu* ;;

వేడి పొగ & పైరు సూచనలు

ఊష్మా యస్యాం ధాత్ర్యాం ధూమో వా తత్ర వరినరయుగ్మే|

నిర్దేష్టవ్యాచ సిరా మహతా తోయ ప్రవాహేన|| - ౬౧ = 61 ;

తా. ఎక్కడనైనను ఎల్లప్పుడు ఉష్ణము, పొగ వెడలుతుంటే - 

అక్కడ రెండు పు.ప్ర. మహాప్రవాహంబుతో కూడిన జలనాడి ఉండును.  ౬౧ = 61 ;

&

యస్మిన్ క్షేత్రోద్దేశే జాతం సస్యం వినాశ ముపయాతి|

స్నిగ్ధమతి పాండురం వా మహా సిరా నర యుగే తత్ర|| ౬౨ = 62 ;

- ౬౩  తా. ఏ ప్రదేశములోనైనను బైరు[పైరు??] పెట్టిన చుట్టునుండు - పైరు చక్కగా ఉండి, మధ్య ఒక చోట మాత్రం - పైరు ఎండిపోయిననూ / తెల్లబారినను - మిగుల కోమలము ఐనను -

అక్కడ రెండు పు.ప్ర. త్రవ్వితే మిగుల ఉదకము [=water] ప్రవహించు గొప్ప నాడి ఉండును.  = ౬౨ = 62 ;

&

మరు* దేశే భవతి యథా ధాతః పరం వక్ష్యే|

కంఠేషూష్ట్రాణాం ఇవ భూతల సంస్థాస్సిరా యాంతి|| 63 ;

తా. ఇక మరు*ప్రాంతములందున ఉండే జలనాడులను చెబుతాను -

ఎట్లనిన అత్యున్నతములగు ఒంటె మెడకు -- జలములు ప్రసరించు భంగి - మరుభూములందున జలనాడులు పోవుచూ ఉంటాయి.

& notes ;- మరు ప్రదేశములు - అనగా - ఎన్నటికిని జలములు సంభవించవు - వీటినే కొండారణ్యాలు - అని వ్యవహరిస్తారు.  

&

extra ;- పైరు / పయిరు = సస్యం - పైరు పంటలు &

crops cultivation  ; crop ;; పైరుల ఎకిమీడు = moon = చందమామ ;;

================================ ,

hot smoke - వేడి పొగ & పైరు - మనకు ఇచ్చే సూచనలు ;

Ushmaa yasyaam dhaatryAm dhuumO waa tatra warinarayugmE|

nirdEshTawyAca sirA mahataa tOya prawAhEna|| - ౬౧ = 61 ;

taa. ekkaDanainanu ellappuDu ushNamu, poga weDalutumTE - akkaDa remDu pu.pra. mahaaprawaahambutO kUDina jalanADi umDunu. - ౬౧ = 61 ;; 

&

yasmin kshEtrOddESE jaatam sasyam winASa mupayaati|

snigdhamati paamDuram waa mahaa siraa nara yugE tatra|| ౬౨ = 62 ;

- ౬౩  taa. E pradESamulOnainanu bairu[pairu??] peTTina cuTTunumDu - pairu cakkagaa umDi, madhya oka cOTa maatram - pairu emDipOyinanuu / tellabaarinanu - migula kOmalamu ainanu -

akkaDa remDu pu.pra. trawwitE migula udakamu [=`water`] prawahimcu goppa nADi umDunu.  = ౬౨ = 62 ;

&

maru* dESE Bawati yathaa dhaata@h param wakshyE|

kamThEshuushTrANAm iwa BUtala samsthaassiraa yaamti|| 63 ;

taa. ika maru*praamtamulamduna umDE jalanaaDulanu cebutaanu -

eTlanina atyunnatamulagu omTe meDaku -- jalamulu prasarimcu bhamgi - maruBUmulamduna jalanADulu pOwucuu umTAyi.

& `notes` ;- maru pradESamulu - anagaa - ennaTikini jalamulu sambhawimcawu - weeTinE komDAraNyaalu - ani wyawaharistaaru.

&

extra notes ;- pairu / payiru = sasyam - pairu pamTalu & = crop ;

crops cultivation ;; pairula ekimIDu = చందమామ = Moon ;

రెండుతలల ఖర్జూరంచెట్టు

 ఖర్జూరో ద్విశిరస్కో యత్ర జ్జలవివర్జితే దేశే|

తస్యాః పశ్చిమ దేశే నిర్దేశ్యం త్రిపురుషే వారి|| ౫౯ - 59 ;

& తా. జలవర్జిత ప్రాంతమున - రెండు తలలు కలిగి మొలిచే -

ఖర్జూరం చెట్టు ఉంటే -

దానికి పశ్చిమదిక్కున మూడుమూరల దూరాన - 

మూడుపురుషుల ప్రమాణము త్రవ్వితే నీరు ఉంటుంది.   ౫౯ = 59 ;

& యది భవతి కర్ణి కార స్సిత కుసుమస్యాత్ పలాశ వృక్షో వా|

సవ్యేన తత్ర హస్త త్రయేంబు పురుష త్రయే భవతి|| ౬౦=60 ; 

తా. అంబు[=water] రహిత సీమలో -

తెల్లని పుష్పాలు పూచే కొండగోగు చెట్టు ఐనను, 

తెల్లపూల మోదుగ చెట్టైనా గానీ ఉంటే - దానికి -

దక్షిణదిశలో మూడుమూరల దూరాన -

మూడు పు.ప్ర. తవ్వినచో జలము ఉంటుంది. ౬౦ = 60 ;

========================== ,

remDu talala KarjUram `tree` ;- 

KarjuurO dwiSiraskO yatra jjalawiwarjitE dESE|

tasyA@h paScima dESE nirdESyam tripurushE waari|| ౫౯ - 59 ; 

& taa.  jalawarjita praamtamuna - 

remDu talalu kaligi molicE Karjuuram ceTTu umTE -

daaniki paScimadikkuna mUDumuurala duuraana - 

mUDupurushula pramANamu trawwitE neeru umTumdi.   ౫౯ = 59 ;

yadi bhawati karNi kaara ssita kusumasyaat palASa wRkshO wA|

sawyEna tatra hasta trayEmbu purusha trayE bhawati|| ౬౦=60 ; 

taa. ambu[=`water`] rahita seemalO -

tellani pushpaalu puucE komDagOgu ceTTu ainanu, 

tellapuula mOduga ceTTainaa gaanee umTE - daaniki -

dakshiNadiSalO mUDumuurala duuraana -

mUDu pu.pra. tawwinacO jalamu umTumdi. ౬౦ = 60 ;

& Extra notes ;-

Etymology ;- ఖర్జూరంచెట్టు ;- "खजूर का पेड" ;; 

खजूर ;- फीनिक्स डेक्टाइलेफेरा - एक ताड़ प्रजाति का वृक्ष है ;

Date Palm ;-ఖర్జూరము;- ಖರ್ಜೂರದ ಮರ ; 

Inherited from Prakrit 𑀔𑀚𑁆𑀚𑀽𑀭 / & Sanskrit = खज्जूर / खर्जूर ; 

Gujarati ખજૂર - Bengali খেজুর (khejur), 

Assamese খেজুৰ (khezur) ; ಖಜ್ಜೂರ ;;

&

Link = Hinduism = Names - 60 years ;- 

60 years - names ;- Hinduism ;

ముళ్ళు లేని వాకుడు, తెల్లపూలు

కిసలయ ఫల కుసుమ వికారో యది పూర్వే సి రాత్రిభిర్ హస్తే|

భవతి పురుషైః చతుర్భిః పాషాణోధః క్షితిః పీతా|| ౫౭ =57 ;

తా. వృక్షం ఐనా - దాని నైజము ఐన స్వభావాన్ని వదలి - 

చిగుళ్ళును, పుషములును - వర్ణాదులును భేదింపబడి ఉంటే 

ఆ చెట్టునకు మూడు మూరల దూరాన త్రవ్వితే - నీరు ఉంటుంది.

అందు ఱాయి[=stone] & తెల్లని మృత్తిక ఉంటాయి.

&

యది కంటకారి కంటకైః వినా దృశ్యతే సితైః కుసుమైః|

తస్యా స్తలేంబు వాచ్యం త్రిభిః నరై రర్ధ *పురుషే చ|| ౫౮= 58 ;

తా. జలరహిత సీమలో వాకుడుచెట్టు, ములక - 

ఇవి ముళ్ళు లేకుండా ఉండి & తెల్లపూవులు పూచి ఉంటే - 

దాని క్రింద మూడున్న పు.ప్ర. [=*అర్ధ పురుషప్రమాణము] 

త్రవ్వితే నీరు ఉంటుంది. = ౫౭ = 57, ౫౮= 58 ;;

=================================== ,

muLLu lEni waakuDu, tellapUlu ;-

kisalaya phala kusuma wikaarO yadi puurwE si raatribhir hastE|

bhawati purushai@h caturBi@h paashANOdha@h kshiti@h peetA|| ౫౭ =57 ;

taa. WRksham ainaa - daani naijamu aina swaBAwaanni wadali - ciguLLuni, pushamulunu - warNAdulunu BEdimpa [`enter page 2] -

baDi umTE aa ceTTunaku mUDu muurala duuraana trawwitE - neeru umTumdi.

amdu ~raayi[=`stone`] & tellani mRttika umTAyi.

&

yadi kamTakaari kamTakai@h winaa dRSyatE sitai@h kusumai@h|

tasyaa stalEmbu waacyam triB@h narai rardha purushE ca|| ౫౮= 58 ;

taa. jalarahita seemalO waakuDuceTTu, mulaka - iwi muLLu lEkumDA umDi & tellapuuwulu puuci umTE - daani krimda mUDunna pu.pra. [=ardha purushapramANamu] 

trawwitE neeru umTumdi. = ౫౭ = 57, ౫౮= 58 ;;

వంగిన కొమ్మ, కౌబేరి

 సదతి మహీ గంభీరం యస్మింశ్చరణా హతా జలం తస్మిన్|

సార్ధైః త్రిభిః మనుషయైః కౌబేరీ తత్ర చ సిరాస్యాత్|| ౫౫=55; 

తా. వారి [=water] విహీన ప్రదేశాన నడిచేటప్పుడు, 

ఎచట పాదతాడితమగు పుడమి గంభీరముగ ధ్వనించునో - 

అచట మూడున్నర పు.ప్ర. త్రవ్వితే ఉత్తరదిశ నుండి ప్రవహించే 

కౌబేరి - అనే జలనాడి ఉండును.

& వృక్షస్యకా శాఖా యది వినతా భవతి పాండరావాస్యాత్|

విజ్ఞాతవ్యం శాఖాతలే జలం త్రిపురుషం ఖాత్వా|| - ౫౬=56 ;

తా. ఉదకరహిత ప్రాంతమున - గొప్ప చెట్టు కొమ్మలు యధాక్రమంబున ఉండి, 

అందలి - ఒక కొమ్మ మాత్రం - భూమి వైపు వంగి గానీ, 

తెల్లగా గాని ఉన్నచో ఆ కొమ్మ క్రింద - 

మూడు పు.ప్ర. త్రవ్వితే water ఉండును.   - ౫౫ -౫౬ = 55, 56 ;

================================ ,

wamgina komma, kaubEri ;- 

sadati mahee gamBIram yasmimScaraNA hatA jalam tasmin|

saardhai@h tribhi@h manushayai@h kaubErI tatra ca siraasyaat|| ౫౫=55; 

taa. waari [=`water`] wiheena pradESAna naDicETappuDu, 

ecaTa paadatADitamagu puDami gamBIramuga dhwanimcunO - 

acaTa mUDunnara pu.pra. trawwitE uttaradiSa numDi 

prawahimcE kaubEri - anE jalanADi umDunu.

& wRkshasyakA SAKA yadi winatA Bawati paamDarAwAsyAt|

wijnaatawyam SAKAtalE jalam tripurusham KAtwA|| - ౫౬=56 ;

tt. udakarahita praamtamuna - goppa ceTTu kommalu yadhaakramambuna umDi, 

amdali - oka komma maatram - BUmi waipu wamgi gaanii, 

tellagaa gaani umnnacO A komma krimda - mUDu pu.pra. trawwitE umDunu.                        ౫౫=55 & ౫౬=56 ; 

నిధి దొరుకుతుంది

 ఆతృణే సతృణా యస్మిన్ సతృణే తృణ వర్జితా మహీ యత్ర|

తస్మిన్ సిరా ప్రదిష్టా వక్తవ్యం వా ధనం తస్మిన్|| -  ౫౩= 53 ;

తా. ;- ౫౧ - ఉదకంలు లేనిచోట ఎల్లెడల గడ్డి మొలిచి ఉండి, 

ఒకచోట మాత్రము మొలిచిఉంటే - 

అట్లాంటి స్థలములలో - ధనము* [= నిధి] గానీ, నీరు గానీ ఉంటుంది. 

&

కంటక తరూణాం మధ్యే వ్యత్యాసేం భస్త్రి కరై పశ్చాత్|

ఖాత్వా పురుషే తోయం త్రి భాగ యుక్తే వాస్యాత్|| ౫౪=54 ;

తా. ;- నిర్జలప్రాంతమున ముళ్ళజాతి చెట్లు నిబిడముగా ఉండి,  

వాని మధ్యన ముళ్ళు లేని జాతి చెట్టు - మొలిచిఉండినచో - 

దానికి పడమటి దిక్కున - మూడు మూరల దూరమున -

ఒకటిమ్ముప్పాతిక [= 1+1/3] - 

పు.ప్ర. త్రవ్విన అందు - జలము గానీ/ ధననిధి గానీ - ఉంటుంది.

ఇట్లాగ ముండ్లు లేని జాతి చెట్లు ఉండే స్థలంబున - 

ముండ్లు గల జాతి తరువులు చెట్లు ఉన్నచో - 

పైన కనుపరచిన ఫలంబు సంభవించును.     ౫౩ - ౫౪=53, 54

========================================== ,

 nidhi dorukutumdi = నిధి దొరుకుతుంది ;

AtRNE satRNA yasmin satRNE tRNa warjitaa mahee yatra|

tasmin siraa pradishTA waktawyam waa dhanam tasmin|| -  ౫౩= 53 ;

taa. ;- ౫౩= udakamlu lEnicITa elleDala gaDDi molici umDi, 

okacOTa maatramu moliciumTE - 

aTlAmTi sthalamulalO - dhanamu* [= nidhi] gaanee, 

neeru gaanee umTumdi.          &

kamTaka tarUNAm madhyE wyatyaasEm Bastri karai paScAt|

khaatwaa purushE tOyam tri BAga yuktE wAsyAt|| ౫౪= 54 ;

taa. ;- nirjalapraamtamuna muLLajAti ceTlu nibiDamugA umDi,  

waani madhyana muLLu lEni jAti ceTTu - moliciumDinacO - daaniki

paDamaTidikkuna - mUDu mUrala duuramuna okaTimmuppaatika [= 1+1/3] - 

pu.pra. trawwina amdu - 

jalamu gaanee/ dhananidhi gaanee - umTumdi.

iTlAga mumDlu lEni jaati ceTlu umDE sthalambuna - 

mumDlu gala jaati taruwulu ceTlu unnacO - 

paina kanuparacina phalambu sambhawimcunu. 

౫౩ - ౫౪= 53, 54 ;;

అంబాళపుచెట్టు - ఏనుగచెట్టు

 స్నిగ్ధాః ప్రలంబ శాఖా వామన విదప ద్రుమాః సమీప జలాః|

సుషిరా జర్ఝర పత్రా రూక్షాశ్చ జలేన సంత్యక్తాః||  ౫౦ = 50 ;;

తిలకామ్లాతక వారణ భల్లాతక బిల్వతిందు కారికోలాః| 

పిండార శిరీషార్జున కల్మాషక వంజుళా తిబలాః||  ౫౧=51 ;;

ఏతేయది వల్మీకైః సుస్నిగ్ధైః పరివృతః తోయమ్|

హస్తైః త్రిభిరుత్తరతశ్చతుర్భిః అర్ధేన చ నరేణ|| ౫౨=52 ;; -

&+ ;- & తా.  జలరహిత సీమలో స్నిగ్ధముగను, 

వ్రేల్లాడే కొమ్మలు కలిగిన చెట్లు ఉన్నచో/ OR -

పొట్టిగా ఉండే వృక్షములు ఉంటే - అక్కడ జలములు ఉండును.

బొట్టుగచెట్టు - అంబాళపుచెట్టు - ఏనుగచెట్టు - 

జీడచెట్టు - మారేడుచెట్టు - 

తిందుగచెట్టు - ఉలిమి చెట్టు -

తుమికిముంగ చెట్టు - ప్రబ్బలి - మద్దిచెట్టు - ఊడుగచెట్టు  ;

సింకారపుచెట్టు - దిరిసెనచెట్టు - 

కల్మాషకచెట్టు - ఉబ్బచెట్టు - చిట్టాముదపుచెట్టు - 

ఈ చెట్లలో ఏదైనా - ఒక చెట్టు నకు - పుట్ట* [anthill] చుట్టుకుని ఉంటే -

దానికి ఉత్తరభాగమున - మూడుమూరల దూరమున - 

నాలుగున్నర పు.ప్ర. త్రవ్వితే జలములు ఉంటాయి.

================================ , 

అంబాళపుచెట్టు - ఏనుగచెట్టు ;-

snigdhaa@h pralamba SAKA waamana widapa drumaa@h samIpa jalA@h|

sushiraa jarjhara patraa ruukshaaSca jalEna samtyaktA@h||  ౫౦ = 50 ;;

tilakaamlAtaka waaraNa BallAtaka bilwatimdu kaarikOlA@h|

pimDAra SirIshArjuna kalmaashaka wamjuLA tibalaa@h|| ౫౧=51 ;; 

EtEyadi walmeekai@h susnigdhai@h pariwRta@h tOyamm|

hastai@h tribhiruttarataScaturbhi@h ardhEna ca narENa|| ౫౨=52 ;; -

&+ ;- & తా.  jalarahita seemalO snigdhamuganu, 

wrEllADE kommalu kaligina ceTlu unnacO/  - OR -

poTTigaa umDE wRkshamulu umTE - akkaDa jalamulu umDunu.

boTTugaceTTu - amALapuceTTu - EnugaceTTu - 

jeeDaceTTu - maarEDuceTTu - timdugaceTTu - ulimi ceTTu -

tumikimumga ceTTu - prabbali - maddiceTTu - UDugaceTTu  ;

simkaarapuceTTu - dirisenaceTTu - 

kalmaashakaceTTu - ubbaceTTu - ciTTAmudapuceTTu - 

ee ceTlalO Edainaa - oka ceTTu naku - puTTa cuTTukuni umTE -

daaniki uttarabhaagamuna - muuDumuurala duuramuna - 

naalugunnara pu.pra. trawwitE jalamulu umTAyi.

&

*పుట్ట = *चींटी वल्मीक (anthill) या चींटी छत्ता (ant nest) ;; 

గంటుభారంగి, దంతి

జలరహితే దేశేచేత్ దృశ్యంతేఽసూపజాని చిహ్నాని|

వీరణదూర్వా*మృదవశ్చ యత్ర తస్మిన్ జలం పురుషే||  ౪౮=48 ;

తా. జలరహిత ప్రాంతమున ఊట భూముల నీటి ఒడ్డున ఉండే 

A] కోమలమైన గరికె & 3] విడవలి & 

పచ్చని చెట్లు మొదలైనవి ఉంటే 

అచ్చట - ఒక పు.ప్ర. త్రవ్వినచో ఉదకం ఉంటుంది.  & 

భార్జ్గీ త్రివృతా దంతీ - సూకర పాదీచ లక్ష్మణాచైవ|

వనమాలెకాచ యూధీ తోయం యామ్యే త్రిభిః పురుషైః|| ౪౯ ;

తా. ఉదకములు లేనిచోట - A] గంటుభారంగి చెట్టు ; B] దంతిచెట్టు - 

C] వరాహక్రాంత - D] వెలుగుతీగె - 

E] విరజాజి - F] నేల తాడి & G] అడవి మొల్ల చెట్టు - 

ఈ తరువులు  గనుక ఉంటే -

దానికి దక్షిణదిక్కునందు - మూడు మూరల దూరమున - 

మూడు పు.ప్ర. త్రవ్వితే నీరు ఉండును.  =  ౪౮ - ౪౯ -  = 48, 49 ;;  

& వీరణదూర్వా* =  కోమలమైన గరికె / గడ్డి ;

==================== ,

మొల్ల, విరజాజి ;-

jalarahitE dESEcEt dRSyamtEఽsUpajAni cihnAni|

weeraNadUrwAmRdawaSca yatra tasmin jalam purushE||  ౪౮=48 ;

taa. jalarahita praamtamuna uuTa BUmula nITi oDDuna umDE 

kOmalamaina garike &

wiDawali & paccani ceTlu modalainawi umTE accaTa - 

oka pu.pra. trawwinacO udakam umTumdi.

& 

BArjgI triwRtA damtI - suukara paadeeca lakshmaNAcaiwa|

wanamaalekaaca yuudhee tOyam yaamyE triBi@h purushai@h|| ౪౯ =49 ;

taa. udakamulu lEnicOTa - gamTuBAramgi ceTTu ; 

damticeTTu - waraahakraamta - weluguteege - wirajaaji - 

nEla tADi & aDawi molla ceTTu - ee taruwulu  ganuka umTE -

dAniki dakshiNadikkunamdu - mUDu mUrala dUramuna - 

muuDu pu.pra., trawwitE neeru umDunu.  =  ౪౮ - ౪౯ -  = 48, 49 ;; 

మరకతమణి, వారుణి జల

వామేన హరిద్రతరో ద్వల్మీకశ్చేః జలం తతః పూర్వే|

హస్త త్రితయే పురుషై స్సత్ర్యం శైః పంచభిః భవతి|| ౪౬  - 

నీలోభుజగః పురుషే మృత్ పీతా మరకతోపమశ్చాశ్మా|

కృష్ణా భూః ప్రథమం వారుణీ సిరా దక్షిణాచాన్యా||౪౭ ;

తా. తోయము జాడ కనపడని జాగాలలో - 

అ] మ్రానిపసుపు చెట్టు, ఆ తరువునకు - ఉత్తరదిక్కున - 

ఆ] పుట్ట, దానికి తూర్పు దిక్కున మూడుమూరల దూరాన - ఐదుమ్ముప్పాతిక పురుషప్రమాణమునత్రవ్విన నీరు ఉంటుంది.

ఆ water లో పు.ప్ర. ననే నల్లనిపాము, దాని కింద - 

ఆ]పచ్చని మట్టి - దాని కింద 

ఇ] మరకత మణిని పోలిన ఱాయి [=stone] - 

ఆ కింద నల్లని మట్టి, &

ఇంకా దాని కింద - ఈ] వారుణి జలనాడి - పిదప -

దక్షిణ ప్రవాహిని ఐన - యామ్యమ్ సిరా - ఉంటాయి.  

&  ౪౬  = 46 &  ౪౭ = 47 ;; 

Notes extra ;- పసుపు బౌహినియా ;- పసుపు కాంచనాన్ని కాంచిని ఆరెచెట్టు, 

పసుపు ఆరెచెట్టు అని కూడాఅంటారు. 

దీని శాస్త్రీయ నామం "బాహూనియా టొమెంటోసా" 

ఇది ఫాబేసీ కుటుంబానికి చెందిన చిన్న చెట్టు. లేత ఆకుపచ్చ ;;

పసుపు (లాటిన్ Curcuma longa) అల్లం (Zingiberaceae) జాతికి చెందిన దుంప ;; 

తెల్ల ఆరెచెట్టు ;- ఫాబేసి కుటుంబంలోని బాహినియా ప్రజాతి, పుష్పించే మొక్క. 

దీని శాస్త్రీయ నామం బాహీనియా రెస్ మోసా (Bauhinia racemosa). 

భారతదేశంలో బీడీ ఆకు చెట్టు ;;  

======================== ,

waamEna haridratarO dwalmeekaScE@h jalam tata@h pUrwE|

hasta tritayE purushai ssatryam Sai@h pamcaBi@h Bawati|| ౪౬  - 

 neelOBujaga@h purushE mRt peetaa marakatOpamaScaaSmaa|

kRshNA BU@h prathamam waaruNee siraa dakshiNAcAnyA||౪౭ ;

taa. tOyamu jaaDa kanapaDani jaagaalalO - a] mraanipasupu ceTTu, aa taruwunaku - uttaradikkuna - aa] puTTa, daaniki tuurpu dikkuna mUDumUrala duuraana - aidummuppaatika purushapramANamunatrawwina neeru umTumdi.

aa `water` lO pu.pra. nanE nallanipaamu, daani kimda - aa]paccani maTTi - daani kimda i] marakata maNini pOlina ~raayi [=`stone`] - aa kimda nallani maTTi, &

imkaa daani kimda - ee] waaruNi jalanADi - pidapa -

dakshiNa prawaahini aina - yaamyamm siraa - umTAyi. 

&  ౪౬ = 46 &  ౪౭ = 47 ;;

బదరీ = రేగిచెట్టు

 అశ్మంతకస్య వామే బదరీ* వా దృశ్యతేహి నిలయోవా|

షడ్భి రుదక్తస్య స్సార్ధే పురుషత్రయే తోయమ్|| ౪౪ =45 ;

కూర్మః ప్రథమే పురుషే పాషాణో ధూసర స్ససికతామృత్|

ఆదౌ సిరా చ యామ్యా పూర్వోత్తరతో ద్వితీయా చ|| ౪౫=45 ;

తా. నీళ్ళు లేని చోట ఉన్నట్టి - అ] జువ్విచెట్టు-నకు ఉత్తరదిక్కున - 

ఆ] *రేగుచెట్టు గానీ/ ఇ] పుట్ట గానీ ఉంటే -

ఆ వల్మీకమునకు - North  న ఆఱు మూరల [= six= 6] దూరమున - 

మూడున్నర పురుష ప్రమాణమున త్రవ్వినచో జలములు ఉంటాయి.

అందు ఒక పు.ప్ర.ననే - ఈ] తాబేలు ; ఆ క్రింద 

ఉ] ధూమ్రవర్ణము కలిగిన పాషాణము ; - దాని కింద - 

ఊ] ఇసుక కలిసిన మన్ను ; ఆ కింద 

దక్షిణదిశ నుండి ప్రవహించే జలనాడి, & దాని కింద - 

ఈశాన్యదిక్కు నుండి ప్రవహించే జలనాడి ఉంటాయి. = ౪౪  - ౪౫  = 44, 45 ;; 

& *బదరీ* = *రేగుచెట్టు ;

& * యామ్యేనకపిత్థస్యాఽహి సంశ్రయః = వెలగచెట్టు ;; 

`notes extra ;- 1] రేగిచెట్టు - Indian Ajujubbe tree ;- Ziziphus mauritiana ; 

& + ;- बदरी तरु ;- బదరీ వృక్షం ; Badari ; 

=================================== ,

बदरी तरु ;- 

aSmamtakasya waamE badaree waa dRSyatEhi nilayOwA|

shaDBi rudaktasya ssArdhE purusha trayE tOyamm||

45 ;- kuurma@h prathamE purushE pAshANO dhUsara ssasikatAmRt|

Adau siraa ca yaamyA pUrwOttaratO dwitIyA ca|| ౪౫ ;

&

taa. nILLu lEni cOTa unnaTTi - 

a] juwwiceTTu-naku uttaradikkuna - 

aa] *rEguceTTu gaanee/ i] puTTa gaanee umTE -

aa walmeekamunaku - `North ` na aa~ru mUrala [= six = 6] duuramuna - 

mUDunnara purusha pramANamuna trawwinacO jalamulu umTAyi.

amdu oka pu.pra.nanE - ee]taabElu ; 

aa krimda u] dhuumrawarNamu kaligina paashANamu ; - 

daani kimda - uu] isuka kalisina mannu ; aa kimda 

dakshiNadiSa numDi prawahimcE jalanADi, & 

dAni kimda - ISAnyadikku numDi prawahimcE jalanADi umTAyi. -  

౪౪  - ౪౫ = 44, 45 ;

& **rEguceTTu = rEgiceTTu = రేగిచెట్టు 

&* yAmyEnakapitthasyaa~hi samSraya@h = welagaceTTu ;; 

&`notes extra ;- 1] రేగిచెట్టు - Indian Ajujubbe tree ;- Ziziphus mauritiana ; 

& Sthala Vriksha:- - Badrinath: The famous pilgrimage Badrinath is named after Badari trees.

• Sri Rama:- Sri Rama & Badari Fruits : Sabari fed Badari fruits to Sri Rama when Sri Rama visited her hermitage during forest exile.

• Sikhism: Associated with Gurudwara Ber Sahib. In Golden Temple of Amritsar there is a Ber tree under which Baba Budhanji meditated.

• Chitrakoota Forest: Sri Rama mentions this tree while describing the beauty of Chitrakoota mountain-forest to Devi Sita (Trees of Chitrakoota - Valmiki Ramayana - Ayodhya Kanda 94).

బదరీ వృక్షం ;- బదరీ వృక్షం ;- LINK;;

రెండు జల ఊటలు

 *యామ్యేన నారికేళా దహి నిలయశ్చేత్ ఉదక్ జలం వాచ్యమ్|

సప్త పరిత్యజ్య కరాన్ ఖాత్వా పురుషాన్ జలం పంచ|| -౪౨=42 ;

కర్బుర కోహిః పురుషే కృష్ణామృత్ పుటభిదపి చ పాషాణః|

శ్వేతామృతశ్చిమత స్సిరాశ్చోత్తరా భవతి|| - ౪౩=43 ;

&

తా. నీరు ఉండని ప్రాంతమున కొబ్బరిచెట్టు నకు - 

దక్షిణదిశలో పుట్ట ఉంటే , 

దానికి ఏడు [seven = 7] *మూరల దూరమున -

ఐదు పు.ప్ర. త్రవ్వితే - నీరు ఉంటుంది.

ఆ water లో పు.ప్ర. ననే చిత్ర వన్నె కల పాము [=serpent] -

దాని క్రింద నల్లనిమట్టి, ఆ క్రింద తెల్లనిమట్టి, 

ఆ క్రింద ఆయుధముచే పగలగొట్టగలిగే ఱాయి [=రాయి= stone] 

దాని కింద పడమటి దిక్కు నుండి ప్రవహించే జలనాడి &

ఆ క్రింద - ఉత్తరదిక్కు నుండి ప్రవహించే ~

మఱి ఒక జలనాడి ఉండును. = ౪౨, ౪౩ ;

& *యామ్యేన  కపిత్థస్యా~హి సంశ్రయః=వెలగచెట్టు ;;*

& నీరు ఊరుట =ఊరు =[=neeru uuruTa]` = ooze ;; exude ;;          

                                 spring ;; leak out as water ;

& నీటి ఊట = [=nITi UTa] = babbling water;; still watersprings ;; 

& మూర/ మూరెడు కొలత ;- Measurement ;- with ARM - in Cubits ; 

========================== , 

*yAmyEna naarikELA dahi nilayaScEt udak jalam waacyamm|

sapta parityajya karaan KAtwaa purushaan jalam pamca||  ౪౨=42 ;

karbura kOhi@h purushE kRshNAmRt puTabhidapi ca paashAN@h|

SwEtAmRtaScimata ssiraaScOttaraa bhawati|| - ౪౩=43 ;

&

taa. neeru umDani praamtamuna kobbariceTTu naku - 

dakshiNadiSalO puTTa umTE, 

daaniki EDu [`seven = 7`] muurala duuramuna -

aidu pu.pra. trawwitE - neeru umTumdi.

aa `water` lO pu.pra. nanE citra wanne kala paamu -

daani krimda nallanimaTTi, aa krimda tellanimaTTi, 

aa krimda aayudhamucE pagalagoTTagaligE ~raayi [=raayi= `stone`] 

daani kimda paDamaTi dikku numDi prawahimcE jalanADi &

aa krimda - uttaradikku numDi prawahimcE ma~ri oka jalanADi umDunu. = ౪౨, ౪౩ ;; 

*yAmyEna  kapitthasyaa~hi samSraya@h=welagaceTTu* & 

నీరు ఊరుట =ఊరు =[=neeru uuruTa]` = ooze ;; exude ;; spring ;; leak out as water ;

& నీటి ఊట = [=nITi UTa] = babbling water;; still watersprings ;; 

&

Two water springs = రెండు జల ఊటలు  = remDu jala UTalu ; 

యామ్య సిరా

వల్మీక సంవృతో యది తాళో వా భవతి నాళికే రోవా|

పశ్చాత్ షడ్భిః హస్తైః చతుర్భిః సిరా యామ్యా|| - ౪౧;

తా. నీళ్ళు లేని సీమలో తాటిచెట్టునకు గానీ/ 

*టెంకాయ చెట్టు[`coconut tree] కి గానీ, 

పుట్ట చుట్టుకుని ఉంటే - దానికి పడమట [West] -

ఆఱు [=6] మూరల దూరాన - 

నాలుగు పురుషుల ప్రమాణము త్రవ్వితే, 

దక్షిణదిక్ వాహిని [south face] ఐన - యామ్య సిరా - ఉండును. 

================== ,

yaamya siraa ;-

walmeeka samwRtO yadi tALO wA Bawati nALikE rOwA|

paScaat shaDBi@h hastai@h caturBi@h siraayaamyA|| - ౪౧;

taa. nILLu lEni seemalO tATiceTTunaku gAnI/ 

TemkaayaceTTu*[`coconut tree`] ki gaanee, 

puTTa cuTTukuni umTE - daaniki paDamaTa [`West`] 

aa~ru [=6] muurala duuraana - 

naalugu purushula pramANamu [-> page 22 ] trawwitE, 

dakshiNa dik wAhini [`south face`] aina - 

yAmya sirA - umDunu. -౪౧= 45 ;; 

&

*టెంకాయ చెట్టు[`coconut tree] = *కొబ్బరిచెట్టు ; 

TenkAya = coconut tree 

కౌబేరి జలనాడి - 39

సర్పావాసః పశ్చా ద్యదా కదంబస్య దక్షిణేన జలమ్|

పరతో హస్తత్రితయాత్ షడ్భిః పురుషైః {{21=}} తురీయోస్తైః|| ౩౮ ;;

కౌబేరీ చాత్ర సిరా వహతి జలం లోహచాక్షోభ్యమ్|

కనకనిభో మండూకః సార్ధ నరే తత్ర మృద్భవేత్ పీతా|| - ౩౯ ;

తా. నీరు ఉద్భవించని చోట - A] కడిమిచెట్టు ;; ఆ కడిమి కి పడమటి దిక్కున, పుట్ట ఉంటే - 

దానికి మూడుమూరల దూరాన - ఐదుమ్ముప్పాతిక [5+1/4] పురుషప్రమాణము త్రవ్వితే,  ఉత్తరదిక్కు ప్రవాహిని = కౌబేరి - అను జలనాడి ఉండును. 

అయితే అందలి నీరు - ఇనుము వాసన కలిగి, సమృద్ధి జలము ఉంటాయి.

ఆ ఇనుపవాసన నీటిలో - ఒకటిన్నర పు.ప్ర.*ననే - 

ధధగలాడుతున్న బంగారు కాంతి రంగు కలిగిన కప్ప, 

ఆ కప్ప  కింద పచ్చని మట్టి ఉండును. ; ౩౮ = 38 ;; ౩౯ = 39 ;;

౫౦ - భవతిహి కదంబ భూజా ద్యామ్యే హస్తత్రయే జలం షడ్భిః||

& తా. water లేని ప్రాంతమున కడిమిచెట్టు [= కదంబ తరువు] ఉంటే - 

దానికి దక్షిణాన - మూడుమూరల దూరాన, ఆఱు [=six] పురుషప్రమాణము త్రవ్విన, 

దివ్యోదకము ఉత్పన్నమగును. - ౪౦ = 40 ; 

&

పు.ప్ర.* = పురుషప్రమాణము ;;

కౌబేరి జలనాడి ; 

=================== ,

sarpaawaasa@h paScA dyadaa kadambasya dakshiNEna jalamm|

paratO hastatritayaat shaDBi@h purushai@h {{21=}} tureeyOstai@h|| ౩౮ ;;

kaubErI cAtra sirA wahati jalam lOhacaakshOByamm|

kanakaniBO mamDUka@h saardha narE tatra mRdBawEt peetA|| - ౩౯ ;

taa. neeru udbhawimcani cOTa - `A`] kaDimiceTTu ;; 

aa kaDimi ki paDamaTi dikkuna, puTTa umTE - 

daaniki mUDumUrala duuraana - 

aidummuppaatika [5+1/4] purushapramANamu trawwitE,  

uttaradikku prawaahini = kaubEriya - anu jalanADi umDunu. 

ayitE amdali neeru - inumu waasana kaligi, samRddhi jalamulu umTAyi.

aa inupawaasana nITilO - okaTinnara pu.pra.nanE -dhadhagalADutunna bamgaaru kaamti ramgu kaligina kappa, aa kappa  kimda paccani maTTi umDunu. ; ౩౮ = 38 ;; ౩౯ = 39 ;;

4౦ - bhawatihi kadamba BUjA dyAmyE hastatrayE jalam shaDBi@h||

& taa. `water` lEni praamtamuna kaDimiceTTu [= kadamba taruwu] umTE - daaniki dakshiNAna - mUDumUrala duuraana, aa~ru [=`six`] purushapramANamu trawwina, diwyOdakamu utpannamagunu. - ౪౦ = 40 ;  

     జలార్గళ శాస్తము - 38, 39, 40 శ్లోకములు

వారుణి తో మరొక జల

వల్మీక స్సిగ్ధో దక్షిణేవ తిలకస్య సకుశ దూర్వశ్చేత్,

పురుషైః[?] పంచభిః - అంభో దిశి వారుణ్యాం సిరా పూర్వా|| ౩౬ =36 ;

సారాంశం ;- నీరు ఉండని ప్రాంతమున - A] బొట్టుగచెట్టు, 

ఆ బొట్టుగమొక్కకు దక్షిణాన - B] దర్భలతో కూడిన పుట్ట ఉన్నట్లైతే - 

ఆ పుట్టకు పశ్చిమదిక్కున - ఐదు [=5] పురుషప్రమాణము త్రవ్వితే,

పడమటి దిక్కు ప్రవాహమైన - వారుణి జలనాడి 💦💧💦, 

దాని తూర్పుదిక్కు నుండి ప్రవహించే 

వేఱొక జలనాడి 💦కూడా ఉంటుంది. = ౩౭ = 37 ;; 

&

వారుణి తో మరొక జల ఊట ;

=============================== ,

walmeeka ssigdhO dakshiNEwa tilakasya sakuSa dUrwaScEt,

purushai@h[?] pamcaBi@h - amBO diSi waaruNyAM siraa puurwA|| ౪౬ =36 ;

saarAMSam ;- neeru umDani praamtamuna - 

`A`] boTTugaceTTu, aa boTTugamokkaku dakshiNAna -

B`] darBalatO kUDina puTTa unnaTlaitE - 

aa puTTaku paScimadikkuna - aidu purushapramANamu trawwitE,

paDamaTi dikku prawaahamaina - 

wAruNi jalanADi, dAni tUrpudikku numDi prawahimcE -

wE~roka jalanADi kUDaa umTumdi. = - ౩౭=37 ;; 

మహేంద్రి జలనాడి

ఉత్తరతశ్చ మధూకా దహీ నిలయో దృశ్యతే యదా సేయమ్|

పరిహృత్య పంచహస్తా నష్టార్ధే పౌరుషే ప్రథమమ్|| ౩౫ ;

అహిరాజా పురుషేఽ స్మిన్ ధూమ్రా ధాత్రీ కుళుత్థ వర్ణోశ్మా|

మాహేంద్రీ భవతి సిరా వహతి సఫేనం సదా తోయమ్|| = ౩౬  ;

 [౩౫ & ౩౬ = 35శ్లోకమ్, 36శ్లోకమ్ ;- మహేంద్రి జలనాడి ] ;

సారాంశం ;- జలరహిత ప్రదేశమున -  i] ఇప్పచెట్టు ; ఆ తరువునకు ఉత్తర దిక్కు [=North] నందు పుట్ట ఉంటే, దానికి ఐదు మూరల దూరాన - నాలుగు పురుషప్రమాణము త్రవ్వితే - తూర్పు దిక్కునుండి ప్రవహించు "మహేంద్రి జలనాడి" ఉండును.

ఆ మహేంద్రి సిరాలలో - నురుగుతో కూడిన జలములు కనిపిస్తాయి. & అందు  

ii] పురుషప్రమాణముననే సర్పము - iii] ధూమ్రవర్ణము కలిగి ఉన్న మృత్తిక ; 

ఆ క్రింద iv] ఉలవ వన్నె గల ఱాయి [stone] - ఉండును.

--- "మహేంద్రి జలనాడి" --- 

=======================,

uttarataSca madhuukaa dahee nilayO dRSyatE yadaa sEyamm|

parihRtya pamcahastA nashTArdhE paurushE prathamamm|| = 35

ahiraajA purushEఽ smin dhuumraa dhaatree kuLuttha warNOSmA|

maahEmdree bhawati siraa wahati saphEnam sadA tOyamm|| =  ౩౫ ;

&

uttarataSca madhuukaa dahee nilayO dRSyatE yadaa sEyamm|

parihRtya pamcahastA nashTArdhE

paurushE prathamamm||

ahiraajA purushEఽ smin dhuumraa dhaatree kuLuttha warNOSmA|

maahEmdree bhawati siraa wahati saphEnam sadA tOyamm|| = ౩౫ & ౩౬ ;

& 

saarAMSam ;- jalarahita pradESamuna -  

i] ippaceTTu ; aa taruwunaku uttara dikku [=`North`] namdu puTTa umTE, 

daaniki aidu muurala duuraana - naalugu purushapramANamu trawwitE - 

tuurpu dikkunumDi prawahimcu "mahEmdri jalanADi" umDunu.

aa mahEmdri siraalalO - nurugutO kUDina jalamulu kanipistaayi.

& amdu  

 ii] purushapramANamunanE sarpamu - 

iii] dhuumrawarNamu kaligi unna mRttika ; 

aa krimda iv] ulawa wanne gala ~rAyi [`stone`] - umDunu. 

& mahEmdri jalanADi ;; 

నీళ్ళు నీళ్ళు నీళ్ళు

 యద్యపి నిరయో దృశ్యో దక్షిణతః, సంస్థిత@ కరంజస్య|

హస్త స్వయేతు యామ్యే* తో యితి పురుషద్వయే సార్ధే|| శ్లోకమ్;౩౪= 34;

&   

కచ్ఛపకః పురుషార్ధే ప్రధమం చోత్పద్యతే సిరా పూర్వా|

ఉదగన్యార్ధ స్వాదు జలా - హరితోశ్మాధస్స్థిత స్తతి స్తోయమ్||-శ్లోకమ్;౩౪=33;  

శ్లోకమ్ ;- ౩౩ , 34 ; - తాత్పర్య ;- అంబు [=water] విహీన ప్రదేశాన - 

A] కానుగచెట్టు, ఆ Tree కి  దక్షిణదిశన - B] పుట్ట ఉండెనేని, &

C] దానికి - యామ్య భాగాన - రెండు మూరల దూరాన - 

రెండున్నర పురుషప్రమాణము త్రవ్వినచో - నీరు ఉండును. 

అందు అర్ధ పురుషప్రమాణముననే D]  తాబేలు  ఉండును, దాని కింద ~

~~ పూర్వ[=East] దిక్కు నుండి ప్రవహించేజలనాడియు,

దాని క్రింద ఉత్తరదిక్కు నుండి ప్రవహించే జలనాడి, ఆ క్రింద ~~~ ; 

'A'] పచ్చని ఱాయి [stone] - అక్కడ - నీళ్ళు ఉంటాయి - [హమ్మయ్య!!!!! 💧💦😃] ;

శ్లోకమ్ ;- ౩౪ ; 

& *పురుషత్రి త్రయే సిరా సార్ధే.

============================== , 

yadyapi nirayO dRSyO dakshiNata@h, samsthita@ karamjasya|

hasta swayEtu yAmyE* tO yiti purushadwayE saardhE|| శ్లోకమ్;౩౩;   

kacCapaka@h purushaardhE pradhamam cOtpadyatE siraa pUrwA|

udaganyaardha swaadu jalaa -haritOSmAdhassthita stati stOyamm||శ్లోకమ్;౩౪=34;  

శ్లోకమ్ ;-౩౩ ; - taatparya ;- ambu [=`water`] wiheena pradESAna - 

`A]` kaanugaceTTu, aa `tree` ki  dakshiNadiSana - 

`B`] puTTa umDenEni, &

`C`] daaniki - yaamya BAgaana - remDu mUrala duuraana - 

remDunnara purushapramANamu trawwinacO - neeru umDunu. 

amdu ardha purushapramANamunanE 

`D`]  tAbElu  umDunu, daani kimda ~

~~ puurwa[=`East`] dikku numDi prawahimcEjalanADiyu,

daani krimda uttaradikku numDi prawahimcE jalanADi, aa krimda ~~~ ; 

'E'] paccani ~raayi [`stone`] - akkaDa - nILLu umTAyi - 

~~~~~~~~~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ [hammayya!!!!! 💧💦😃] ;

& *purushatri trayE siraa saardhE. [శ్లోకమ్ ;- 33, 34]

నీరు నీరు నీరు

సర్వేషాం వృక్షాణాం మధస్స్థితో దర్దురో యదా దృశ్యః,

తస్మాద్ధతస్తే తోయం *చతుర్భి రర్ధాధికైః పురుషైః||  శ్లోకమ్ ; ౩౧ = 31;

&

పురుషేహి భవతి నకులో {+19} నీలామృత్పీతికా చ శ్వేతా చ,

దర్దుర సమాన రూపః పాషాణో దృశ్యతే చాత్ర|| శ్లోకమ్ ; ౩౨ = 32 ;; 

&

తాత్పర్య ;- నీరు లేని ప్రాంతాన - ఏ చెట్టు క్రిందనైనను - ఒక కప్ప ఉంటే -

ఆ చెట్టునకు - మూరెడు దూరాన - 

నాలుగున్న పురుషప్రమాణాన తవ్వితే - జలములు ఉండును.

అందు పురుషప్రమాణముననే A]ముంగిస, దాని కింద B]  నల్లని మట్టి [=black sand] - దాని కింద C] పచ్చనిమృత్తిక [=మట్టి] ; దాని కింద D] శ్వేత మృత్తిక [=తెల్లనిమట్టి], ఆ కింద - E] కప్ప [=దర్దుర] వర్ణము కలిగిన పాషాణము [==శిల/ రాయి] ఉండును.   = శ్లోకమ్ ; ౩౨ = 32 ;;  

================================,

sarwEshaam wRkshANAm madhassthitO dardurO yadaa dRSya@h,

tasmAddhatastE tOyam caturBi rardhAdhikai@h purushai@h|| = శ్లో. ౩౧=31;;

&  

purushEhi bhawati nakulO {+19} neelaamRtpItikaa ca SwEtaa ca,

dardura samaana ruupa@h paashANO dRSyatE cAtra|| = శ్లోకమ్ ; ౩౨ = 32 ;;

taatparya ;- neeru lEni praamtaana - E ceTTu krimdanainanu - 

oka kappa umTE A ceTTunaku - mUreDu dUrAna - 

naalugunna purushapramANAna tawwitE - jalamulu umDunu.

amdu purushapramANamunanE 

`A`]mumgisa, daani kimda `B]`  nallani maTTi [=`black sand`] - 

daani kimda `C`] paccanimRttika [=maTTi] ; 

daani kimda `D`] SwEta mRttika [=tellanimaTTi], 

aa kimda - `E`] kappa [=dardura] warNamu kaligina paashANamu [=Sila/ raayi] umDunu. 

 శ్లోకమ్ ; ౩౧ & ; ౩౨ ;

ఉత్తర జలసిరా

 యది భవతి సప్తవర్ణో వల్మీకవృతః, తత్ ఉత్తరే తోయమ్|

వచ్యం పురుషైః పంచభిః - అత్రాపి భవంతి  చిహ్నాని|| శ్లోకమ్  ౨౯= 29; 

&

పురుషార్ధే మండూకః పురుషే హరితాళ సన్నిభా భూశ్చ,

పాషాణో భ్రనికాశ స్సౌమ్యా చ సిరా శుభాంబు వహా||  శ్లోకమ్ ; ౩౦ ;

&

తాత్పర్య ;- జలంబులు కలుగని ప్రదేశమునందు - A] *ఏడాకుల అరటిచెట్టు - 

B] పుట్టతో చుట్టబడి ఉంటే -  

దాని క్రింద - అయిదు పురుషప్రమాణాలు త్రవ్వితే 

అందు, C] జలములు ఉండును. 

అందు అర్ధ పురుషప్రమాణమున - a. కప్ప ఉంటుంది, 

పురుషప్రమాణమున - b. హరిదళము వంటి మృత్తికయు, 

దానిక్రింద d. నల్లని పాషాణము, 

ఆ క్రింద ఉత్తరదిక్కునుండి ప్రవహించే జలనాడి ఉంటాయి.

&

ఉత్తరదిక్కునుండి ప్రవహించే జలనాడి ;

*= ఏడు ఆకుల అరటిచెట్టు ;

========================== ,

North stream ;-

yadi bhawati saptawarNO walmeekawRta@h, tat uttarE tOyamm|

wacyam purushai@h pamcabhi@h - atrApi Bawamti  cihnAni - శ్లోకమ్ ; ౨౯= 29 ; 

&

purushaardhE mamDuuka@h purushE haritALa sanniBA BUSca,

paashANO bhranikaaSa ssaumyA ca sirA SuBAmbu wahA||  శ్లోకమ్ ; ౩౦ ;

&taatparya ;- jalambulu kalugani pradESamunamdu - 

EDAkula araTiceTTu - puTTatO cuTTabaDi uMTE -  

daani krimda - ayidu purushapramANAlu trawwitE amdu, jalamulu umDunu. 

amdu ardha purushapramANamuna - kappa umTumdi, 

purushapramANamuna - haridaLamu wamTi mRttikayu, 

daanikrimda nallani paashANamu, 

aa krimda uttaradikkunumDi prawahimcE jalanADi umTAyi.  శ్లోకమ్ ; ౩౦ ; 

&

ఉత్తర జలసిరా ;- uttara jalasiraa ;

దర్భ, పుట్ట

సకుశా స్స్థిత ఐశాన్యాం వల్మీకో యత్ర కోవిదారస్య*

మధ్యతయో ర్నరై రర్ధ పంచమై స్తోయమక్షోభ్యమ్||  శ్లోకమ్ ;  ౨౭ = 27 ;;

&

ప్రథమే పురుషే  భుజగః, కమలోదర సన్నిభో, మహీ రక్తా,

 కురువిందః, పాషాణ చిహ్నా న్యేతాని వాచ్యాని||  ౨౮ ; = 28 ;

సారాంశం ;- దర్భ, పుట్ట ;- వారి [=water] విహీన ప్రాంతమునందు 

A] కాంచనపు చెట్టు, దానికి ఈశాన్యదిక్కున దర్భతో కూడిఉన్నట్టి పుట్ట ఉంటే - 

వీని మధ్య ఐదున్నర పురుషప్రమాణము తవ్వితే - 

ఎప్పటికీ ఎండనటువంటి జలము ఉంటుంది,

అందు ఒక పురుషప్రమాణముననే సర్పము = snake, 

పిదప మృత్తికయు, ఎఱ్ఱని వన్నె కల పాషాణము ఉంటాయి. ౨౮ ; = 28 ;

&

Notes extra ;-   కోవిదారం చిహ్నం - శ్రీమద్రామాయణమ్- 

భరతుని ధ్వజం పైన ఉన్నది ; 

================================ ,

sakuSA ssthita aiSAnyaam walmeekO yatra kOwidaarasya*

madhyatayO rnarai rardha pamcamai stOyamakshObhyamm||  శ్లోకమ్; ౨౭=27 ;

&

prathamE purushE  bhujaga@h, kamalOdara sanniBO, 

mahee raktaa, kuruwimda@h, pAshANa cihnaa nyEtaani waacyaani||  ౨౮ ; = 28 ;

&

saaraamSam ;- darBa, puTTa ;- waari [=`water`] wiheena prramtamunamdu 

`A`] kaamcanapu ceTTu, daaniki eeSAnyadikkuna darBatO kUDiunnaTTi puTTa umTE - 

weeni madhya aidunnara purushapramANamu tawitE - 

eppaTikI emDanaTuwamTi jalamu umTumdi,

amdu oka purushapramANamunanE sarpamu = 

`snake`, pidapa mRttikayu, e~r~rani wanne kala paashANamu umTAyi. ౨౮ ; = 28 ;

saaraamSam ;- darBa, puTTa ;- waari [=`water`] wiheena prramtamunamdu 

`A`] kaamcanapu ceTTu, daaniki eeSAnyadikkuna darBatO kUDiunnaTTi puTTa umTE - 

weeni madhya aidunnara purushapramANamu tawwitE - 

eppaTikI emDanaTuwamTi jalamu umTumdi,

amdu oka purushapramANamunanE sarpamu = `snake`, 

pidapa mRttikayu, e~r~rani wanne kala paashANamu umTAyi. ౨౮ ; = 28 ;

Notes extra ;- `kOwidaaram cihnam - SreemadraamaayaNamm - bharatuni dhwajam paina unnadi ; 

& దర్భ, పుట్ట ;

తెల్ల తాబేలు

తస్యైవ పశ్చిమాయాం దిశి వల్మీకో యదా భవేర్ధస్తే|

తత్రోదక్ భవతిస్మి* చతుర్భిః అర్ధాధికైః పురుషైః| =  శ్లోకమ్ ; ౨౬ ; = 26 ;;

&

తాత్పర్య ;- తోయ విహీన ప్రాంతములందు - 

తాండ్ర - లేక - జువ్విచెట్టు ఉన్నప్పుడు - 

ఆ పాదపమునకు - పడమటిదిక్కున పుట్ట ఉంటే 

దానికి 'మూరెడు-'దూరాన - నాలుగున్నర పురుషప్రమాణములు త్రవ్వినచో - 

ఉత్తరదిక్కు నుండి ప్రవహించే జలనాడి ఉంటుంది, 

అందు ఒక పురుషప్రమాణముననే - 

A] తెల్లని తాబేలు, దాని క్రింద B] ఎఱ్ఱని వర్ణము కలిగిన *పాషాణం - ఉంటాయి, 

అయితే అక్కడ - మూడు ఏళ్ళ తర్వాత ఆ ఊట నిలిచిపోతుంది.

After THREE YEARS - there would be NO WATER Stream ;

& 

*పాషాణం  = *Arsenic ; poison - rock ;

 ========================= ,

White Tartoise and *Arsenic ; poison - rock ;- 

tasyaiwa paScimaayaam diSi waImeekO yadaa BawErdhastE|

tatrOdak bhawatismi* caturbhi@h ardhaadhikai@h purushai@h| =  శ్లోకమ్ ; ౨౬ ;=26 ;

taa. tOya wiheena praamtamulamdu - taamDra - lEka - juwwiceTTu unnappuDu - aa paadapamunaku - paDamaTidikkuna puTTa umTE daaniki 'muureDu-'duuraana - naalugunnara purushapramANamulu trawwinacO -

uttaradikku numDi prawahimcE jalanADi umTumdi, amdu oka purushapramANamunanE - `A]` tellani taabElu, daani krimda `B`] e~r~rani warNamu kaligina pAshaaNam - umTaayi, ayitE akkaDa - muuDu ELLa tarwAta aa UTa nilicipOtumdi. [= శ్లోకమ్ ; ౨౬ ] ;;

కుముద-జలనాడి

శోణార్కతరో రపరోత్తరతస్సిరా కరావతి క్రమ్య|

కుముదానామ సిరా సా పురుషత్రయ వాహినీ భవతి||   శ్లోకమ్ ; ౨౩ = 23 ;

&

ఆసన్నో వల్మీకో దక్షిణ పార్శ్వే విభీతకస్య యది|

అధ్యర్ధే తస్యసిరా పురుషేజ్ఞే ప్రాచ్యామ్|| =  24/ 25 = శ్లోకమ్ ; ౨౪ ; 

&

తాత్పర్య ;-  [శోణార్కతరో-౨౩] ;- ఎఱ్ఱ జిల్లేడు చెట్టు ;-

నిర్జల సీమలో ఎఱ్ఱ జిల్లేడు చెట్టు ఉంటే -

జిల్లేడుకి వాయవ్యభాగమున - రెండుమూరల దూరాన -> 

మూడు పురుషప్రమాణములు త్రవ్వినచో - 

కుముద - అనే జలనాడి ఉంటుంది.

= 

taatparya ;- [శోణార్కతరో-౨౩] ;- e~r~ra jillEDu ceTTu ;-

nirjala seemalO e~r~ra jillEDu ceTTu umTE - jillEDuki waayawyaBAgamuna - 

remDumuurala duuraana -> mUDu purushapramANamulu trawwinacO - 

kumuda - anE jalanADi umTumdi.

తాండ్రచెట్టు ;- 

తా. ఉదకములు ఉదయించని జాడలలోని - 

తాండ్రచెట్టు కి సమీప దక్షిణభాగాన పుట్ట ఉంటే - 

ఆ పుట్టకి తూర్పుదిక్కు న - రెండు మూరల దూరాన - 

ఒకటిన్నర పురుషప్రమాణములు - త్రవ్వితే - జలనాడి ఉంటుంది.

========================== ,

Kumuda - siraa ;- 

SONArkatarO raparOttaratassirA karaawati kramya|

kumudAnAma sirA sA purushatraya wAhinI Bawati||   శ్లోకమ్ ; ౨౩ = 23 ;

& 

nirjalaseemalO, e~r~rajillEDu cTTu umTE

aa jillEDuki waayawyabhaagaana - remDumuurala duuraana

mUDu purushapramANamulu trawwinacO - -

kumuda - anE jalanADi umTumdi. = శ్లోకమ్ ; ౨౩ = 23 ;

taatparya ;- nirjala seemalO e~r~ra jillEDu ceTTu umTE - 

jillEDuki waayawyaBAgamuna - remDumuurala duuraana mUDu purushapramANamulu trawwinacO - -

kumuda - anE jalanADi umTumdi.

&

aasannO walmeekO dakshiNa paarSwE wiBItakasya yadi|

adhyardhE tasyasiraa purushEjnE prAcyAmm|| =  24/ 25 = శ్లోకమ్ ; ౨౪ ; 

taa. udakamulu udayimcani jaaDalalOni - taamDraceTTu ki -

sameepa dakshiNaBAgaana puTTa umTE - aa puTTaki tuurpudikku na - remDu mUrala duuraana - okaTinnara purushapramANamulu - trawwitE - jalanADi umTumdi

మేకవాసన కలిగిన fish

 జలపరిహీనేదేశే *ఫల్లక వృక్షో యదా దృశ్యః,

ప్రాచ్యాం హస్త త్రితయే వహతి సిరా దక్షిణాప్రథమమ్ ; ౨౧ = 21 ;

&

మృన్నీలోత్పలవర్ణా కాపోతా దృశ్యతే తదా తస్మిన్ ,

హస్తేఽ జగంధి మత్స్యో భవతియోల్పంచ సక్షారమ్|| = శ్లోకమ్; ౨౨ = 22 ;;

తాత్పర్య ;- జలవిహీన ప్రాంతమున - బ్రహ్మమేడిచెట్టు ఉంటే, 

దానికి మూడు మూరలు విడిచిపెట్టాలి, మూడు పురుష ప్రమాణాలు - 

అక్కడ త్రవ్వితే -

"యామ్యం" అనే జలనాడి - 

తర్వాత నీలవన్నె మట్టి, దాని కింద - మేకవాసన కలిగినమత్స్యం = చేప - 

దాని క్రింద అతి స్వల్పంగా - ఉప్పునీళ్ళు ఉండును.

& **ఫల్లక = *వృక్షః కంపిల్లకో యదా దృశ్యః, కలు జువ్వి ;

goat smell Fish & "యామ్యం" జలనాడి ;

& Ref ; *పురుషప్రమాణం = పురుషుడు చేతులు బార చాచి, 

నీటిలో దూకేటప్పుడు - ఎగయు నీటి అంగుళముల కొలత ;; 

======================== , 

Goat smell Fish & Yamyam jalanADi ;

jalaparihInEdESE *phallaka wRkshO yadA dRSya@h,

prAcyAm hasta tritayE wahati sirA dakshiNAprathamamm ; ౨౧ = 21 ;

&

mRnneelOtpalawarNA kApOtA dRSyatE tadaa tasmin ,

hastEఽ jagamdhi matsyO bhawatiyOlpamca sakshaaramm|| = శ్లోకమ్; ౨౨ = 22 ;; 

& taatparya ;- jalawiheena praamtamuna - brahmamEDiceTTu umTE, daaniki mUDu mUralu wiDicipeTTAli, mUDu purusha pramANaalu - akkaDa trawwitE -

"yaamyam" anE jalanADi - tarwaata neelawanne maTTi, daani kimda - mEkawaasana kaliginamatsyam = cEpa - daani krimda ati swalpamgaa - uppuneeLLu umDunu.  

& *phallaka = *wRksha@h kampillakO yadA dRSya@h, kalu juwwi ;;      

&

Ref ;- purushapramANam = purushuDu cEtulu baara caaci, 

nITilO duukETappuDu - egayu nITi amguLamula kolata ;

"వారుణి" జలనాడి

కాకో మంజరి[?]కాయాం వల్మ్మీకో దృశ్యతే సిరాతస్మిన్,

పురుషత్రయే సపాదే పశ్చిమదిక్ స్థా భవతి సా చ|| -  శ్లోకమ్ ౧౯ = 19  ;

ఆపాంతు పీతి కామృద్గోన సవర్ణశ్చ భవతి పాషాణః,

పురుషార్ధే కుముదమ్నిభో దృష్టిపథం మూషికో యాతి|| - శ్లోకమ్ ౨౦ = 20 ;

 తాత్పర్య ;- "వారుణి" జలనాడి ; కుక్కమేడిచెట్టు ; white rat ;- 

ఉదకములు ఉండని చోట - "కుక్కమేడిచెట్టు" కింద పుట్ట ఉంటే 

దానికి మూడుమూరల దూరమున మూడుంబాతికె పురుషప్రమాణము త్రవ్విన - 

అందు పడమటి దిక్కున స్రవించెడి "వారుణి" అనే జలనాడి ఉంటుంది. 

అందు అర్ధ పురుషప్రమాణమున - తెలుపు, పచ్చని వన్నె కల మృత్తికయు, 

కుంకుమరంగు గల పాషాణము, దాని క్రింద - తెల్లని ఎలుక - ఉంటుంది. ;; 

============================= ,

kAkO mamjari[?]kAyAm walmmIkO dRSyatE siraatasmin,

purushatrayE sapAdE paScimadik sthA bhawati sA ca||   ; - SlO - ౧౯ = 19 ;; 

aapaamtu peeti kaamRdgOna sawarNaSca bhawati paashANa@h,

purushaardhE kumudamniBO dRshTipatham mUshikO yaati||  -  ౨౦ = 20  ;

taa. udakamulu umDani cOTa - kukka[?] mEDiceTTu kimda puTTa umTE daaniki mUDumUrala duuramuna mUDumbAtike purushapramANamu trawwina - amdu paDamaTi dikkuna srawimceDi "wAruNi" anE jalanADi umTumdi. amdu ardha purushapramANamuna - 

telupu, paccani wanne kala mRttikayu, kumkumaramgu gala paashANamu, daani krimda tellani eluka umTumdi. ;;

అత్తి, మారేడు

బిల్వోదుంబరయోగే విహాయ హస్త త్రయంతు యామ్యేన, 

పురుషై స్త్రిభిరంబు భవే త్పురుషే సార్ధేతు మండూకః|| ౧౮ ;

💦 తా. నిర్జలప్రాంతమున - అత్తిచెట్టు, మారేడుచెట్టు కలసిఉండినచో, 

దానికి దక్షిణభాగమున - మూడుమూరలదూరమున - 

మూడు పురుషప్రమాణములు -త్రవిన జలములు ఉద్భవించును. 

అందు ఒకటిన్నర పు.ప్ర. [=పురుషప్రమాణములు ] ననే 

ఒక కప్ప ఉండును.

&

Points ;- అత్తిచెట్టు ;- యజ్ఞవృక్షం, మేడిచెట్టు, ఉదుంబరచెట్టు ;

Extra ;- అత్తిపత్తి చెట్టు ;అత్తి పత్తి మొక్క [Vedio LINK ] ;;

Mimosa Pudica [Touch me not plant] ; 

=========================== , 

bilwOdumbarayOgE wihaaya hasta trayamtu yaamyEna,

purushai stribhirambu BawE tpurushE saardhEtu mamDUka@h||

tAtparya. nirjalapraamtamuna -atticeTTu, maarEDuceTTu kalasiumDinacO, daaniki dakshiNaBAgamuna - mUDumUraladUramuna - mUDu purushapramANamulu -trawina jalamulu udbhawimcunu. amdu okaTinnara pu.pra. [=purushapramANamulu ] nanE oka kappa umDunu.

&

points ;- = atticeTTu ;- yajnawRksham, mEDiceTTu, udumbaraceTTu ; 

Extra ;- attipatti ceTTu ;

మోరే& అత్తి, మారేడుచెట్లు

సపలాశా బదరీచే ద్దిశ్య పరస్యాంతతో జలం భవతి,

పురుషత్రయే సపాదే పురుషే ఽత్ర చ డుండుభః చిహ్నమ్. -  ; ౧౭ ;

తా. జలములు ఉండని ప్రాంతములలో - 

మోదుగచెట్టు, రేగుచెట్టు - కలిసి ఉండేనేని, 

అందు ఒక రెండు తలల పాము = డుండుభమ్ - ఉండును.

= 

మోరే& అత్తి, మారేడుచెట్లు = మోదుగచెట్టు + రేగుచెట్టు & అత్తిచెట్లు, మారేడుచెట్లు ;- 

======================== ,

sapalaaSA badarIcE ddiSya parasyaamtatO jalam Bawati,

purushatrayE sapaadE purushE ఽtra ca DumDuBa@h cihnamm. -  ; ౧౭ ;

taa. jalamulu umDani praamtamulalO - mOdugaceTTu, rEguceTTu - kalisi umDEnEni, amdu oka remDu talala pAmu = DumDuBamm - umDunu.

రేగిచెట్టు, తెల్ల ఉడుము

పూర్వేణ యది బదర్యా వల్మీకో దృశ్యతే జలం పశ్చాత్,

పురుషైస్త్రిభి రాచే/బే{?}శ్యం, శ్వేతాభా గోధికార్ధనరే -    ౧౬ ;

&

తాత్పర్య;- నిర్జలసీమయందు రేగుచెట్టు,  

రేగిచెట్టు కి- తూర్పు[=ప్రాక్] పుట్ట ఉంటే - 

ఆ పుట్టకు - పడమటి దిక్కున - మూడు పురుష ప్రమాణము త్రవ్విన - 

అందు నీరు ఉద్భవిల్లును, 

అందు అర్ధప్రమాణంబుననే తెల్లని ఉడుము ఉండును. 

& EXtra Notes ;- గోధిక, గోధ ;- & the iquana ;-

ఉడుంపట్టు [idiom - usage]- సడలించలేని చేతి పట్టు - అని అర్ధం ;

================================== ,

puurwENa yadi badaryA walmeekO dRSyatE jalam paScAt,

purushaistribhi raacE/bE{?}Syam, SwEtABaa gOdhikArdhanarE -    ౧౫  ;

&

taatparya. nirjalaseemayamdu rEguceTTu,  rEgiceTTu ki- tuurpu[=praak] puTTa umTE - 

aa puTTaku - paDamaTi dikkuna - mUDu purusha pramANamu trawwina - amdu neeru udBawillunu,  amdu ardhapramANambunanE tellani uDumu umDunu.

& notes ;- gOdhika, uDumpaTTu - saDalimcalEni cEti paTTu - ani ardham ;

మాయ బెర్రీపళ్ళు, పుల్లనివి తీపి రుచి

చక్కెర/స్వీట్స్ తిని, కాఫీ తాగితే - కాఫీ రుచి చేదు అనిపిస్తుంది.

అట్లాగే - ఆఫ్రికాలో దొరుకుతున్న - మిరకిల్ బెర్రీ పళ్ళు తిన్నాక, నిమ్మపండు వంటి పుల్లని పదార్ధాలు - నాలుకపైన "తీపి రుచి" sweet గా ఉన్నట్లు అనిపిస్తుంది. పార్టీ లలో - జనం హుషారుగా enjoy చేస్తారు.

============================= ,

Miracle Berries, sour - sweet tastes confution ;- 

cakkera/sweeTs tini, kaaphee taagitE - kaaphee ruci cEdu anipistumdi.

aTlAgE - aaphrikaalO dorukutunna - mirakil berree paLLu tinnaaka, nimmapamDu wamTi pullani padaardhaalu - naalukapaina "teepi ruci" `sweet` gaa unnaTlu anipistumdi. paarTI lalO - janam hushaarugaa `enjoy` cEstaaru.

wiDDUramaina wimtalu ;-

LINK ;-  Funny things - Nature ;-

REF ;- Miracle Fruit, little berries that magically fool your taste buds into thinking that sour things taste sweet. When I first heard about them a few years ago, they were all the rage at parties in expensive lofts -- partygoers would eat them in concentrated pill form, then eat lemons or whatever to ecstatic effect. But the people at these parties didn’t look like they eat much food to begin with, so I paid the pills little mind.

But recently, I've been thinking a lot about how we taste food, what combinations are pleasing and why. There is a chefly orthodoxy that insists on tastes and flavors being in balance. But that sense of balance can shift. We can see that in America's ever-sweetening sweet tooth, as even our savory food is getting more addled with sugar. So with that in mind, experimenting with Miracle Fruit becomes a lot more interesting – will making sour-tinged foods taste sweet make them more appealing?

మాయ బెర్రీపళ్ళు, పుల్లనివి తీపి రుచి  = maaya berreepaLLu, pullaniwi teepi ruci -,

వావిలి చెట్టు - చెప్పే నీటిజాడ

పచితాయాం నిర్గుండ్యాం దక్షిణేన కథితకరైః,

పురుషద్వయే సపాదే స్వాదుజలం భవతి చాశోష్యమ్.    ; ౧౪ ;

రోహిత*మత్స్యోర్ధనరే మృత్కపిలా పాండరాతతః పనితః, 

వల్మీకోపచితాయాం నిర్గుండ్యాం దక్షిణేన కథితకరైః,

పురుషద్వయే సపాదే స్వాదుజలం భవతి చాశోష్యమ్|| .    ;  ౧ ౫ ; 

& తా. నల్లని వావిలి చెట్టు, సున్నపురాళ్ళు ;- 

నిర్జల ప్రదేశంబునందలి నల్ల వావిలి చెట్టునకు పుట్ట చుట్టుకొని ఉంటే, 

ఆ వల్మీకమునకు దక్షిణదిశలో - మూడుమూరల దూరమున - రెండుంబాతిక ప్రమాణంబు త్రవ్విన అందెన్నటికిని శోషింపని = ఇంకిపోని జలములు ఉండును, 

అందు అర్ధ పురుషప్రమాణంబుననే ఎఱ్ఱని చేప* - [e~r~rani cEpa], 

దాని క్రింద కపిలవన్నె గల మట్టి, దాని కింద సున్నపురాళ్ళు, 

దాని కింద ఉదకము ఉండును. 

& Notes extra ;- 1] వావిలిచెట్టు కొమ్మలను - కొడవలి పిడి తయారీకి వాడుతారు.

2] శ్రీధరీయం ఆయుర్వేదం పద్ధతి ;- కంటిచూపు మెరుగు అవడానికి use చేస్తారు. 

3] ఉల్లేఖన ఆయుర్వేదం  ;;  

4) వినాయకవ్రతంలోని - ఏకవింశతి ఆకులలో - వావిలి పత్రాలు ఉన్నవి. 

సింధువారపత్రి  - విటెక్స్ నిర్గుండో  - 

five leaved chaste tree ;-  నిర్గుండో Vitex nergunde ;

============================================== ,

wAwiliceTTu ceppEceppE nITijADa ;- ॐ ;

walmeekOpacitaayAm nirgumDyAm dakshiNEna kathitakarai@h,

purushadwayE sapAdE swaadujalam bhawati cASOshyamm.    ; ౧౪ ;

rOhitamatsyOrdhanarE mRtkapilaa paamDarAtata@h, 

sikataa saSarkarAwA kramENa warawO bhawa tyambha@h.   ; ౧౫ ;

&

taa. nallani wAwiliceTTu ;- sunnapurALLu ;- nirjala pradESambunamdali nalla waawili ceTTunaku puTTa cuTTukoni umTE, aa walmeekamunaku dakshiNa diSalO - mUDumUrala duuramuna - remDumbAtika pramANambu trawwina amdennaTikini SOshimpani = imkipOni jalamulu umDunu, amdu ardha purushapramANambunanE e~r~rani cEpa, daani krimda kapilawanne gala maTTi, daani kimda sunnapurALLu, daani kimda udakamu umDunu. 

& NOTES EXTRA;- 1] wAwiliceTTu kommalanu - koDawali piDi tayaareeki wADutaaru.

2] SrIdhareeyam aayurwEdam paddhati ;- kamTicuupu merugu awaDAniki `use` cEstaaru. 

3] ullEKana aayurwEdam ;  

4) winaayakawratamlOni - EkawimSati aakulalO - waawili patraalu unnawi.  5] simdhuwaarapatri  - wiTeks negumDo - `five leaved chaste tree` ;-

 nirgumDO `Vitex nergunde` ; 

నేరేడు- "ఐంద్రి"- నామ జలనాడి

 జంభ్వాశ్చోదగ్ఘ్సతై స్త్రిభిస్సి గాధో, సరద్వయేత్వైంద్రీ, 

మృల్లోహ గంధికా పాండరోధ పురుషేధ మండూకః||  శ్లోకమ్ ; 8 ;

&

తాత్పర్య ;- వారి* [=*water] విహీన ప్రాంతమున నేరేడు చెట్టు ఉండెనేని, దానికి ఉత్తర దిక్కున - మూడు మూరలు వదిలి, రెండు *పురుషుల ప్రమాణము త్రవ్విన, అందు - తూర్పుదిక్కు నుండి స్రవించెడి - ఐంద్రి - నామ జలనాడి ఉండును.  

ఇంకా అందులో ఒక పురుషప్రమాణమునందు - 

ఇనుము [iron] వాసన  గల మట్టి, తెల్లని కప్ప ఉండును. 

&

notes ;- 1]  శ్రీరాముడు - 14 ఏళ్ళు వనవాస జీవితం - ఎక్కువకాలం - 

నేరేడుపళ్ళు తిని, గడిపాడు - అని రామాయణం లో నుడివారు. 

కనుక - గుజరాత్ మున్నగు ప్రాంత ప్రజలు - 

నేరేడుపళ్ళను "దేవతాఫలములు" అని భావిస్తారు. 

హిందువులు ఏడాదిలో ఒక్కసారైనా ఈ పళ్ళు తినే ఆచారం పాటిస్తున్నారు.

2] జామూన్ చెట్టు/ గిన్నెచెట్టు ;- Jamun tree ; నేరేడు చెట్టు ;

&

జంబూవృక్షస్య ప్రాగ్వల్మీకో యది భవేత్సమీపస్థః,

తస్మాద్దక్షిణ పార్శ్వే - సలిలం - పురుషద్వయే స్వాదు|| 

౯.  అర్ధ పురుషేచ మత్స్యః పారావతసన్నిభశ్చ పాషాణః,

మృద్ భవతి చాత్ర నీలా దీర్ఘం బహు చ తోయమ్ - [౧౦ ]  ;  ॐ  శ్లోకమ్ ; ౧౦ ; 

============ ,  

jambUwRkshasya praagwalmIkO yadi bhawEtsameepastha@h,

tasmaaddakshiNa paarSwE - salilam - purushadwayE swAdu|| 

౯.  ardha purushEca matsya@h paaraawatasannibhaSca paashAN@h,

mRd Bawati caatra neelaa deergham bahu ca tOyamm. - [౧౦ ]  -  ॐ శ్లోకమ్ ; ౧౦ ;

 నేరేడు చెట్టు ;- ॐ శ్లోకమ్ ౧౦ ;- సారాంశం ;- తోయరహిత ప్రాంతమున జంబూతరువు [=నేరేడు చెట్టు] - తూర్పున పుట్ట ఉంటే, దాని దగ్గర - దక్షిణ పార్శ్వమున - రెండు పురుషప్రమాణములు - త్రవ్వినచో - అక్కడ మధురజలములు ఉంటాయి.

ఆ నీటిలో ఒక చేప, పావురం వన్నె కల పాషాణము, 

పిదప నల్లని మట్టి, [మృత్తిక]యు - 

ఆ క్రింద అశోష్యములగు జలములు ఉండును.

=================== , 

jambhwaaScOdagGsatai stribhissi gaadhO, saradwayEtwaimdree, 

mRllOha gamdhikA pAmDarOdha purushEdha mamDUka@h|| -  ॐ శ్లోకమ్ ; ౧౦ ;

& 

taatparya ;- waari [=`water`] wiheena praamtamuna nErEDu ceTTu umDenEni, 

daaniki uttara dikkuna - mUDu muuralu wadili, 

remDu *purushula pramANamu trawwina, amdu - 

tuurpudikku numDi srawimceDi - aimdri - naama jalanADi umDunu.  

imkaa amdulO oka purushapramANamunamdu - 

inumu [`iron`] waasana  gala maTTi, tellani kappa = FROG - umDunu.

&  Notes ;- nErEDuceTTu ;-  nErEDupaLLu tini, SrIrAmuDu - 

14 ELLu wanawaasa jeewitam - ekkuwakaalam - gaDipADu - 

ani rAmAyaNam lO nuDiwaaru. 

kanuka - gujaraat munnagu praamta prajalu - nErEDupaLLanu "dEwataaphalamulu" ani BAwistaaru. himduwulu EDAdilO okkasaarainaa ee paLLu tinE aacaaram pATistunnaaru.

&

౯.  అర్ధ పురుషేచ మత్స్యః  ;- tAtparya ;- saarAMSam ;- tOyarahita praamtamuna jambuutaruwu [=nErEDu ceTTu] tuurpuna puTTa umTE, daani daggara - dakshiNa paarSwamuna - remDu purushapramANamulu - trawwinacO - akkaDa madhurajalamulu umTAyi.

aa nITilO oka cEpa, paawuram wanne kala paashANamu, pidapa nallani maTTi, [mRttika]yu - tellani, paccani ramgulu kala isuka - waani krimda - nirmala udakamu umDunu.

2] Jamun tree, ginne ceTTu ;

నేరేడు- "ఐంద్రి"- నామ జలనాడి ;; & 

భూమిలో నీరు- కనిపెట్టుట

ఉదగర్జునస్య దృశ్యో వల్మీకో వల్మీకో యది తతార్జునద్ధస్తైః, 

త్రిభి రంబు భవతి పురుషై స్త్రీ భ్రర్ధ సమన్వితైః పశ్చాత్||

శ్లోకమ్ ; ౧౩ ;- 

శ్వేతా గోధా ధన రేపురుషే మృద్ధూసరాతతః కృష్ణా,  

పీతాసితా సుసికతా తతో జలం నిర్దిశే ద్ధవళమ్|| - ౧౩ ; 

=========================== ,

SwEtA gOdhaa dhana rEpurushE mRddhUsaraatata@h kRshNA,  

peetaasitaa susikataa tatO jalam nirdiSE ddhawaLamm|| - ౧౩ ; 

తా. అంబురహిత ప్రదేశమునందు ఉన్న మద్దిచెట్టు, 

ఆ మద్ది చెట్టునకు ఉత్తరదిశయందు పుట్ట & 

మద్దికి పడమటి దిక్కునమూడు మూరల దూరంబున - 

మూడున్నర పురుష ప్రమాణము లోతుకు త్రవ్వవలెను, 

అక్కడ తెల్లని ఉదకము ఉత్పన్నము అగును, 

అందు అర్ధ పురుష ప్రమాణంబుననే తెల్లని "ఉడుము",

బూడిదె రంగు గల మృత్తికయు -

పిదప నల్లని మృత్తికయు, తెలుపు పచ్చ వర్ణము గల యిసుక, 

దాని క్రింద నిర్మలోదకము ఉండును. 

================================== ,  

BUmilO neeru- kanipeTTuTa ;-

శ్లోకమ్ ; ౧౨ ;-  

udagarjunasya dRSyO walmeekO walmeekO yadi tatArjunaddhastai@h, 

tribhi rambu bhawati purushai stree bhrardha samanwitai@h paScAt ;

శ్లోకమ్ ; ౧౩ ;-  

SwEtA gOdhaa dhana rEpurushE mRddhUsaraatata@h kRshNA,  

peetaasitaa susikataa tatO jalam nirdiSE ddhawaLamm|| - ౧౩ ;

taa. amburahita pradESamunamdu unna maddiceTTu, 

aa maddi ceTTunaku uttaradiSayamdu puTTa & 

maddiki paDamaTi dikkunamUDu mUrala duurambuna - 

mUDunnara purusha pramANamu lOtuku trawwawalenu, 

akkaDa tellani udakamu utpannamu agunu, 

amdu ardha purusha pramANambunanE -

tellani "uDumu",buuDide ramgu gala mRttikayu -

pidapa nallani mRttikayu, telupu pacca warNamu gala yisuka, 

daani krimda nirmalOdakamu umDunu. 

&

Water, water water ; - 

భూమిలో నీరు- కనిపెట్టుట ;=  BUmilO neeru- kanipeTTuTa ;

Hindu జలశుద్ధి విధానములు

వాపీ కూపాదులు - క్షారోదకములు ఐనను, 

బురదగ ఉండినను, వగరుగ, దుర్గంధంగా ఉన్నచో -

అందులో ఏఏ దినుసులను వేసి, శుభ్రపరచవచ్చునో - 

వరాహమిహిరుడు - వివరముగా ఇట్లు చెప్పెను ;- 

విలంబినో యత్ర తటద్రుమానపుర్వి లోకయంతి ప్రసవేక్షణైరివ,

శమం దిశంతః కలహంస భూషణా క్వచి ద్భవేణీ మనోరమాః||  [శ్లోకమ్; ౯] 

& 

"కలిలం కటుకం లవణం విరసం- సలిలం చా శుభాగంధి భవేత్,

తదనేన భవ త్యమలం సరసం శుభగంధిగుణైః రసరైశ్చయుతమ్"

[శ్లోకమ్; ౯] {శ్లో; ౧౦ - -> [see -> బావి రూపం <-; [see] ;;

&

శ్లో. అర్జున ముస్తోశీరైః సనాగ[?]కో శాత శామలక చూర్ణైః,

కత@ ఫల చూర్ణైః, కూపే @ యోగఃప్రదాతవ్యః||

========================================= ,

తాత్పర్య = ఇట్లా తయారు చేసిన బావి నీటి మడుగులు - 

అందు వచ్చిన నీరు - బురదగా/ వగరుగా/ దుర్గంధం ఉన్నచో -  

ఆ  water purification ;- 

జలశుద్ధి విధానములు ;- 

మద్దిచెట్టు పట్ట, తుంగగడ్డలు, వట్టివేళ్ళు,  శొంఠి, బీరవిత్తులు, ఉసిరిక పొట్టు, చిల్లగింజలు - అన్నిటినీ చూర్ణం చేసి, ఆ నీళ్ళలో కలిపివేయాలి.

అప్పుడు - ఆ ఉప్పునీళ్ళు -> మధురజలములు అగును. [శ్లో; ౧౦ & పేజీ = 9 ] ;

[మద్దిచెట్టు పట్ట, తుంగగడ్డలు, వట్టివేళ్ళు,  శొంటి, బీరవిత్తులు, 

ఉసిరిక పొట్టు, చిల్లగింజలు - చూర్ణం చేసి - కలిపినచో ఆ నీళ్ళు మధురముగా - తీయగా మారును.]

================= ,  

Hindu JalaSuddhi - methods - purification ;- 

waapI kUpAdulu - kshArOdakamulu ainanu, 

buradaga umDinanu, wagaruga, durgamdhamgaa unnacO 

amdulO  -EE dinusulanu wEsi, SubhraparacawaccunO - 

warAhamihiruDu - wiwaramugaa iTlu ceppenu ;- 

wilambinO yatra taTadrumaanapurwi lOkayamti prasawEkshaNairiwa,

Samam diSamta@h kalahamsa BUshaNA kwaci dbhawENI manOramA@h||  [శ్లోకమ్; ౯] 

&

 "kalilam kaTukam lawaNam wirasam - salilam cA SuBagamdhi BawEt,

tadanEna bhawa tyamalam sarasam SuBagamdhiguNai@h rasaraiScayutam||"

&

SlO. arjuna mustOSIrai@h sanaaga[?]kO SAta SAmalaka cUrNai@h,

kata@ phala cUrNai@h, kUpE @ yOga@hpradAtawya@h|| 

 [శ్లోకమ్; ౯] {శ్లో; ౧౦ ] 

tAtparya ;- iTlaa tayaaru cEsina baawi nITi maDugulu - amdu waccina neeru - buradagaa/ wagarugaa/ durgamdham unnacO - 

aa jalaSuddhi widhaanamulu ;- 

maddiceTTu paTTa, tumgagaDDalu, waTTiwELLu,  SomTi, bIrawittulu, usirika poTTu, cillagimjalu - cUrNam cEsi - kalipinacO A nILLu madhuramugaa - teeyagaa maarunu. 

ఽ  ఽ  ఽ   ఽ  ఽ  ఽ -  ఽ  ఽ  ఽ   ఽ  ఽ  ఽ   -  ఽ  ఽ  ఽ   ఽ  ఽ  ఽ  ;

    water purification methods Ancient India 

జలము, నిర్వచనములు

1] పురుషప్రమాణం* = పురుషుడు చేతులు బార చాచి, 

నీటిలో దూకేటప్పుడు - ఎగయు నీటి అంగుళముల కొలత -

2] తూర్పు, పడమర, ఉత్తర దిక్కుల నుండి -

వెలువడు నాడులు శుభప్రదములు ;; 

ఆగ్నేయ, నైరృత వాయవ్య శాంకర దిశల నుండి వచ్చునవి - 

స్వల్ప జలములను కలిగినవి అగును. 

తొమ్మిదవ మహానాడి -[120 = ౧౨౦*] అంగుళములు - కొలత - 

               అని గ్రహింపవలెను. 

3] అష్ట దిక్కులకు, ఇంద్ర, అగ్ని, వరుణ, 

నిర్వృత్తి, వాయు, సోమ, శంకరులు* ~~~ అధ్పతులు -

కనుక ఆ దిక్పాలకుల నామ సంబంధములచే జలనాడులు ఉన్నవి. 

పాతాళం నుండి మధ్య వెళ్ళే తొమ్మిదవ నాడి - మహా సిర - అని పేరు ;

&

శంకరులు* = ఈశాన్య దిశ ; 

=================,

jalamu, nirwacanamulu ;- 

nirwacana - wiwaraNalu ;- 1] *purushapramANam = 

purushuDu cEtulu baara caaci, nITilO duukETappuDu - 

egayu nITi amguLamula kolata  ;

2] tuurpu, paDamara, uttara dikkula numDi -

weluwaDu nADulu SuBapradamulu ;;

AgnEya, nairRta waayawya SAmkara diSala numDi waccunawi - 

swalpa jalamulanu kaliginawi agunu. tommidawa mahAnADi 

[120 = ౧౨౦*]amguLamulu - kolata - ani grahimpawalenu. 

3] ashTa dikkulaku, imdra agni waruNa nirwRtti waayu sOma Samkaru*lu ~~~ adhpatulu, kanuka aa dikpaalakula naama sambamdhamulacE jalanADulu unnawi. paatALam numDi madhya weLLE tommidawa nADi - mahaa sira - ani pEru ; 

&

* Samkara = ISAnya diSa ; 

& 

water - వివరణలు 

నిర్వచన - వివరణలు ;

భూమిపరీక్ష

ధర్మం యశస్యంచ దదా మ్యతో ఽహం జలార్గళం యేన .... ;  ౧  ;

ఈ భూమియందు నిమ్నోనతంబులుగ జలనాడులున్నవి - 

ఏకేన వర్ణేన రసేన చాంభ శ్చ్యుతం ; [ శ్లోకమ్ ;  ౨  ] =

ఉదకము ఆకాశం నుండి మేఘంబులచే ఏక స్వాదు విశిష్టంబులై 

[ఒకే రుచి కలిగిన నీరు ] వర్షించబడుచున్నది.

అయినను. భూ విశేష సంబంధముచే అనేక రసంబులు కలదియును, 

నానావర్ణంబులు కలదియును నున్నయది. 

కావున పక్ష్య మాణక్రమంబున భూములం పరీక్షించి - 

బావులు మొదలగు వానిం బడయువలెను. 

The above r - జలార్గళ శాస్తము - లోని - శ్లోకములు - 1 - 2 - 3 ;;

&  శ్లోకమ్ 5 ;- పురుహూతానల. .... ;-

పురుహూతానల యమ నిర్వృత్తి వరుణ పవనేందు శంకరా దేవాః ;

ఉన్నతేవ్యా క్రమశః - పూర్వాదీనాం దిశాం పతయః||

౩] దిక్పతి నామ్న్యశ్చ సిరా నవమీ మధ్యే మహా సిరా నామ్నీ, 

ఏతాభ్యో~న్యా శ్శతశో వినిస్సతా నామభిః ప్రధితాః||

౪] పాతాళా దూర్ధ్వ సిరా శుభప్రదా దిక్షు సంస్థితాయాశ్చ, 

కోణదిశి స్వల్ప జలా స్సిరా నిమిత్తాన్యతో వక్షే -  ౪  - 

============================= 

dharmam yaSasyamca dadaa myatO ఽham jalaargaLam yEna .... ;  ౧  ;

 ee BUmiyamdu nimnOnatambuluga jalanADulunnayawi - 

EkEna warNEna rasEna cAmBa Scyutam ; [ SlOkamm ;  ౨ ]

udakamu AkASam numDi mEGambulacE Eka swaadu wiSishTambulai [okE ruci kaligina neeru ] warshimcabaDucunnadi.

ayinanu. BU wiSEsha sambamdhamucE anEka rasambulu kaladiyunu, naanaawarNambulu kaladiyunu nunnayadi. kaawuna pakshya maaNakramambuna BUmulam pareekshimci - baawulu modalagu waanim baDayuwalenu. 

{kusuma ;- manishi daaham wEsinappuDu - bimdelOni nILLanu okkasaarE trAgalEDu kadA! glaasu maatramE ataniki atyamta aawaSyakata unna paaneeya parikaram. bhuumilOni baawulanu - atyaaSAparulautuu, puuDciwEstunnAru. waalee - kuupa - taTAkamulu - dharaNi janani - gomtu eppuDU callagaa umDElaa cEyagala wiSishTa wiSEsha upakaariNulu - gamanimcamDi ........... }} 

శ్లోకమ్ 5 ;- పురుహూతానల ;- పురుహూతానల  =

puruhuutaanala yama nirwRtti waruNa pawanEmdu SamkarA dEwA@h ;

unnatEwyaa kramaSa@h - puurwaadeenaam diSAm pataya@h||

౩] dikpati naamnyaSca siraa nawamee madhyE mahaa siraa naamnee, 

Etaa bhyOASSataSO winissatA naamabhi@h pradhitaa@h||

౪] paatALA dUrdhwa sirA SubhapradA dikshu samsthitaayaaSca, 

kONadiSi swalpa jalaa ssiraa nimittaanyatO wakshE -  ౪  - 

&

[ jalArgaLa SAstamu - lOni - SlOkamulu - 1 - 2 - 3 ] ; 

చిత్ర సోపానాలు = మెట్లు

సీరాయుక్ సలిలాం సుఖావతరణాం తీర్ధస్థ పుష్ప ద్రుమా, 

కూజద్వృక్ష విహంగమాం , 

సుతరణీం మత్యాయతా దీర్ఘి కామ్ ...... , శ్లో: ౩ ; ;;

తాత్పర్య ;- స్ఫటిక రజతనీలమణులతో చిత్రింపబడిన సోపానములచే నలంకరించబడినదిగను, సూక్ష్మంబులగు చిత్రములు కలిగినది - ...... , [శ్లో - ౪  ] 

================================== ,

citra sOpaanaalu = meTlu  ;-

seeraayuk sali laam suKAwataraNAm teerdhastha pushpa drumaa, 

kuujadwRksha wihamgamaam, sutaraNIm matyaayataa deerghi kaamm ...... , SlO: ౩ ; 

tAtparya ;- sphaTika rajataneelamaNulatO citrimpabaDina sOpaanamulacE nalamkarimcabaDinadiganu, suukshmambulagu citramulu kaliginadi - ........... , ;; [SlO -   ౪  ] ;;  

బావి రూపం

1] "ప్రాణానా ఆపః" ;

2] జలనిర్గమన యంత్రాలు ; కలశంబును బోలిన ఆకారము కల నడబావి - భోగేఛ్చ కల పురుషుని గృహారామ సమీపమున నిర్మించాలి. 

3] నృపాలురు, జనులు ;- అంజన భృంగములను పోలిన నల్లని, గుండ్రమైన సర్వాంగములు కలిగినట్టి - స్థూల కంఠము, సర్పాకారం కలిగిన నడబావి ;;

4] శ్లో: రాజు ;- త్రికోణాకారం, వేణువులతో కూడినది, స్థూలమైన కంఠం కలిగిన నడబావిని నిర్మించాలి.  ; 

5] వాపీ కూపాదులు - క్షారోదకములు ఐనను, బురదగ ఉండినను, వగరుగ, దుర్గంధంగా ఉన్నచో అందులో ఏఏ దినుసులను వేసి, శుభ్రపరచవచ్చునో - 

వరాహమిహిరుడు - వివరముగా ఇట్లు చెప్పెను ;- 

"కలిలం కటుకం లవణం విరసం- 

సలిలం చా శుభాగంధి గుణైః రసయుతమ్" 

{శ్లో; ౧౦ 10 ] ;

& మద్దిచెట్టు పట్ట, తుంగగడ్డలు, వట్టివేళ్ళు,  శొంఠి, బీరవిత్తులు, ఉసిరిక పొట్టు, చిల్లగింజలు - అన్నిటినీ చూర్ణం చేసి, ఆ నీళ్ళలో కలిపివేయాలి.

"అర్జున్ముస్తోశీరైః, సనా-గకో -  శాత శామక, చూర్ణైః, 

కతక ఫల చూర్ణ యుక్తైః - కూపే యోగః ప్రదాతవ్యః||} ;  {శ్లో; ౧౦  - } 

==================== ,

1]"prANAnA aapa@h"  ;;

2] jalanirgamana yamtraalu ; kalaSambunu bOlina aakaaramu kala naDabaawi - BOgECca kala purushuni gRhArAma samIpamuna nirmimcAli.

3] nRpaaluru, janulu ;- amjana BRmgamulanu pOlina nallani, gumDramaina sarwaamgalu kaliginaTTi - sthuula kamThamu, sarpaakaaram kaligina naDabAwi ;;

4] SlO: raaju ;- trikONAkaaram, wENuwulatO kUDinadi, sthUlamaina kamTham kaligina / ;; 

 5] waapI kUpAdulu - kshArOdakamulu ainanu, buradaga umDinanu, wagaruga, durgamdhamgaa unnacO amdulO EE dinusulanu wEsi, SubhraparacawaccunO - warAhamihiruDu - wiwaramugaa iTlu ceppenu ;- 

"kalilam kaTukam lawaNam wirasam- salilam caa Subhaagamdhi guNai@h rasayutamm" 

{SlO; ౧౦ ] ;

& maddiceTTu paTTa, tumgagaDDalu, waTTiwELLu,  SomThi, beerawittulu, usirika poTTu, cillagimjalu - anniTinI cUrNam cEsi, A nILLalO kalipiwEyAli.

["arjunmustOSIrai@h, sanaa-gakO - 

 SAta SAmaka, cUrNai@h, kataka phala cUrNa yuktai@h - 

kUpE yOga@h pradaatawya@h||} ; 

& కృషి పరాశరము -  జల రక్షణము - పొలంలో నీళ్ళు  ;- here Link ;- 

జల రక్షణము - పొలంలో నీళ్ళు - Vedio LINK ;