మరకతమణి, వారుణి జల

వామేన హరిద్రతరో ద్వల్మీకశ్చేః జలం తతః పూర్వే|

హస్త త్రితయే పురుషై స్సత్ర్యం శైః పంచభిః భవతి|| ౪౬  - 

నీలోభుజగః పురుషే మృత్ పీతా మరకతోపమశ్చాశ్మా|

కృష్ణా భూః ప్రథమం వారుణీ సిరా దక్షిణాచాన్యా||౪౭ ;

తా. తోయము జాడ కనపడని జాగాలలో - 

అ] మ్రానిపసుపు చెట్టు, ఆ తరువునకు - ఉత్తరదిక్కున - 

ఆ] పుట్ట, దానికి తూర్పు దిక్కున మూడుమూరల దూరాన - ఐదుమ్ముప్పాతిక పురుషప్రమాణమునత్రవ్విన నీరు ఉంటుంది.

ఆ water లో పు.ప్ర. ననే నల్లనిపాము, దాని కింద - 

ఆ]పచ్చని మట్టి - దాని కింద 

ఇ] మరకత మణిని పోలిన ఱాయి [=stone] - 

ఆ కింద నల్లని మట్టి, &

ఇంకా దాని కింద - ఈ] వారుణి జలనాడి - పిదప -

దక్షిణ ప్రవాహిని ఐన - యామ్యమ్ సిరా - ఉంటాయి.  

&  ౪౬  = 46 &  ౪౭ = 47 ;; 

Notes extra ;- పసుపు బౌహినియా ;- పసుపు కాంచనాన్ని కాంచిని ఆరెచెట్టు, 

పసుపు ఆరెచెట్టు అని కూడాఅంటారు. 

దీని శాస్త్రీయ నామం "బాహూనియా టొమెంటోసా" 

ఇది ఫాబేసీ కుటుంబానికి చెందిన చిన్న చెట్టు. లేత ఆకుపచ్చ ;;

పసుపు (లాటిన్ Curcuma longa) అల్లం (Zingiberaceae) జాతికి చెందిన దుంప ;; 

తెల్ల ఆరెచెట్టు ;- ఫాబేసి కుటుంబంలోని బాహినియా ప్రజాతి, పుష్పించే మొక్క. 

దీని శాస్త్రీయ నామం బాహీనియా రెస్ మోసా (Bauhinia racemosa). 

భారతదేశంలో బీడీ ఆకు చెట్టు ;;  

======================== ,

waamEna haridratarO dwalmeekaScE@h jalam tata@h pUrwE|

hasta tritayE purushai ssatryam Sai@h pamcaBi@h Bawati|| ౪౬  - 

 neelOBujaga@h purushE mRt peetaa marakatOpamaScaaSmaa|

kRshNA BU@h prathamam waaruNee siraa dakshiNAcAnyA||౪౭ ;

taa. tOyamu jaaDa kanapaDani jaagaalalO - a] mraanipasupu ceTTu, aa taruwunaku - uttaradikkuna - aa] puTTa, daaniki tuurpu dikkuna mUDumUrala duuraana - aidummuppaatika purushapramANamunatrawwina neeru umTumdi.

aa `water` lO pu.pra. nanE nallanipaamu, daani kimda - aa]paccani maTTi - daani kimda i] marakata maNini pOlina ~raayi [=`stone`] - aa kimda nallani maTTi, &

imkaa daani kimda - ee] waaruNi jalanADi - pidapa -

dakshiNa prawaahini aina - yaamyamm siraa - umTAyi. 

&  ౪౬ = 46 &  ౪౭ = 47 ;;