అవంతీ సోమం = షర్బత్ - 17

 ఆరనాళక సౌవీర ]కుల్మా షాభిషుతాని చ|

అవన్ తీ సోమ ధాన్యామ్ల కుఞ్జలాని చ కాఞ్జి కే||

ఈ శ్లోకం - చరిత్రకారులకు ఎంతో ఉపయుక్తమైనది. ఏ ఏ ప్రాంతాలలో ఏ ఏ పంటలు - ధాన్యాలు - చెట్లు సహజసిద్ధంగా ఉన్నవో - ప్రజలకు అందించినవి.

ఆ నాటి హిందూ దేశంలోని - భూమి స్వాభావికత - మున్నగు అనేక విశేషాల నిధి అమరకోశం - వంటి మహా గ్రంధములు. 

ఇక ఈ శ్లోక వివరములను చూద్దామా!?

ఇంతకు ముందు - సువీర దేశం పంటలు - గురించి చెప్పుకున్నాము ...... ,

 సౌవీరం బదరం కోలమ్మ్||  ;- వనౌషధివర్గము ; - 36 ;; 

రేగుపళ్ళు అధికంగా పండే ప్రదేశం - సువీరదేశం - 

అదే మాదిరిగా - ఆ సీమలలో ఆహార  పదార్ధముల అలవాట్లు, అభిరుచులు 💢💁💃 తెలిపే ఈ శ్లోకం - చరిత్ర పరిశోధనలకు అందిన అమూల్ వజ్రం అని 

డంకాపథంగా చెప్పగలము. ఇక మళ్ళీ ప్రస్తుతానికి వద్దాము ;-

కుల్మాషై రభిషూయతే పరివాస్యత ఇతి కుల్మాషుతం. షుఞ్ ;

అభిషవే =  అడవి మినుములలో నూరబడేది ;

కుల్మాషము, అభిషుతము - అని రెండు పేళ్ళు గా  కొందరి అభిప్రాయాలు

అవమాఖ్య దేశే ప్రాయేణ సూయత ఇతి - అవంతీసోమం ->

షూఙ్ ప్రాణి ప్రసవే ;-

అవంతీ దేశములో తరచుగా పుట్టేది ;;

అమ్లీభూత ధాన్యత్వాత్ ధాన్యామ్లం = పులిసిన ధాన్య జలము ;

కుత్సితం జలం కుంజలం = పులిసిన ధాన్య జలము ;

కుత్సితం జలం కుంజలం = కుత్సితమ్మైన జలము ;;

కేన జలేన అంజికా అభివ్యక్తిరస్యేతి కాంచికం ;- 

జలము చేత అభివ్యక్తి కలది. పా. కాంచికం.

ఈ 9 [తొమ్మిది ] కలి పేర్లు = పులియబెట్టిన కడుగు నీళ్ళు 💦💦

👀💁 ;  "అవంతీ సోమం" - పానీయాన్ని - అవంతి సీమలలో తరచుగా - 

పులిసిన ధాన్య జలము - [మినుములు వంటి చిరు ధాన్యాలను నానబెట్టిన నీరు వాడి, పానీయాలను చేసుకునేవారు.  

ఈ ఆహారం తయారీ - ఈ అవంతి - సింధు - సువీరం [మధ్యప్రదేశ్ - ఉజ్జయినీ భూమి] 

places లో ప్రాచీన కాలములో ఉన్నది.

EXTRA ;- A] సౌవీరం బదరం కోలమ్మ్||  ;- వనౌషధివర్గము ; - 36 ;; 

*సువీరుడు ;- శిబి చక్రవర్తి రెండవ కొడుకు & సువీర పాలిత సీమ = సౌవీరము ; 

సువీరం - అను దేశమునందు ఎక్కువగా పండే పళ్ళు = రేగుపళ్ళు ; &

 రేగిపళ్ళు ఎక్కువగా పండే నేల అది & సువీరుడు ప్రభువు - 

కనుక ఆ దేశం "సౌవీర దేశం" ఐనది -  * [ పురాణ నామ చంద్రిక ]  ;;

&  Extra ;- 1] అవంతీ దేశం - వాసవదత్త, ఉదయనుడు - పరిణయ కథ - ప్రసిద్ధం ఐనది ; 

2] సౌవీరదేశం = సింధుదేశం రాజు ;  జయద్రధుడు - 

దుర్యోధన/ కౌరవుల చెల్లెలు దుస్సల భర్త ; [మహాభారతం / జయమ్ - కావ్య ] ;; 

& దేశము - వృక్షాలు, పళ్ళు ; 

=============================== ,

awamtI stOmam = sharbut - 17 ; 

aaranALaka sauwIra ]kulmA shABishutaani ca|

awan tI sOma dhaanyaamm la ku~njalaani ca kaa~nji kE||

ee Sloakam - caritrakaarulaku emtoa upayuktamainadi. ea ea praamtaalaoa ea ea pamTalu - dhaanyaalu - ceTlu sahajasiddhamgaa unnawoa - prajalaku amdimcinawi.

 aa nATi himduu dESamloani - BUmi swaabhaawikata - munnagu aneaka wiSEshaala nidhi amarakoaSam - wamTi mahaa gramdhamulu. 

ika ee Sloaka wiwaramulanu cuuddaamA!?

imtaku mumdu -

suweera dESam pamTalu - gurimci ceppukunnaamu ...... ,

 sauweeram badaram kOlamm||  ;- wanaushadhiwargamu ; - 36 ;; 

reagupaLLu adhikamgaa pamDE pradESam - suweeradESam - 

adea maadirigaa - aa seemalaloa aahaara padaardhamula alawATlu, abhiruculu telipea ee SlOkam - caritra pariSOdhanalaku amdina amuul wajram ani DamkApathamgA ceppagalamu.

ika maLLI prastutaaniki waddaamu ;-

kulmaashai rabhishuuyatea pariwaasyata iti kulmaashutam. shu~n ;

abhishawea =  aDawi minumulaloa nuurabaDEdi ;

kulmaashamu, abhishutamu - ani remDu pELLu gA komdari abhipraayaalu ;

awamaaKya dESea praayENa suuyata iti - awamtIsOmam ->

shuu~m prANi prasawE ;-

awamtee dESamuloa taracugaa puTTEdi ;;

amm leeBUta dhaanyatwaat dhaanyaamm lam = pulisina dhaanya jalamu ;

kutsitam jalam kumjalam = pulisina dhaanya jalamu ;

kutsitam jalam kumjalam = kutsitammaina jalamu ;; ++++++++++ 

keana jaleana amjikaa abhiwyaktirasyeati kaamcikam ;- 

jalamu cEta abhiwyakti kaladi. paa. kaamcikam.

ee 9 [tommidi ] kali pearlu = puliyabeTTina kaDugu nILLu ;  💦💦

👀💁 ;  "awamtee sOmam - paaneeyaanni - awamti seemalalO taracugaa - pulisina dhaanya jalamu - [minumulu wamTi ciru dhaanyaalanu naanabeTTina neeru wADi, paaneeyaalanu ceasukuneawaaru. ee aahaaram tayaaree - ee awamti - simdhu - suweeram [madhyapradES - ujjayinee BUmi] `places` lO praaceena kaalamulO unnadi. 💦💦

EXTRA` ;- `A`] sauweeram badaram kOlamm||  ;- wanaushadhiwargamu ; - 36 ;; 

dESamu - wRkshAlu, paLLu ;- suweeruDu ;- Sibi cakrawarti remDawa koDuku & suweera pAlita seema = sauweeramu ; [ purANa naama camdrika ] suweeram - anu dESamunamdu ekkuwagaa pamDE paLLu = rEgupaLLu ; & rEgipaLLu ekkuwagaa pamDE nEla adi & suweeruDu prabhuwu - kanuka aa dESam "sauweera dESam" ainadi - 

EXTRA ;- awamtee dESam - waasawadatta, udayanuDu - pariNaya katha - prasiddham ainadi ; 

sauweeradESam = simdhu dESam raaju jayadradhuDu - duryoadhana/ kaurawula cellelu dussala bharta ; [mahaabhaaratam / jayamm kaawya ] ;; 

అవంతీ సోమం = షర్బత్ - 17 = 

prev ;- నారింజ = Orange - 16 = శ్లోకమ్ ; ఐరావతో నాగరఙ్గః|| 

& Link =  సౌవీరదేశం = రేగుపళ్ళు  ; 

నారింజ = Orange - 16

శ్లోకమ్ ; ఐరావతో నాగరఙ్గః|| 

ఇరావతీ విద్యుత్, సేవ రక్తత్వాత్ ఐరావతః ;;

ఇరావతి = అంటే = మెరుపు - దానివలె ఎర్రనైనది ;; 

 నాగస్య సింధూరస్యేవ రంగో రాగోఽస్యేతి నాగరంగః -

 ౧. నాగం = సింధూరం ; దానివలె ఎఱ్ఱని [red]  రంగు కలిగిన పండు ;

ఈ ౨  [రెండు = 2] నాగరంగం - అనగా - నారింజ చెట్టు పేర్లు.

నారింజ <- నాగరంగం = Orange నారింజ - చెట్టు, పండు [సంస్కృతం] ;  

🖋️ Extra ;- नागरङ्ग ;- [citron] ;; synonims ;- Citrus sinensis,  Citrus paradisi,  Citrus vulgaris  ;; 

& नागरङ्ग ;- భోజన కుతూహల - గ్రంధం - 17 శతాబ్దం ;- నారింజ [ ನಾಗರಂಗ ] fruits ని 

ఎక్కువగా సేవిస్తే - అజీర్ణకారిణి ఔతుంది - అని చెప్పారు. 

భోజన కుతూహలమ్ లోని పాకశాస్త్ర/ పాకకాల - లో - ఈ అజీర్తికి విరుగుడులను నుడివారు ;-

బెల్లం [గుడ], కొడ్రవాక = కొడో చిరుధాన్యాలు -  

========================, 

`a`] naarimja <- naagaramgam = naarimja - ceTTu, pamDu [samskRtam] ;  

🖋️SlOkamm ;- `b`] airaawatO naagara~mga@h|| 

iraawatee widyut, seawa raktatwaat airaawata@h ;;

iraawati = amTE = merupu - daaniwale erranainadi ;; 

 naagasya simdhuurasyeaa ramgoa raagoa$ syeati naagaramga@h -

 ౧. naagam = simdhuuram ; daaniwale e~r~rani [`red]`

 ramgu kaligina pamDu ;

ee ౨  [remDu = 2] naagaramgam - anagaa - naarimja ceTTu pearlu.

naagasya simduurasyEwa ramgOఽsyEti nAgaramga@h|| - dwiteeyakaamDam -  37  ;; 

🖋️ Extra ;- नागरङ्ग ;- BOjana kutuuhala - gramdham - 17 Sataabdam ;- naarimja

[ ನಾಗರಂಗ ] fruits ni ekkuwagaa seawistea - ajeerNakaariNi autumdi - ani ceppaaru. 

BOjana kutuuhalamm loani paakaSAstra/ paakakaala - loe - ee ajeertiki wiruguDulanu nuDiwaaru ;-

bellam [guDa], koDrawaaka = koDO cirudhaanyaalu -  [`citron`] ;;

LINK ;- భోజన కుతూహలమ్  =  ನಾಗರಂಗ  ; 

& prev post ;- వెలగచెట్టు - 15 = కపిత్థః - దద్ధితః - గ్రాహి|న్|| మన్మధః - 

                                  దధిఫలః - పుష్పఫలః - దంతశఠః ||పు|

వెలగచెట్టు - 15

కపిత్థః - దద్ధితః - గ్రాహి|న్|| మన్మధః - దధిఫలః - పుష్పఫలః - దంతశఠః ||పు|

౭ - వెలగ చెట్టు ; = The Wood-apple tree, Feronia elephantum ;- 

అథ కపిత్థే🙈స్యుః - దద్ధితః - గ్రాహి|న్|| మన్మధః - 

తస్మిన్ దధిఫలః - పుష్పఫలః - దంతశఠవపి||

అర్ధం ;- కోఁతులకు ప్రియమై ఉండేది ;   🙈🙉🙊

౧. దధీవ తిష్టతీతి దద్ధితః. ష్ఠా గతినివృత్తౌ = పెరుగు వలె ఉండేది ;

౨. విష్టంభ కారిత్వాత్ గ్రాహీ. న.పు. గ్రహ ఉపాదానే. = మలబంధనం కలిగించేది ;

౩. ఫలైః మనో బధ్నాతీతి మన్మధః. మంథ విలోడనే. 

= ఫలముల చేత మనస్సును కలగించేది ;

౪. దధివ దాంలం ఫలమస్యేతి దధిఫలః = పెరుగు వలె పుల్లని పళ్ళు కలిగినది ;

౫. పుష్పఫలమస్యేతి దధిఫలః = పూవుల వలన పళ్ళను కలిగినది .

౬. ఆమ్లత్వాత్ దంతానాం శఠో -> దంతశఠః| = పుల్లని రుచి అగుట చేత,teeth కి హితవు తక్కువ ఐనది ;

ఈ ౭ [= ఏడు = 7 ] వెలగచెట్టు పేర్లు ;

తెలుగులో - వెలగపండు - అంటే - వెల [price] గల పండు - అమూల్య ఫలం - అని భావం. 

EXTRA points ;- కరి మింగిన వెలగపండు - కదరా సుమతీ  - అని సుమతీ శతక రచయిత పద్యంలో తెలిపెను ;  ఇది నిజమేనా? ఇందులో సారాంశం ఏమిటి? తరచి చూద్దామా!!  

Idiom ;- 1] పచ్చివెలక్కాయ గొంతులో ఇరుక్కున్నట్లు - గొంతుకు అడ్డం పడినట్లు - 

అని నానుడి కూడా popular ఐనదే కదా!

2] ఏనుగు తిన్న వెలగ పండు - అని ప్రజలలో ప్రచారమై ఉన్నది.

కానీ, కరి = కంటికి కనబడని క్రిమి = అని అర్ధం ఉన్నది.

శ్లో.   కరిః కపిత్థకోసోత్థహా||  

విశేషార్ధములు - అమరకోశం లో ఉన్నది. 

అంటే దధిఫలం [= పెరుగు fruit ;😃👀] ఐన వెలగ పండులో -

కరి = క్రిమి = అంటే - నల్లగా ఉండే బూజు లాంటి పదార్ధం - వలన

వెలగ fruit - ఖాళీ డొల్ల ఔతుంది - ఇదీ వాస్తవం -

ఏనుగు ఈ వెలగపళ్ళను తినదు - అనేది నిజం - ఇదే వాస్తవం - గుర్తుంచుకోండి.

============================== , 

welagaceTTu ;- kapittha@h - daddhita@h - graahi|n|| manmadha@h - dadhifala@h - pushpafala@h - dantaSaTh@h ||pu|

౭ - welaga ceTTu ; = `The Wood-apple tree, Feronia elephantum` ;- 

atha kapitthae🙈syu@h - daddhita@h - graahi|n|| manmadha@h - 

tasmin dadhifala@h - pushpafala@h - dantaSaThawapi||

ardham ;- koa@mtulaku priyamai umDEdi ;  🙈🙉🙊

౧. dadheewa tishTatIti daddhita@h. shThA gatiniwRttau = perugu wale umDEdi ;

౨. wishTambha kAritwAt grAhee. na.pu. graha upAdAnea. = malabamdhanam kaligimceadi ;

౩. phalai@h manoa badhnaateeti manmadha@h. mamtha wiloaDanE. = phalamula ceata manassunu kalagimceadi ;

౪. dadhiwa daamlam phalamasyeati dadhiphala@h = perugu wale pullani paLLu kaliginadi ;

౫. pushpafalamasyeati dadhiphala@h = puuwula walana paLLanu kaliginadi .

౬. aamm latwaat damtaanaam SaThO -> dantaSaTh@h| = pullani ruci aguTa cEta, `teeth` ki hitawu takkuwa ainadi ;

ee ౭ [= EDu = 7 ] welagaceTTu pErlu ; ;

EXTRA ;- kari mimgina welagapamDu - kadarA sumatI  - ani sumatee Sataka racayita padyamloa telipenu ;; idi nijameanA? imduloa saaraamSam EmiTi? taraci cuuddaamA!!  

1] eanugu tinna welaga pamDu - ani prajalaloa pracaaramai unnadi.

kaanee, kari = kamTiki kanabaDani krimi = ani ardham unnadi.

SlO. kari@h kapitthakOsoatthahA||  

wiSEshaardhamulu - amarakoaSam loa unnadi. 

amTE dadhifalam [= perugu `fruit` ; 😃👀] aina welaga pamDulO -

kari = krimi = amTE - nallagaa umDE bUju laamTi padArdham - walana

welaga KALI Dolla autumdi - idii waastawam -

eanugu ee welagapaLLanu tinadu - aneadi nijam - idea waastawam - gurtumcukoamDi. welagapamDu ; 

teluguloa - welagapamDu - amTE - wela gala phalamu - amuulya phalam ani BAwam. 

idiom ;- pacciwelakkaaya gomtuloa irukkunnaTlu - gomtuku aDDam paDinaTlu - ani naanuDi kUDA popular ainadea kadA! 

prev post = జామూన్ = నేరేడు పళ్ళు - 14 ;-  జమ్బూః -సీ|| జంబూ - జాంబవమ్|| 3 -  జంబ్వాః - ఫలే|| = నేరేడు పేర్లు ;- గిన్నెకాయ పండు = జంబుల్/ జాంబుల్ ;; - శ్లోకం ౧౮ 

జామూన్ = నేరేడు పళ్ళు - 14

జమ్బూః -సీ|| జంబూ - జాంబవమ్|| 3 -  జంబ్వాః - ఫలే|| =

నేరేడు పేర్లు ;- గిన్నెకాయ పండు = జంబుల్/ జాంబుల్ ;; - శ్లోకం ౧౮ = 

The Rose-apple fruit ;🥖 నేరేడు పళ్ళు ;- जामुन, राजमन, काला जामुन, जमाली, ब्लैकबेरी  ;- 

పర్యాయ పదములు ;- జామూన్ - కాలా జామూన్ - రాజ్‌జామూన్ - జమాలీ - 

ఇండియన్  బ్లాక్ బెరీ  -  జంబుల్ - జంబూల్ - జమూన్ - 

జావాప్లమ్ - మలబార్ ప్లమ్ ;;  జంబోలన్ ఫ్రూట్ ;

 ` Jambolaum fruit [ Syzygium Cumini ] ; Indian Black Berry ;`

& ఆయుర్వేదం - విస్తృత మందుల తయారీ `used  ;;  

&  for *కాలా ఖట్టా పానీయాది - షర్బత్ తయారీ used these BLACK JAMUN Fruits , 

&  EXTRA matters ;- ` 🥖 జాంబవంతుడు - శ్రీమద్ రామాయణమ్- ఇతిహాసంలో 

ముఖ్య పాత్ర ; "జాంబవంతుడు" -  ఎలుగుబంటి తెగకు చెందినవాడు.  

ఎలుగుబంటికి [భల్లూకం ] - నేరేడుపళ్ళను, తేనె ఇత్యాది ఇష్టమైన ఆహార పదార్ధములు ;

విపాసన ధ్యానం - తపస్సు వేళలలో ఈ జంబూతరువు - ముఖ్యస్థానాన్ని కలిగిఉన్నది. 

🥖 *కృష్ణాష్టమి పండుగ సందర్భంలో - "నేరేడు పండు తినాలి" అనే ఆచారమును -[ customs ] - భారతదేశంలోని కొన్ని ప్రాంతాల ప్రజలు భక్తితో ఆచరిస్తున్నారు.`

సంగం యుగంలో - తమిళనాట - అవ్వయ్యార్ భక్తిణి* కి - మురుగన్ = 

God పళని సుబ్రహ్మణ స్వామి -  నేరేడు పళ్ళ సంఘటన ద్వారా - జ్ఞానోదయాన్ని అనుగ్రహించాడు =

 = [* ஔவையார்- Tamil - avvayyAr ] ;; 

🥖 తెలుగునాడులో బండిచక్రములు, గృహద్వారాది నిర్మాణాలకు వాడుతుంటారు.  

🥖 మహారాష్టలో - పెళ్ళిపందిరికి నేరేడు ఆకులు తోరణములు కట్టడం 

సంప్రదాయ ఆచరణ ;

& 🥖 ఈ అంశం గురించి - మరాఠీ సినిమా పాట - [hit song] కూడా ఉన్నది.

జంభూల్ పిక్ల్యా జాదా ఖలీ - film = jait re jait  ;

& Extra notes ;- Sanskrit name – Jambufalam or Mahaphala ;;  

Hindi name – Jamun or Jambul ; 

Tamil name – Naavar Pazham or Nava Pazham.

Telugu name – Neredu.

English name – Java Plum or Indian Blackberry.

Kannada name – Nerale Hannu ; 

& goos berry ( Nellikani in Tamil language ] ;;

============ ,- 

🥖 nearEDu paLLu - 14 ;-

 SlOkam = jamm buu@h see|| jambuu - jaambawamm|| 3 -  jambwA@h - PalE|| =

neareaDu pearlu ; `The Rose-apple fruit ;; जामुन, राजमन, काला जामुन, जमाली, ब्लैकबेरी  ;-

💯  paryaaya padamulu ;- jAmUn - kaalaa jAmUn - raaj^jAmUn - jamAlee - blaak^berI  ; ;

Jambolaum fruit ;-  [` Syzygium Cumini `] ;-  Jambul - Jambolan - Jamun - Java plum - 

Malabar plum & jamboalam phrUT ; jambul - jambuul - jamuun - 

jaawaaplamm - malabaar plamm  ; jamAlI - 

🥖AyurwEdam - wistRta mamdula tayaaree `used these - INDIAN BLACK BERRY/ Jaamuun fruits ;  

🥖  for *` kAlA KaTTA pAnIyAdi - sharbat tayArI - used these BLACK JAMUN Fruits , 

& wipaasana dhyaanam - tapassu weaLalalO ee jambuutaruwu - mukhyasthaanaanni kaligiunnadi. 

🥖 samgam yugamloa - tamiLanaaTa - bhaktiNi awwayyaar ki - మురుగన్ =  Murugan = 

God paLani subrahmaNa swaami - nEreaDu paLLa samGaTana dwArA - jnaanoadayaanni anugrahimcADu 

for *kaalaa KaTTA pAneeyaadi - sharbat tayaaree,   used these BLACK JAMUN Fruits , 

🥖*kRshNAshTami pamDuga sam darBamlO - "neareaDu pamDu tinaali" anea `customs` ni - BAratadESamloani konni praamtaala prajalu bhaktitoa aacaristunnaaru

🥖 telugunADulO bamDicakramulu, gRhadwaaraadi nirmANAlaku wADutumTAru.  

mahaaraashTalO - peLLipamdiriki neareaDu aakulu toaraNamulu kaTTaDam sampradaaya aacaraNa ;  

&  ; ee amSam gurimci - marAThI sinimaa pATa - [`hit song`] kUDA unnadi.

jambhuul piklyaa jaadaa khalI - `1977 film = jait re jait` ;

marAThI song - Jait re jait - Smitha Patil =   win win ; 

🧧 old అమరకోశం పేజీ = 91 & కొత్త -  అమరకోశం - `page ;- 246 & 247 🥬 ;

&  prev = మగధ, విదేహ దేశాల చెట్టు = పిప్పలి - 13 ; 

మగధ, విదేహ దేశాల చెట్టు = పిప్పలి - 13

🌺 ; పిప్పలీ ద్వయ ;-  [see below] 

🌷 ;- కృష్ణా ఉపకుల్యా - వైదేహీ మాగధీ చపలా కణా|

ఊషణా పిప్పలీ - శౌణ్డీ - కోలా|| [పిప్పలి పేర్లు ] ;;

& కరిపిప్పలీ - కపిపిప్పలీ - కోలవల్లీ - శ్రేయసీ||సీ||  - అసిరః ||సీ||  ఐదు

పిప్పలి = Long Pepper  & గజ పిప్పలి పేర్లు ; Pothos Officinalis ;; 

 భావం ;- కర్షతి రోగాన్ - కృష్ణ వర్ణత్వాద్వా  కృష్ణా, కృష విలేఖనే.

= రోగాలను సంహరించునది, లేక - నీలవర్ణము కలిగినది - కృష్ణా - 

🏆 ౧. ఉపగతా కుల్యా జన్మభూమిత్వే నానయేతు  ఉపకుల్యా =

జన్మభూమి అగుటచేత పొందబడిన కాలువ కలది ;

౨. వైదేహ దేశే భవా వైదేహీ =

సీ. విదేహము నందు పుట్టినది ;; 

౩. మగధ దేశే భవా మాగధీ =   మగధ దేహము నందు పుట్టినది ;;

౪. చపలః ఉష్ణో రసః - తత్ యోగాత్ చపలా = 

చపలము =  ఉష్ణరసము ;; అది కలిగిఉన్నది - 

౫. కణాస్సంతస్య కణః =  సూక్ష్మమైన అవయవాలు కలిగినది   

౬. రోగాన్ ఊషతి ఊషణా - ఊషరుజాయా. = రోగాలను పోగొట్టేది ;

౭. పిప్పర్తి పాలయతీతి పిప్పలీ, సీ. పౄ పాలన పూరణయోః = పాలించునది ;;

౮.  రోగాపనోదనే శక్తత్వాత్ శౌండీ. సీ. 

రోగాలను పోగొట్టగల సమర్ధం ఐన చెట్టు పిప్పలి ;;

౯. కోలతి సంస్త్యాయతీతి కోలా.

కుల సంస్త్యానే. కూడుకుని ఉండేది ; 

ఈ ౧౦ [ పది ] పిప్పలి పేర్లు ; 

& 

1] పిప్పలి ; 2] గజ పిప్పలి ;;   ;- 

🌷🌺 విద్యార్ధి కల్ప తరువు ;- పారిభాషిక పదాలు ;- -

పిప్పలీ ద్వయ ;- 1] పిప్పలి ; 2] గజ పిప్పలి ;;  

&  మగధ దేశం = "మాగధీ"& విదేహదేశములో ఉద్భవం ఐనది కనుక "వైదేహీ" 

మన దేశం పుణ్యభూమి - అని పేరు పొందడంలో ఆశ్చర్యమేమున్నది!!?

సంచారజీవనం దారా - ప్రజా శ్రేయస్సు కోసం అనేక విధాలుగా సేవలు అందించారు మన మహర్షులు. 

వారి ప్రకృతి పరిశీలన అద్భుతమైనది. పచ్చని చెట్లు - ఎక్కడెక్కడ ఆయా తరు సంపద ఉద్భవించి, విలసిల్లినవో తెలిపారు ...... , 

ఏ పక్షి హింస అక్కర్లేని medicines making, ఎటువంటి జీవహింస అక్కరలేనిది వైద్యవిధానం ఆయుర్వేద చికిత్సా విధానం -

అంతేనా!! ...... మనిషి ఆరోగ్యసహకారిణులు - వృక్షాదుల ఉపయోగములను -

మహామునులు తమ నిరంతర కృషితో సహారిణులు - వృషాదులు - మహామునుల పరిశోధనల ద్వారా - మన సీమలకు అందించిన వైద్యవిధానమే "ఆయుర్వేదము" -   

& కరిపిప్పలి/  గజ పిప్పలి ;- గురించి మళ్ళీ తెలుసుకుందాము - అనుబంధం గా. ; 

&  మగధ, విదేహ దేశాల చెట్టు = పిప్పలి - 13 ; 

కృ ష్ణా - ఉపకుల్యా - 🌷🌺 ; పిప్పలీ ద్వయ ;- 1] పిప్పలి ; 2] గజ పిప్పలి ;;   ;- 

 విద్యార్ధి కల్ప తరువు ;- పారిభాషిక పదాలు ;; kRshNA - upakulyaa -

🌷🌺 ; pippalee dwaya ;- 1] pippali ; 2] gaja pippali ;;  

 widyaardhi kalpa taruwu ;- paariBAshika padaalu ;;

& kk 🌷 ;- kRshNA upakulyaa - waidEhI maagadhee capalaa kaNA|

UshaNA pippalii - SauNDI - koalaa|| [pippali pearlu ] ;;

& karipippalii - kapipippalii - koalawallI - SrEyasI||sI||  - asira@h ||sI|| aidu -

gaja pippali pearlu ; `Pothos Officinalis ; ` ;;` 

{{105 page old buk `}}}}}}}}}

BAwam ;- karshati roagaa^n kRshNa warNatwAdwA  kRshNA, kRsha wilEKanE.

= roagaalanu sam harimcunadi, leaka - neelawarNamu kaliginadi - kRshNA - 

🏆 ౧. upagataa kulyaa janmaBUmitwea naanayeatu  upakulyaa =

janmaBUmi aguTacEta pomdabaDina kaaluwa kaladi ;

౨. waidEha dESE bhawaa waidEhI =

see. widEhamu namdu puTTinadi ;; 

౩. magadha dESE bhawaa maagadhee =   magadha dEhamu namdu puTTinadi ;;

౪. capala@h ushNO rasa@h - tat yoagaat capalaa = 

capalamu =  ushNarasamu ;; adi kaligiunnadi - 

౫. kaNAssantasya kaN@h =  suukshmamaina awayawaalu kaliginadi   

౬. roagaan uushati uushaNA - uusharujaayaa. = roagaalanu poagoTTEdi ;

౭. pipparti paalayateeti pippalee, see. pRu paalana pUraNayO@h = paalimcunadi ;;

౮.  roagaapanoadanea Saktatwaat SaumDI. see. 

roagaalanu poagoTTagala samardham aina ceTTu pippali ;;

౯. koalati samstyaayateeti koalaa.

kula samstyAnE. kUDukuni umDEdi ; 

ee ౧౦ [ padi ] pippali pearlu ; 

& 

magadha dESam = "maagadhI"& widESamuloa udbhawam ainadi kanuka "waidEhee" 

mana deaSam puNyaBUmi - ani pearu pomdaDamlO AScaryamEmunnadi!!?

samcaarajeewanam daaraa - prajaa SrEyassu koasam aneaka widhaalugaa seawalu amdimcaaru mana maharshulu. 

waari prakRti pariSIlana adbhutamainadi. paccani ceTlu - ekkaDekkaDa aayaa taru sampada udbhawimci, wilasillinawoa telipaaru ...... ,

amteanaa!! ...... manishi aaroagya sahakaariNulu - wRkshaadula  upayoagamulanu - mahaamunulu tama niramtara kRshitO pariSOdhanala dwaaraa - mana seemalaku  - amdimcina waidyawidhaanamea "AyurwEdamu" -

ea pakshi himsa akkarleani `medicines making`- eTuwamTi jIwahimsa akkaraleanidi  waidyawidhaanam Ayurweada cikitsaa widhaanam -   

& karipippali/  gaja pippali ;- gurimci maLLI telusukumdaamu - anubamdham gaa. ;

& magadha, wideaha dESAla ceTTu = pippali  - 13 ;; 

LINK ;- 🌷🌺 ; పిప్పలీ ద్వయ ;- 1] పిప్పలి ; 2] గజ పిప్పలి & దిరిసెన పట్ట - కల్ప తరు 

📚 prev ;-  బోధిసత్వ చెట్టు = రావిచెట్టు - 12 - బోధిద్రుమః చలదళః పిప్పలః కుంజరాసన@||  ;

బోధిసత్వ చెట్టు = రావిచెట్టు - 12

బోధిద్రుమః చలదళః పిప్పలః కుంజరాసన@|| 

భావం ;- బుధ్యతేః అనేనేతి బోధిః ; బోధి నామా ద్రుమో బోధిద్రుమః = 

దీని చేత సకలం ఎఱుంగబడును, కనుక బోధితరువు ;;

"పిప్పలే బోధిః అశ్వత్థః" - అని రత్నమాల ; 

 ౧ . నిత్యం చలతి దళాని యస్య సః చలదళః = 

ఎల్లప్పుడును కదులుచుండే ఆకులను కలిగిఉన్నది ;

 ౨. భక్తాన్ పాతీతి పిప్పలః = తనను సేవించేవారిని రక్షించేది ;; 

౩. కుంజరాణాం అశనం - కుంజరాశనః = ఏనుగులచే భక్షించబడునది ;;

౪. అశ్వరూపేణాగ్ని రస్మిన్ తిష్ఠత్టీతి అశ్వత్థః = 

దీనియందు - గుఱ్ఱం రూపంలో  అగ్ని/ అగ్గి   [`fire]`ఉండును* ; 

[*యజ్ఞ యాగాదుల తరుణమున ప్రేక్షకులు గమనిస్తే - ఈ వింత కనబడుతుంది]

౫. రావిచెట్టు పేర్లు ;; 

extra ;- గౌతమబుద్ధుడు [/ సిద్ధార్ధుడు] రావిచెట్టు కింద కూర్చుని, తపస్సు చేసి  జ్ఞానము పొందెను ;   SACRED Tree ;  2] A. క్రీ.పూ.288 నాటి ప్రాచీన పాదపం - ఈ బోధిచెట్టు ;

& + ;- `points` ;- 1] a} సరసతీ నది - *ప్లక్షవృక్షం  నుండి/ *ప్లక్ష శ్రవణం నుండి - 

                 వెలువడినది - అని ఋగ్వేదం నుడివినది ;  `*Ficus infecoria

1] b} ప్లక్షవృక్షం - రావిచెట్టు జాతికి చెందినది - 2] రత్నమాల - పిప్పల ;; 

EXTRA NOTES  ;- ref ;- తరువులలో నేను అశ్వత్థవృక్షాన్ని - శ్రీకృష్ణ  - in భగవద్గీత ;

] @ శౌనకముని శిష్యుడు "@ ఆశ్వలాయనుడు" ;- 

యజ్ఞ యాగాదులలో అనుసరించవలసిన నియమాలు - 

"ఆశ్వలాయన శ్రౌత సూత్రమ్" - అనే ఉద్గ్రంధము ;

========== ,  

bOdhisatwa ceTTu  = rAwiceTTu - 12 ;- 

 bOdhidruma@h caladaLa@h pippala@h kumjaraasana@|| 

ratnamaala - pippala ;- BAwam ;- budhyatE@h aneaneati boadhi@h ; boadhi naamaa drumoa boadhidruma@h = deeni ceata sakalam e~rumgabaDunu,

kanuka boadhitaruwu ;; "pippalE bOdhi@h aSwattha@h" - ani ratnamaala ; రత్నమాల ; 

 ౧ . nityam calati daLAni yasya sa@h caladaLa@h = ellappuDunu kadulucumDE Akulanu kaligiunnadi ;

 ౨. bhaktaan paateeti pippala@h = tananu seawimceawaarini rakshimceadi ;; 

౩. kumjarANAM aSanam - kumjarASana@h = EnugulacE BakshimcabaDunadi ;;

౪. aSwarUpeaNaagni rasmin tishThatTeeti aSwattha@h = 

dIniyamdu - gu~r~ram ruupamloa agni [`fire]`umDunu* ; 

౫. raawiceTTu pErlu ; 

[*yajna yajna yaagaadula taruNamuna  preakshakulu gamanistea - 

ee wimta kanabaDutumdi] 

`extra` ;- gautamabuddhuDu [/ siddhArdhuDu] raawiceTTu kimda kuurcuni, tapassu ceasi  jnaanamu pomdenu ;  `SACRED Tree` ;; 

2] `A`. kree.puu.288 nATi praaceena paadapam - ee bOdhiceTTu ; 

&+ ;- `points ;- 1] a}` sarasatee nadi - plakshawRksham/ *plaksha SrawaNam numDi - weluwaDinadi - ani RgwEdam nuDiwinadi ;` 

1] b}` *plakshawRksham  = rAwiceTTu jaatiki cemdinadi -  `Ficus infecoria &

 1] c.  ratnamaala - pippala ;;  ❀  ; 

& extra ;- 2] `A`. kree.puu.288 nATi praaceena paadapam - ee bOdhiceTTu ; 

points ;- 1] a} sarasatee nadi - plakshawRksham  numDi/ *plaksha SrawaNam numDi - weluwaDinadi - ani RgwEdam nuDiwinadi ;

1] b} *plakshawRksham  = rAwiceTTu jaatiki cemdinadi - 

plakshawRksham - SACRED Tree `  ;  1] c. tanamaala - pippala ; 

EXTRA NOTES  ;- ref ;- taruwulaloe neanu aSwatthawRkshaanni - SrIkRshNa  - `in` Bagawadgeeta ; ] Saunakamuni SishyuDu "ASwalaayanuDu" ;- yajna yaagaadulaloe anusarimcawalasina niyamaalu - "ASwalaayana Srauta suutramm" - anea udgramdhamu ;

& LINK ;- ASwalaayana - Suanaka disciple ;; 

ref lines ;- Asvalayana Srauta Sutra is a text on rituals belonging to the Asvalayana School of the Shakala recension of Rig Veda. Ashvalayana Shrauta Sutra prescribes the ritualistic code to be followed by the Rig Vedic priest Hotr and his subordinates. The sutras are presented in 12 chapters. From the concluding sutra, it is understood that Asvalayana was the disciple of Shaunaka.

బోధిసత్వ చెట్టు =  రావిచెట్టు - 12  ; &

❀ ; prev = సీసము & తగరము - 11 = సింధూరము ;- సింధూరం నాగసంభవమ్|| 

సీసము & తగరము - 11

సింధూరము ;- సింధూరం నాగసంభవమ్|| = అనగా "సీసం వలన పుట్టినది" - & 

భావం ;- 1] శ్లోకమ్ ;- నాగ సీసక యోగేష్టవ ప్రాణి -

న గచ్ఛతీ త్యగం. తన్న భవతి చలత్వాత్ ఇతి నాగం. గమ్ఌ గతౌ. 

మెత్తనిది అగుట చేత కదలునది ;  

౧. సినోతి బధ్నాతి పారదం ఇతి సీసకం = 

పాదరసమును [Mercury] బంధించునది. 

౨. సువర్ణ కరణ యోగే ఇష్టం భవతీతి యోగేష్టం = 

బంగారం చేయు యోగమునందు ఇష్టమైనది.   

౪.  ఉప్యతే సువర్ణ యోగ, ఇతి వప్రం. టు వప్ బీజ సంతానే. 

బంగారం చేయు యోగమునందు ప్రవేశపెట్టబడునది &

 ఈ నాలుగు [4 names of LEAD] సీసము* యొక్క పేళ్ళు ;; 

🎞 A] MINIUM/ lead  ;- సీసము*  ; B] తగరము = Tin metal ;-  

1] శ్లోకమ్ ;- రఙ్గ వఙ్గే||   = ra~mga wa~mgea||  

2]  శ్లోకమ్ ;- త్రపతే అగ్ని సన్నిధౌ ద్రవతీతి త్రపుః.

ఉ.పు. త్రపూష్. లజ్జాయాం. = అగ్ని సమీపమున సిగ్గు పడునది - అనగా కరగునది 

అంటే నిప్పు సెగ వద్ద - సీసమ్ను ఉంచకూడదు] ;

౧ . పిచ్యతే కుట్యత ఇతి పిచ్చటం.  ;- ఇ పిచ్చట్టనే = కొట్టబడునది.

రంగతి ద్రవతి రంగం, రగి గతౌ . & వంగతి ద్రవం వంగం. వగిగతౌ - కరిగే లోహ పదార్ధం - కనుక ...... "రంగం", "వంగము"ను.

త్రపు శబ్దము - సీసమునకు పేరు -

"రంగ సీసక యోస్త్రపు" అని చెప్పెను రుద్రుడు ;; 

మరియు ఈ ఐదు [= 5] - తగరము యొక్క పేర్లు.  

kk 🎞  అమరకోశము - వైశ్యవర్గము ; 🎞 అమరకోశం - శ్లోకం = 682  ;- 

& సింధూరము - శ్రీహనుమాన్ స్వామికి ఇష్టమైనది. ఆంజనేయస్వామి విగ్రహమునకు సింధూర లేపనము- చక్కని మెరుపును, మృదుత్వమును కలిగించుచున్నది ;

& బంగారం తయారుచేయుటకు వాడాల్సిన లోహాలలో ఒకటి - "సీసం" - 

మన పూర్వీకులు శ్లోకముల రూపంలో అందించిన అద్భుత లోహ విజ్ఞాన  సంపద -

అందుకనే - ఈ నేల మీద జన్మించిన వారు - 

తమకు అందిన ఇటువంటి విజ్ఞాన సంపదకు 

ఆత్మీయ వారసత్వం - వలన ఎంతో గర్వం పొందాల్సినదే కదా! `

so we r very proud ! 

========================  ,

 simdhuuramu ;- simdhuuram naagasambhawamm|| = anagaa "seesam walana puTTinadi" - & 

bhaawam ;- 1] SlOkamm ;- naaga seesaka yoageashTawa praaNi -

na gacCatI tyagam. tanna bhawati calatwaat iti naagam. gamm[alu] gatau.

mettanidi aguTa cEta kadalunadi ;  

౧. sinoati badhnaati paaradam iti seesakam = paadarasamunu [`mercury`] bamdhimcunadi. 

౨. suwarNa karaNa yoagea ishTam bhawateeti yOgEshTam = bamgaaram ceayu yoagamunamdu ishTamainadi.   ౪.  upyatea suwarNa yOga, iti wapram. Tu wap beeja samtaanE. bamgaaram ceayu yoagamunamdu prawESapeTTabaDunadi & I naalugu [`4 names of LEAD`] sIsamu yokka pELLu ;; 

A]  tagaram ;- `MINIUM/ lead ` ;  B] kk 🎞 tagaramu - `Tin metal` ;- 

1] SlOkam;- ra~mga wa~mgea||  

2] SlOkamm ;-  trapatea agni sannidhau drawateeti trapu@h.

u.pu. trapuush. lajjaayaam. = agni sameepamuna siggu paDunadi - anagaa karagunadi 

amTE nippu sega wadda - seesamnu umcakUDadu] ;

౧ . picyatea kuTyata iti piccaTam.  ;- i piccaTTanE = koTTabaDunadi.

ramgati drawati ramgam, ragi gatau . & wamgati drawam wamgam. wagigatau - karigea loaha padaardham - 

kanuka ......  - "ramgam", "wamgamu"nu. & trapu Sabdamu - seesamunaku pearu -

"ramga seesaka yoastrapu" ani ceppenu rudruDu ;; 

mariyu ee aidu [= 5] - tagaramu yokka pearlu. 

amarakOSam - waiSyawargamu = SlOkam = 682 ;

& simdhuuram naagasambhawamm|| = anagaa "seesam walana puTTinadi" - & amarakOSam - wiwaraNa - simdhuuramu - Sreehanumaan swaamiki ishTamainadi. aamjanEyaswaami wigrahamunaku simdhuura lEpanamu- cakkani merupunu, mRdutwamunu kaligimcucunnadi ; 

& bamgaaram tayaaruceayuTaku wADAlsina loahaalaloa okaTi - "sIsam" - 

mana puurweekulu - SlOkamula rUapmlO - amdimcina adbhuta loaha wijnaana  sampada -

amdukanea - ee neala meeda janmimcina waaru - tamaku amdina iTuwamTi wijnaana sampadaku aatmeeya waarasatwam - walana emtoa garwam pomdaalsinadea kadA! 

`so we r very proud` !  

;

& previous post = ఆర్ష/ ఆర్య - ఎట్లా వచ్చింది? - 10 ;- ఆర్ష/ ఆర్య - పదమూలము ;- వ్యుత్పత్తి ;;