కపిత్థః - దద్ధితః - గ్రాహి|న్|| మన్మధః - దధిఫలః - పుష్పఫలః - దంతశఠః ||పు|
౭ - వెలగ చెట్టు ; = The Wood-apple tree, Feronia elephantum ;-
అథ కపిత్థే🙈స్యుః - దద్ధితః - గ్రాహి|న్|| మన్మధః -
తస్మిన్ దధిఫలః - పుష్పఫలః - దంతశఠవపి||
అర్ధం ;- కోఁతులకు ప్రియమై ఉండేది ; 🙈🙉🙊
౧. దధీవ తిష్టతీతి దద్ధితః. ష్ఠా గతినివృత్తౌ = పెరుగు వలె ఉండేది ;
౨. విష్టంభ కారిత్వాత్ గ్రాహీ. న.పు. గ్రహ ఉపాదానే. = మలబంధనం కలిగించేది ;
౩. ఫలైః మనో బధ్నాతీతి మన్మధః. మంథ విలోడనే.
= ఫలముల చేత మనస్సును కలగించేది ;
౪. దధివ దాంలం ఫలమస్యేతి దధిఫలః = పెరుగు వలె పుల్లని పళ్ళు కలిగినది ;
౫. పుష్పఫలమస్యేతి దధిఫలః = పూవుల వలన పళ్ళను కలిగినది .
౬. ఆమ్లత్వాత్ దంతానాం శఠో -> దంతశఠః| = పుల్లని రుచి అగుట చేత,teeth కి హితవు తక్కువ ఐనది ;
ఈ ౭ [= ఏడు = 7 ] వెలగచెట్టు పేర్లు ;
తెలుగులో - వెలగపండు - అంటే - వెల [price] గల పండు - అమూల్య ఫలం - అని భావం.
EXTRA points ;- కరి మింగిన వెలగపండు - కదరా సుమతీ - అని సుమతీ శతక రచయిత పద్యంలో తెలిపెను ; ఇది నిజమేనా? ఇందులో సారాంశం ఏమిటి? తరచి చూద్దామా!!
Idiom ;- 1] పచ్చివెలక్కాయ గొంతులో ఇరుక్కున్నట్లు - గొంతుకు అడ్డం పడినట్లు -
అని నానుడి కూడా popular ఐనదే కదా!
2] ఏనుగు తిన్న వెలగ పండు - అని ప్రజలలో ప్రచారమై ఉన్నది.
కానీ, కరి = కంటికి కనబడని క్రిమి = అని అర్ధం ఉన్నది.
శ్లో. కరిః కపిత్థకోసోత్థహా||
విశేషార్ధములు - అమరకోశం లో ఉన్నది.
అంటే దధిఫలం [= పెరుగు fruit ;😃👀] ఐన వెలగ పండులో -
కరి = క్రిమి = అంటే - నల్లగా ఉండే బూజు లాంటి పదార్ధం - వలన
వెలగ fruit - ఖాళీ డొల్ల ఔతుంది - ఇదీ వాస్తవం -
ఏనుగు ఈ వెలగపళ్ళను తినదు - అనేది నిజం - ఇదే వాస్తవం - గుర్తుంచుకోండి.
============================== ,
welagaceTTu ;- kapittha@h - daddhita@h - graahi|n|| manmadha@h - dadhifala@h - pushpafala@h - dantaSaTh@h ||pu|
౭ - welaga ceTTu ; = `The Wood-apple tree, Feronia elephantum` ;-
atha kapitthae🙈syu@h - daddhita@h - graahi|n|| manmadha@h -
tasmin dadhifala@h - pushpafala@h - dantaSaThawapi||
ardham ;- koa@mtulaku priyamai umDEdi ; 🙈🙉🙊
౧. dadheewa tishTatIti daddhita@h. shThA gatiniwRttau = perugu wale umDEdi ;
౨. wishTambha kAritwAt grAhee. na.pu. graha upAdAnea. = malabamdhanam kaligimceadi ;
౩. phalai@h manoa badhnaateeti manmadha@h. mamtha wiloaDanE. = phalamula ceata manassunu kalagimceadi ;
౪. dadhiwa daamlam phalamasyeati dadhiphala@h = perugu wale pullani paLLu kaliginadi ;
౫. pushpafalamasyeati dadhiphala@h = puuwula walana paLLanu kaliginadi .
౬. aamm latwaat damtaanaam SaThO -> dantaSaTh@h| = pullani ruci aguTa cEta, `teeth` ki hitawu takkuwa ainadi ;
ee ౭ [= EDu = 7 ] welagaceTTu pErlu ; ;
EXTRA ;- kari mimgina welagapamDu - kadarA sumatI - ani sumatee Sataka racayita padyamloa telipenu ;; idi nijameanA? imduloa saaraamSam EmiTi? taraci cuuddaamA!!
1] eanugu tinna welaga pamDu - ani prajalaloa pracaaramai unnadi.
kaanee, kari = kamTiki kanabaDani krimi = ani ardham unnadi.
SlO. kari@h kapitthakOsoatthahA||
wiSEshaardhamulu - amarakoaSam loa unnadi.
amTE dadhifalam [= perugu `fruit` ; 😃👀] aina welaga pamDulO -
kari = krimi = amTE - nallagaa umDE bUju laamTi padArdham - walana
welaga KALI Dolla autumdi - idii waastawam -
eanugu ee welagapaLLanu tinadu - aneadi nijam - idea waastawam - gurtumcukoamDi. welagapamDu ;
teluguloa - welagapamDu - amTE - wela gala phalamu - amuulya phalam ani BAwam.
idiom ;- pacciwelakkaaya gomtuloa irukkunnaTlu - gomtuku aDDam paDinaTlu - ani naanuDi kUDA popular ainadea kadA!
prev post = జామూన్ = నేరేడు పళ్ళు - 14 ;- జమ్బూః -సీ|| జంబూ - జాంబవమ్|| 3 - జంబ్వాః - ఫలే|| = నేరేడు పేర్లు ;- గిన్నెకాయ పండు = జంబుల్/ జాంబుల్ ;; - శ్లోకం ౧౮
కామెంట్‌లు లేవు:
కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి