దేవవృక్షం పారిజాతం - 20

పారిజాత తరువు దేవ వృక్షాలలో ఒకటి ;

పంచైతే దేవతరవో మందారః పారిజాతకః|

సంతానః కల్పవృక్షశ్చ పుంసి వా హరిచందనం||  💦💧💦

అమరకోశం - ప్రధమ కాండం - స్వర్గ వర్గం - 50 శ్లోకం ;

1] మదంతి మోదంతే అనేనేతి మందారః

 = దీనిచేత మోదమును పొందుదురు.

2] మదిస్తుతి మోద మద స్వప్న కాంతి గతిషు ; 

మంద్యతే స్తూయత ఇతివా = స్తోత్రము చేయబడునది.

1] పారోఽస్తీతి పారీ. పారముదక మస్మిన్న స్తీతి వా పారీ సముద్రః,

తస్మాజ్జాతః పారిజాతః స ఏవ పారిజాతకః = అంబుధి [sea] వలన పుట్టినది ;;

2] సమ్యక్తనోత్వాంఛితమితి సంతానః ; 

          లెస్సగా అభీష్టమును ఇచ్చేది ;; తను విస్తారే ;

3] కల్పయతి వాంఛితమితి కల్పః ;

సచాసౌ వృక్షశ్చ కల్పవృక్షః = 

వాంఛిత ఫలములను కల్పించే తరువు ;;  క్ల్ ప క్ల్ ప్తౌ ;

4] హరిమింద్రం చందయతి ఆహ్లాదయతీతి హరిచందనం ;; 

అ-ప్న. ఇంద్రుని సంతోషింపజేసేది ;

చది ఆహ్లాదే, పుంసివా ; 

ఏతే  పంచ దేవ తరవః = ఇవి పంచ దేవ తరువులు ; 

ఈ ఐదు = ౫  - పవిత్ర వృక్షములు ; 

అమరకోశం - ప్రధమకాండం - స్వర్గవర్గం = 50 శ్లోకమ్ ;; పార్ట్ - 1 ;  

EXTRA ;- పారిజాతం పూలు కింద నేల మీద పడి ఉన్నా కూడా, 

పరమాత్ముని పూజకు వినియోగించ వచ్చు - 

ఎందుకంటే - 5 *దేవతా చెట్లు లో పారిజాతం కూడా ఒకటి గనుక. 

& 💦* 5 *దేవతా చెట్లు ;- 1]  పారిజాతం ; 2] మందారం ; 3] సంతాన వృక్షం ;

4] కల్పవృక్షం ; 5] హరిచందనం తరువు  💦 ; 

& దేవతా వృక్షం  = Celestrial trees ; 

====================== ,

deawawRksham paarijaatam - 20 ; 

 pArijAta taruwu deawa wRkshaalaloa okaTi ;

pamcaitea deawatarawoa mamdaara@h pArijAtaka@h|

samtaana@h kalpawRkshaSca pumsi waa haricamdanam||

amara koaSam - pradhama kAMDam - swarga wargam - 50 Sloakam ;;

1] madamti moadamtea aneaneati mamdaara@h =

 deeniceata  moadamunu pomduduru. 

2] madistuti moada mada swapna kaamti gatishu ; 

mamdyatea stuuyata itiwaa = 

stoatramu ceayabaDunadi.

& + 1] paroa ఽsteeti paaree. paaramudaka masminna steeti waa paaree samudra@h,

tasmaajjaata @h paarijaata@h 

1] paaroaఽsteeti paaree. paaramudaka masminna steeti waa paaree samudra@h,

tasmaajjaata@h paarijaata@h sa eawa paarijaataka@h = 

ambudhi [`sea`] walana puTTinadi ;;

2] samyaktanoatwaamCitamiti samtaana@h ; 

lessagaa abheeshTamunu icceadi ;; tanu wistaarea ;

3] kalpayati wAMCitamiti kalpa@h ;

sacaasau wRkshaSca kalpawRksha@h = 

wAMCita falamulanu kalpimcea taruwu ;;

kl pa kl ptau ;

4] harimimdram camdayati aahlaadayateeti haricamdanam ;; 

a-pna. imdruni samtoashimpajeaseadi ;

cadi aahlaadea, pumsiwaa 

eatea  pamca deawa tarawa@h = iwi pamca deawa taruwulu ; PART - 1 ;

paarijaatam puulu kimda neala meeda paDi unnaa kUDA, paramaatmuni puujaku winiyoagimca waccu - emdukamTE - 5 deawataa ceTlu loa paarijaatam kUDA okaTi ganuka.  

♦️♦️ ;- ౧ - ౨ - ౩ -  ౪  - ౫  - ౬  - ౭  - ౮ - ౯ - ౧౦  ; ♻️

దేవ వృక్షం పారిజాతం - 20 ;;

& continue ...... , next essay = పార్ట్ - 2 ;;

పారిభద్రః - నింబతరుః - మందారః - పారిజాతకః|| పు|| ;; `Coral tree` ;; 

అమరకోశం - ద్వితీయకాండం - వనౌషధి వర్గం ;  

ౡౡౡౡౡౡ - ఽఽఽ ఽ ఽ ఽ -  ౧ - ౨ - ౩ -  ౪  - ౫  - ౬  - ౭  - ౮ - ౯ - ౧౦  ; 

దేవవృక్షం పారిజాతం - 20 ;  పార్ట్ - 1 ;

 prev = కాంచన మందార - 19 ;; కోవిదారే చమరికః -  ||శ్లోకమ్||

భూమిని [roots ] వ్రక్కలించేది ;  అమరకోశం - ద్వితీయ కాండం - వనౌషధివర్గం - 23 ;; 

LINK ;- CORAL TREE - పారిజాతం చెట్ట్లు - 

కాంచన మందార - 19

కోవిదారే చమరికః -  ||శ్లోకమ్|| 

    భూమిని [roots ] వ్రక్కలించేది ;  

 అమరకోశం - ద్వితీయ కాండం - వనౌషధివర్గం - 23 ;

1] చమర సదృశ మజరీత్వాచ్చమరికః ;- 

జూలు*ల వంటి పూలగుత్తులు కలిగినది ; = [& సింహం జూలు = lions mane ] ;; 

2] కుం భువం మూలైర్దళయతీతి కుద్దాలః - దళ విశరణే 

                  = వేళ్ళ చేత భూమిని వ్రక్కలించేది ;; 

3] యుగం యుగళం పత్రమస్య యుగపత్రకః||

            = జోడుగా ఉండేటటువంటి ఆకులు కలిగిఉన్నది.

ఈ నాలుగు పేర్లు - for ;- కోవిదార పుష్పము = ఎఱ్ఱకాంచన తరువు ;  

&  దేవ కాంచనం ;- ఈ చెట్టు - ప్రజాతి = బాహీనియా ; 

            శాస్తీయ నామం= Bauhinia purpura ;;

&  Mountain ebony ;; Bauhinia varigegata ;; 

& ఎఱ్ఱకాంచనం - దేవ కాంచనం - మందార పువ్వు -

ఈ ప్రజాతిపరంగా - పారిజాతం - అని కూడా - ప్రాచీన నిఘంటుకర్తలు - కొన్నిసార్లు వక్కాణించారు.

నేలకోతను నివారించ గల చెట్టు - నేపాల్ అడవులలో - అధికంగా పెంచుతుంటారు. 

Extra ;- 1] రామాయణం ;- శ్రీరాములు - 

రఘువంశ పాలకుల పతాకము* లోని చిహ్నము - ఈ "కోవిదారము" - 

అరణ్యవాసమునకు వెళ్తున్న అన్నయ్య కోసం - కోవిదార చిత్రం ఉన్న *ధ్వజము [టెక్కెము/ జెండా] ను పట్టుకుని, ప్రజలతో కూడి, వస్తున్నాడు. అతను పాదుకలను తలపైన పెట్టుకుని, వడివడిగా వస్తున్నాడు. దూరము నుండి చూస్తున్న లక్ష్మన్నకు - రెపరెపలాడ్తున్న జెండా మాత్రమే కనిపించింది - అదీ సంగతి -

లక్ష్మణుడు ఆ ధ్వజమును చూసి, "అన్నా! భరతుడు మన మీదికి దండెత్తి, వస్తున్నాడు." అని ఎలుగెత్తి అరుస్తూ చెప్పాడు.

లక్ష్మణుని అపోహ అది - కైకేయీ కుమారుడైన భరతుడు - అతి రాజ్యదాహం కలవాడని - పొరబాటు పడిన సన్నివేశం ఇది ;

ఈ ఘట్టాన్ని అద్భుతంగా రచించిన ఆదికవి వాల్మీకి వందన శతములు ; 

 2] * koiral - కొయిరాలో సుమం ; Nepal  దేశ ప్రసూనం - 

మనీషా కొయిరాలో - ప్రముఖ నటి - కొయిరాలో &

నేపాల్ ప్రజలకు  సుపరిచితమైన ఇంటి పేరు - కొయిరాలో ; 

ఇతర విశేషాలు ;- 15వ శతాబ్దం - వాసుదేవ ;

1] యోగసార సంగ్రహ - 2] చరకసంహిత ; 

3] కర్బుదార by - రాజనిఘంటు [verse 13, 99] ;  

4] నీలమత పురాణం ; శ్రీల విశ్వనాధ చక్రవర్తి - ప్రాచీన కాలం నుండి - 

బృందావనం లో - కోవిదార తరువులు విరివిగా పెంచబడినవి - అని తెలుస్తున్నది. 

*ఇది వృక్షముల వర్గమునకు చెందినదే - ఐనప్పటికీ పెరటితోటలలోను, 

ఉద్యానములలో సైతం ప్రత్యేక స్థానాన్ని కలిగివున్న చెట్టు ఈ కోవిదారం. 

& కోవిదార వృక్షం ;- మరాఠీ భాషలో - పర్యాయ పదాలు ;- ;- species of ebony ;- 

కూ ఓ సుందర ; కనకవేలి నాగ ;; వేలి తులసీ - ఇత్యాది నామములు కలవు.

& EXTRA ;- 1] *మందారై  దొన్నైస్[ [తమిళ్] =  [Cups make with leaves]  ;

కోవెలలో దైవములకు  భక్తులు ప్రసాదం, నైవేద్యాలను 

           మందారఆకుల దొన్నెలలో   ఇస్తారు. ; 

2] కన్నడం - బసవన్న పాద = ఈ చెట్టు ఆకుల షేప్ వలన - 

           & Camel foot అని కూడా ; 

REF ;- 3] Rohtwo Kanchan [ బెంగాలీ ] ;; রa] ক্ত কাঞ্চন (বৈজ্ঞানিক নাম: 

    Phanera variegata) (ইংরেজি: 

          orchid tree, camel's foot tree, kachnar and mountain-ebony) ;; 

                   b] Rokto Kanchan Ful (রক্ত কাঞ্চন ফুল) - Bauhinia variegata ;

& 

కావ్యములు - కోవిదారం ప్రస్తావనలు, ;- ఋతుసంహార [3 - 6 ] ;- 

                        చిత్తం విదారయతి కస్య న కోవిదారః ;;   & 

ఉత్తర రామచరితమ్  - మున్నగు అనేక సాహిత్యాలలో ఈ - కోవిదారం ప్రస్తావనలు, సుందర ఉపమానములతో - వర్ణనలు ఉన్నవి.

& ఆయుర్వేదం ;- కచ్‌నార్ గుగ్గుల్ - మున్నగునవి as medicines కలవు.

మందారమొగ్గలు - పచ్చడి ; తంబూలీ షర్బత్ ; కూరలు - ఎక్కువగా ఉత్తర భారతీయులు - 

హిమాలయ ప్రాంత ప్రజలు - నేపాల్ దేశీయులు విరివిగా - ఆహార పదార్ధాలుగా వాడుతుంటారు

==================================== ,  

koawidaarea camarika@h - ||శ్లోకమ్|| 

=  BUmini wrakkalimceadi ;   

amarakOSam - dwitIya kAmDam - wanaushadhiwargam - 23 ;

1] camara sadRSa majareetwaaccamarika@h ;-

 juulula wamTi puulaguttulu kaliginadi ;

2] kum bhuwam muulairdaLayateeti kuddaala@h - daLa wiSaraNE 

           = weaLLa cEta BUmini wrakkalimceadi ;; 

3] yugam yugaLam patramasya yugapatraka@h|| =

           joaDugA umDETaTuwamTi Akulu kaligiunnadi = 

ee naalugu pearlu - `for` ;- koawidaara pushpamu = e~r~rakaamcana taruwu ;  

deawa kaamcanam ;- ee ceTTu - prajaati = baaheeniyaa ; 

      SAstIya nAmam= `Bauhinia purpura ;;

&  Mountain ebony ;; Bauhinia varigegata ` ;; ,  

e~r~rakaamcanam - deawa kaamcanam - mamdaara puwwu -

ee prajaatiparamgaa - paarijaatam - ani kUDA - praaceena nighamTukartalu - konnisaarlu wakkANimcaaru.  

& nealakoatanu niwaarimca gala ceTTu - neapaal aDawulaloa - adhikamgaa pemcutumTAru.

Extra ;- raamaayaNam ;- Sreeraamulu - raghuwamSa paalakula pataakamu* loani cih namu - 

ee "koawidaaramu" - 

araNyawaasamunaku weLtunna annayya koasam - koawidaara citram unna 

*dhwajamu [Tekkemu/ jemDA] nu paTTukuni, prajalatoa kUDi, wastunnADu. 

atanu paadukalanu talapaina peTTukuni, waDiwaDigA wastunnADu.

duuramu numDi cuustunna lakshmannaku - reparepalADtunna 

jemDA mAtramE kanipimcimdi - adI samgati -

lakshmaNuDu aa dhwajamunu cuusi, "annA! BaratuDu mana meediki damDetti, wastunnADu." ani elugetti arustuu ceppADu.

lakshmaNuni apoaha adi - kaikeayee kumaaruDaina BaratuDu - ati raajyadaaham kalawADani - porabATu paDina sanniweaSam idi ;

ee GaTTAnni adbhutamgaa racimcina aadikawi waalmeeki wamdana Satamulu ;; 

2] koiral` - koyiraaloa sumam ; `Nepal ` dESa prasuunam - 

maneeshA koyiraaloa - pramukha naTi - koyiraaloa &

neapaal prajalaku  suparicitamaina imTi pearu - koyiraaloa ; 

itara wiSEshaalu ;- 15wa SatAbdam - waasudeawa ;

itara wiSEshaalu ;- 1] yoagasaara samgraha - 2] carakasam hita ; 

3] karbudaara `by` - raajanighamTu [`verse` 13, 99] ;  

4] neelamata purANam ; Sreela wiSwanaadha cakrawarti - praaceena kaalam numDi - bRmdaawanam loa - koawidaara taruwulu wiriwigaa pemcabaDinawi - ani telustunnadi. 

*idi wRkshamula wargamunaku cemdinadea - ainappaTikI ...... ,

 peraTitoaTalaloanu, udyaanamulaloa saitam pratyeaka sthaanaanni 

kaligiwunna ceTTu ee koawidaaram. 

& koawidaara wRksham ;- marAThI BAshalO - paryaaya padaalu ;- `species of ebony` ;- koo O sumdara ; kanakaweali naaga ;; weali tulasee - ityaadi naamamulu kalawu.

1] mamdaarai [tamiL] ;- madaaraitannais* [aakula kappulaloa 

       koawelaloa daiwamulaku bhaktulu naiweadyaalanu prasaadam istaaru. ;

            *donnais =  [Cups make with leaves]  ;

2] kannaDam - basawanna paada = ee ceTTu aakula sheap walana - & `Camel foot` ani kUDA name  ; 

3] `Rohtwo Kanchan` [ bemgaalee ] ; Rokto Kanchan Ful (রক্ত কাঞ্চন ফুল) - Bauhinia variegata ;; 

aayurweadam ;- kac^nAr guggul - munnagunawi kalawu.

mamdaaramoggalu - paccaDi ; tambuulee sharbat ; kuuralu - ekkuwagaa uttara BArateeyulu - 

himaalaya praamta prajalu - neapaal dESIyulu wiriwigaa - aahaara padaardhaalugaa wADutumTAru.

********************************************* ,

kaamcana mamdaara - 19 ; కాంచన మందార - 19 ; 

💠💠💠💠💠💠 🔆🔅🔆🔅🔆🔅

prev post =  మిరియాలు = మరీచం - 18 ;- 1] ధర్మపట్టణం* ముఖ్య పంట మిరియాలు ;

1, డిసెంబర్ 2025, సోమవారం ;

మిరియాలు = మరీచం - 18

1] ధర్మపట్టణం* ముఖ్య పంట మిరియాలు ;

2] భోజన కుతూహలం * - 17th century CE. BOOK about - food - customs - -

అథ వేల్లజం. ;- మరీచం [పా] మరిచం -  కోలకం - కృష్ణం -

 - ఊషణం [పా] - ఉషణం - ధార్మపత్తనం ||

& 1] ధర్మ పత్తనము నందు పుట్టినది ;- *ధర్మపత్తనే భవం ధార్మపత్తనం||

*ధర్మపత్తనం / ధార్మపత్తనం ;;

2] మరీచం కోలకం ధార్మపత్తనం మరీచం సమం|| [రభసుడు చెప్పినది] ;

3] కోలక సంఘీ భవతీతి కోల@| కుల సంఘాతే|| =

సంఘం [గుంపు/ గుత్తి] గా ఉండునది ;

4] కృష్ణవర్ణత్వాత్ కృష్ణం =

నల్లని రంగు కలది ;; 5] ఉషతి తాపయ తీతి ఊషణం - ఉపదాహే|| =

తపించునది, హ్రస్వాదియు, దీర్ఘాదియును కలదు ;; 

ఈ 5 [ఆరు] మిరియాలపేళ్ళు ;; & peppar - family ;- Piper nigum ✊✋✌;   

&  ఆయా పంటలు, ఆయా ప్రదేశాలలో ఎక్కువగా పండుతుంటాయి. 

శ్లోకబద్ధం చేయడం వలన - మనకు ఈ నాటికీ - మన దేశంలోని భౌగోళిక స్వరూపాదులు అర్ధం ఔతున్నవి.

Extra matters ;- 1] ధర్మపట్టణం* ముఖ్య పంట మిరియాలు - అమరకోశం ఇత్యాది గ్రంధములు నుడినవి.

& 2] భోజన కుతూహలం * ;- भोजनकुतूहल ;- మరాఠీ బ్రాహ్మణ రచయిత - రఘునాధ సూరి ; ;  17th century CE. ;; భోజన కుతూహలం - book about - food cooking, customs to follow ;

1] ధర్మపట్టణం*  ;- పట్టణం ;- కేరళ - ఎర్నాకుళం - near చెండమంగళం ; 

 3] మిరియాల పంటకు - మసాలా దినుసుల పంటలకు society లో ఉన్నత స్థానం ఉన్నది.

మిరియాలు వ్యాపారిని కులపెద్ద గా ఎంచబడేవాడు.

pepper వ్యాపారి = వాడ నాయకుడు 👃👃"పెంఘులు" 🕋అనేవారు.

============================= ,

miriyaalu, mareecam - PEPPER - 18 ;- 

atha wealajam. ;-

mareecam [paa] maricam -  kOlakam - kRshNam -

 - uushaNam [paa] - ushaNam - dhaarmapattanam ||na|| - ౬ - 

ee miriyaala pELLu ;- `names of PEPPAR 

& 1] dharma pattanamu namdu puTTinadi ;- *dharmapattanE Bawam dhaarmapattanam||

*dharmapattanam / dhaarmapattanam ;;

2] mareecam kOlakam dhaarmapattanam mareecam samam|| [rabhasuDu ceppinadi] ; ''''''

3] kOlaka samghee bhawateeti kOla@| kula samGAtE|| =

samgham [gumpu/ gutti] gaa umDunadi ;

4] kRshNawarNatwaat kRshNam =

nallani ramgu kaladi ;; 5] ushati taapaya teeti uushaNam - upadAhE|| =

tapimcunadi, hraswaadiyu, deerGAdiyunu kaladu ;; 

ee 5 [ aaru] miriyaala pELLu ;; 🏆

aayaa pamTalu, aayaa pradeaSAlalO ekkuwagaa pamDutumTAyi. 

Sloakabaddham ceayaDam walana - manaku ee nATikI - mana dESamloani bhaugoaLika swaruupAdulu ardham autunnawi.

Extra matters ;-  1] dharmapaTTaNam mukhya pamTa miriyaalu - amarakoaSam ityaadi gramdhamulu nuDinawi.

& 2] BOjana kutuuhalam ;;  भोजनकुतूहल ;- marAThI brAhmaNa racayita - raghunaadha suuri ;; ` 17th century CE.  ` ;;   

3] miriyaala pamTaku - masaalaa dinusula pamTalaku `society` loa unnata sthaanam unnadi.

miriyaalu wyaapaarini kulapedda gaa emcabaDEwADu.  

`pepper`wyaapaari - wADanaayakuDu "pemGulu" aneawaaaru. 

& మిరియాలు ;  మరీచం - 18 ; & prev ; అవంతీ సోమం = షర్బత్ - 17  ;

Link ;-  భోజన కుతూహలం - 

అవంతీ సోమం = షర్బత్ - 17

 ఆరనాళక సౌవీర ]కుల్మా షాభిషుతాని చ|

అవన్ తీ సోమ ధాన్యామ్ల కుఞ్జలాని చ కాఞ్జి కే||

ఈ శ్లోకం - చరిత్రకారులకు ఎంతో ఉపయుక్తమైనది. ఏ ఏ ప్రాంతాలలో ఏ ఏ పంటలు - ధాన్యాలు - చెట్లు సహజసిద్ధంగా ఉన్నవో - ప్రజలకు అందించినవి.

ఆ నాటి హిందూ దేశంలోని - భూమి స్వాభావికత - మున్నగు అనేక విశేషాల నిధి అమరకోశం - వంటి మహా గ్రంధములు. 

ఇక ఈ శ్లోక వివరములను చూద్దామా!?

ఇంతకు ముందు - సువీర దేశం పంటలు - గురించి చెప్పుకున్నాము ...... ,

 సౌవీరం బదరం కోలమ్మ్||  ;- వనౌషధివర్గము ; - 36 ;; 

రేగుపళ్ళు అధికంగా పండే ప్రదేశం - సువీరదేశం - 

అదే మాదిరిగా - ఆ సీమలలో ఆహార  పదార్ధముల అలవాట్లు, అభిరుచులు 💢💁💃 తెలిపే ఈ శ్లోకం - చరిత్ర పరిశోధనలకు అందిన అమూల్ వజ్రం అని 

డంకాపథంగా చెప్పగలము. ఇక మళ్ళీ ప్రస్తుతానికి వద్దాము ;-

కుల్మాషై రభిషూయతే పరివాస్యత ఇతి కుల్మాషుతం. షుఞ్ ;

అభిషవే =  అడవి మినుములలో నూరబడేది ;

కుల్మాషము, అభిషుతము - అని రెండు పేళ్ళు గా  కొందరి అభిప్రాయాలు

అవమాఖ్య దేశే ప్రాయేణ సూయత ఇతి - అవంతీసోమం ->

షూఙ్ ప్రాణి ప్రసవే ;-

అవంతీ దేశములో తరచుగా పుట్టేది ;;

అమ్లీభూత ధాన్యత్వాత్ ధాన్యామ్లం = పులిసిన ధాన్య జలము ;

కుత్సితం జలం కుంజలం = పులిసిన ధాన్య జలము ;

కుత్సితం జలం కుంజలం = కుత్సితమ్మైన జలము ;;

కేన జలేన అంజికా అభివ్యక్తిరస్యేతి కాంచికం ;- 

జలము చేత అభివ్యక్తి కలది. పా. కాంచికం.

ఈ 9 [తొమ్మిది ] కలి పేర్లు = పులియబెట్టిన కడుగు నీళ్ళు 💦💦

👀💁 ;  "అవంతీ సోమం" - పానీయాన్ని - అవంతి సీమలలో తరచుగా - 

పులిసిన ధాన్య జలము - [మినుములు వంటి చిరు ధాన్యాలను నానబెట్టిన నీరు వాడి, పానీయాలను చేసుకునేవారు.  

ఈ ఆహారం తయారీ - ఈ అవంతి - సింధు - సువీరం [మధ్యప్రదేశ్ - ఉజ్జయినీ భూమి] 

places లో ప్రాచీన కాలములో ఉన్నది.

EXTRA ;- A] సౌవీరం బదరం కోలమ్మ్||  ;- వనౌషధివర్గము ; - 36 ;; 

*సువీరుడు ;- శిబి చక్రవర్తి రెండవ కొడుకు & సువీర పాలిత సీమ = సౌవీరము ; 

సువీరం - అను దేశమునందు ఎక్కువగా పండే పళ్ళు = రేగుపళ్ళు ; &

 రేగిపళ్ళు ఎక్కువగా పండే నేల అది & సువీరుడు ప్రభువు - 

కనుక ఆ దేశం "సౌవీర దేశం" ఐనది -  * [ పురాణ నామ చంద్రిక ]  ;;

&  Extra ;- 1] అవంతీ దేశం - వాసవదత్త, ఉదయనుడు - పరిణయ కథ - ప్రసిద్ధం ఐనది ; 

2] సౌవీరదేశం = సింధుదేశం రాజు ;  జయద్రధుడు - 

దుర్యోధన/ కౌరవుల చెల్లెలు దుస్సల భర్త ; [మహాభారతం / జయమ్ - కావ్య ] ;; 

& దేశము - వృక్షాలు, పళ్ళు ; 

=============================== ,

awamtI stOmam = sharbut - 17 ; 

aaranALaka sauwIra ]kulmA shABishutaani ca|

awan tI sOma dhaanyaamm la ku~njalaani ca kaa~nji kE||

ee Sloakam - caritrakaarulaku emtoa upayuktamainadi. ea ea praamtaalaoa ea ea pamTalu - dhaanyaalu - ceTlu sahajasiddhamgaa unnawoa - prajalaku amdimcinawi.

 aa nATi himduu dESamloani - BUmi swaabhaawikata - munnagu aneaka wiSEshaala nidhi amarakoaSam - wamTi mahaa gramdhamulu. 

ika ee Sloaka wiwaramulanu cuuddaamA!?

imtaku mumdu -

suweera dESam pamTalu - gurimci ceppukunnaamu ...... ,

 sauweeram badaram kOlamm||  ;- wanaushadhiwargamu ; - 36 ;; 

reagupaLLu adhikamgaa pamDE pradESam - suweeradESam - 

adea maadirigaa - aa seemalaloa aahaara padaardhamula alawATlu, abhiruculu telipea ee SlOkam - caritra pariSOdhanalaku amdina amuul wajram ani DamkApathamgA ceppagalamu.

ika maLLI prastutaaniki waddaamu ;-

kulmaashai rabhishuuyatea pariwaasyata iti kulmaashutam. shu~n ;

abhishawea =  aDawi minumulaloa nuurabaDEdi ;

kulmaashamu, abhishutamu - ani remDu pELLu gA komdari abhipraayaalu ;

awamaaKya dESea praayENa suuyata iti - awamtIsOmam ->

shuu~m prANi prasawE ;-

awamtee dESamuloa taracugaa puTTEdi ;;

amm leeBUta dhaanyatwaat dhaanyaamm lam = pulisina dhaanya jalamu ;

kutsitam jalam kumjalam = pulisina dhaanya jalamu ;

kutsitam jalam kumjalam = kutsitammaina jalamu ;; ++++++++++ 

keana jaleana amjikaa abhiwyaktirasyeati kaamcikam ;- 

jalamu cEta abhiwyakti kaladi. paa. kaamcikam.

ee 9 [tommidi ] kali pearlu = puliyabeTTina kaDugu nILLu ;  💦💦

👀💁 ;  "awamtee sOmam - paaneeyaanni - awamti seemalalO taracugaa - pulisina dhaanya jalamu - [minumulu wamTi ciru dhaanyaalanu naanabeTTina neeru wADi, paaneeyaalanu ceasukuneawaaru. ee aahaaram tayaaree - ee awamti - simdhu - suweeram [madhyapradES - ujjayinee BUmi] `places` lO praaceena kaalamulO unnadi. 💦💦

EXTRA` ;- `A`] sauweeram badaram kOlamm||  ;- wanaushadhiwargamu ; - 36 ;; 

dESamu - wRkshAlu, paLLu ;- suweeruDu ;- Sibi cakrawarti remDawa koDuku & suweera pAlita seema = sauweeramu ; [ purANa naama camdrika ] suweeram - anu dESamunamdu ekkuwagaa pamDE paLLu = rEgupaLLu ; & rEgipaLLu ekkuwagaa pamDE nEla adi & suweeruDu prabhuwu - kanuka aa dESam "sauweera dESam" ainadi - 

EXTRA ;- awamtee dESam - waasawadatta, udayanuDu - pariNaya katha - prasiddham ainadi ; 

sauweeradESam = simdhu dESam raaju jayadradhuDu - duryoadhana/ kaurawula cellelu dussala bharta ; [mahaabhaaratam / jayamm kaawya ] ;; 

అవంతీ సోమం = షర్బత్ - 17 = 

prev ;- నారింజ = Orange - 16 = శ్లోకమ్ ; ఐరావతో నాగరఙ్గః|| 

& Link =  సౌవీరదేశం = రేగుపళ్ళు  ; 

నారింజ = Orange - 16

శ్లోకమ్ ; ఐరావతో నాగరఙ్గః|| 

ఇరావతీ విద్యుత్, సేవ రక్తత్వాత్ ఐరావతః ;;

ఇరావతి = అంటే = మెరుపు - దానివలె ఎర్రనైనది ;; 

 నాగస్య సింధూరస్యేవ రంగో రాగోఽస్యేతి నాగరంగః -

 ౧. నాగం = సింధూరం ; దానివలె ఎఱ్ఱని [red]  రంగు కలిగిన పండు ;

ఈ ౨  [రెండు = 2] నాగరంగం - అనగా - నారింజ చెట్టు పేర్లు.

నారింజ <- నాగరంగం = Orange నారింజ - చెట్టు, పండు [సంస్కృతం] ;  

🖋️ Extra ;- नागरङ्ग ;- [citron] ;; synonims ;- Citrus sinensis,  Citrus paradisi,  Citrus vulgaris  ;; 

& नागरङ्ग ;- భోజన కుతూహల - గ్రంధం - 17 శతాబ్దం ;- నారింజ [ ನಾಗರಂಗ ] fruits ని 

ఎక్కువగా సేవిస్తే - అజీర్ణకారిణి ఔతుంది - అని చెప్పారు. 

భోజన కుతూహలమ్ లోని పాకశాస్త్ర/ పాకకాల - లో - ఈ అజీర్తికి విరుగుడులను నుడివారు ;-

బెల్లం [గుడ], కొడ్రవాక = కొడో చిరుధాన్యాలు -  

========================, 

`a`] naarimja <- naagaramgam = naarimja - ceTTu, pamDu [samskRtam] ;  

🖋️SlOkamm ;- `b`] airaawatO naagara~mga@h|| 

iraawatee widyut, seawa raktatwaat airaawata@h ;;

iraawati = amTE = merupu - daaniwale erranainadi ;; 

 naagasya simdhuurasyeaa ramgoa raagoa$ syeati naagaramga@h -

 ౧. naagam = simdhuuram ; daaniwale e~r~rani [`red]`

 ramgu kaligina pamDu ;

ee ౨  [remDu = 2] naagaramgam - anagaa - naarimja ceTTu pearlu.

naagasya simduurasyEwa ramgOఽsyEti nAgaramga@h|| - dwiteeyakaamDam -  37  ;; 

🖋️ Extra ;- नागरङ्ग ;- BOjana kutuuhala - gramdham - 17 Sataabdam ;- naarimja

[ ನಾಗರಂಗ ] fruits ni ekkuwagaa seawistea - ajeerNakaariNi autumdi - ani ceppaaru. 

BOjana kutuuhalamm loani paakaSAstra/ paakakaala - loe - ee ajeertiki wiruguDulanu nuDiwaaru ;-

bellam [guDa], koDrawaaka = koDO cirudhaanyaalu -  [`citron`] ;;

LINK ;- భోజన కుతూహలమ్  =  ನಾಗರಂಗ  ; 

& prev post ;- వెలగచెట్టు - 15 = కపిత్థః - దద్ధితః - గ్రాహి|న్|| మన్మధః - 

                                  దధిఫలః - పుష్పఫలః - దంతశఠః ||పు|

వెలగచెట్టు - 15

కపిత్థః - దద్ధితః - గ్రాహి|న్|| మన్మధః - దధిఫలః - పుష్పఫలః - దంతశఠః ||పు|

౭ - వెలగ చెట్టు ; = The Wood-apple tree, Feronia elephantum ;- 

అథ కపిత్థే🙈స్యుః - దద్ధితః - గ్రాహి|న్|| మన్మధః - 

తస్మిన్ దధిఫలః - పుష్పఫలః - దంతశఠవపి||

అర్ధం ;- కోఁతులకు ప్రియమై ఉండేది ;   🙈🙉🙊

౧. దధీవ తిష్టతీతి దద్ధితః. ష్ఠా గతినివృత్తౌ = పెరుగు వలె ఉండేది ;

౨. విష్టంభ కారిత్వాత్ గ్రాహీ. న.పు. గ్రహ ఉపాదానే. = మలబంధనం కలిగించేది ;

౩. ఫలైః మనో బధ్నాతీతి మన్మధః. మంథ విలోడనే. 

= ఫలముల చేత మనస్సును కలగించేది ;

౪. దధివ దాంలం ఫలమస్యేతి దధిఫలః = పెరుగు వలె పుల్లని పళ్ళు కలిగినది ;

౫. పుష్పఫలమస్యేతి దధిఫలః = పూవుల వలన పళ్ళను కలిగినది .

౬. ఆమ్లత్వాత్ దంతానాం శఠో -> దంతశఠః| = పుల్లని రుచి అగుట చేత,teeth కి హితవు తక్కువ ఐనది ;

ఈ ౭ [= ఏడు = 7 ] వెలగచెట్టు పేర్లు ;

తెలుగులో - వెలగపండు - అంటే - వెల [price] గల పండు - అమూల్య ఫలం - అని భావం. 

EXTRA points ;- కరి మింగిన వెలగపండు - కదరా సుమతీ  - అని సుమతీ శతక రచయిత పద్యంలో తెలిపెను ;  ఇది నిజమేనా? ఇందులో సారాంశం ఏమిటి? తరచి చూద్దామా!!  

Idiom ;- 1] పచ్చివెలక్కాయ గొంతులో ఇరుక్కున్నట్లు - గొంతుకు అడ్డం పడినట్లు - 

అని నానుడి కూడా popular ఐనదే కదా!

2] ఏనుగు తిన్న వెలగ పండు - అని ప్రజలలో ప్రచారమై ఉన్నది.

కానీ, కరి = కంటికి కనబడని క్రిమి = అని అర్ధం ఉన్నది.

శ్లో.   కరిః కపిత్థకోసోత్థహా||  

విశేషార్ధములు - అమరకోశం లో ఉన్నది. 

అంటే దధిఫలం [= పెరుగు fruit ;😃👀] ఐన వెలగ పండులో -

కరి = క్రిమి = అంటే - నల్లగా ఉండే బూజు లాంటి పదార్ధం - వలన

వెలగ fruit - ఖాళీ డొల్ల ఔతుంది - ఇదీ వాస్తవం -

ఏనుగు ఈ వెలగపళ్ళను తినదు - అనేది నిజం - ఇదే వాస్తవం - గుర్తుంచుకోండి.

============================== , 

welagaceTTu ;- kapittha@h - daddhita@h - graahi|n|| manmadha@h - dadhifala@h - pushpafala@h - dantaSaTh@h ||pu|

౭ - welaga ceTTu ; = `The Wood-apple tree, Feronia elephantum` ;- 

atha kapitthae🙈syu@h - daddhita@h - graahi|n|| manmadha@h - 

tasmin dadhifala@h - pushpafala@h - dantaSaThawapi||

ardham ;- koa@mtulaku priyamai umDEdi ;  🙈🙉🙊

౧. dadheewa tishTatIti daddhita@h. shThA gatiniwRttau = perugu wale umDEdi ;

౨. wishTambha kAritwAt grAhee. na.pu. graha upAdAnea. = malabamdhanam kaligimceadi ;

౩. phalai@h manoa badhnaateeti manmadha@h. mamtha wiloaDanE. = phalamula ceata manassunu kalagimceadi ;

౪. dadhiwa daamlam phalamasyeati dadhiphala@h = perugu wale pullani paLLu kaliginadi ;

౫. pushpafalamasyeati dadhiphala@h = puuwula walana paLLanu kaliginadi .

౬. aamm latwaat damtaanaam SaThO -> dantaSaTh@h| = pullani ruci aguTa cEta, `teeth` ki hitawu takkuwa ainadi ;

ee ౭ [= EDu = 7 ] welagaceTTu pErlu ; ;

EXTRA ;- kari mimgina welagapamDu - kadarA sumatI  - ani sumatee Sataka racayita padyamloa telipenu ;; idi nijameanA? imduloa saaraamSam EmiTi? taraci cuuddaamA!!  

1] eanugu tinna welaga pamDu - ani prajalaloa pracaaramai unnadi.

kaanee, kari = kamTiki kanabaDani krimi = ani ardham unnadi.

SlO. kari@h kapitthakOsoatthahA||  

wiSEshaardhamulu - amarakoaSam loa unnadi. 

amTE dadhifalam [= perugu `fruit` ; 😃👀] aina welaga pamDulO -

kari = krimi = amTE - nallagaa umDE bUju laamTi padArdham - walana

welaga KALI Dolla autumdi - idii waastawam -

eanugu ee welagapaLLanu tinadu - aneadi nijam - idea waastawam - gurtumcukoamDi. welagapamDu ; 

teluguloa - welagapamDu - amTE - wela gala phalamu - amuulya phalam ani BAwam. 

idiom ;- pacciwelakkaaya gomtuloa irukkunnaTlu - gomtuku aDDam paDinaTlu - ani naanuDi kUDA popular ainadea kadA! 

prev post = జామూన్ = నేరేడు పళ్ళు - 14 ;-  జమ్బూః -సీ|| జంబూ - జాంబవమ్|| 3 -  జంబ్వాః - ఫలే|| = నేరేడు పేర్లు ;- గిన్నెకాయ పండు = జంబుల్/ జాంబుల్ ;; - శ్లోకం ౧౮ 

జామూన్ = నేరేడు పళ్ళు - 14

జమ్బూః -సీ|| జంబూ - జాంబవమ్|| 3 -  జంబ్వాః - ఫలే|| =

నేరేడు పేర్లు ;- గిన్నెకాయ పండు = జంబుల్/ జాంబుల్ ;; - శ్లోకం ౧౮ = 

The Rose-apple fruit ;🥖 నేరేడు పళ్ళు ;- जामुन, राजमन, काला जामुन, जमाली, ब्लैकबेरी  ;- 

పర్యాయ పదములు ;- జామూన్ - కాలా జామూన్ - రాజ్‌జామూన్ - జమాలీ - 

ఇండియన్  బ్లాక్ బెరీ  -  జంబుల్ - జంబూల్ - జమూన్ - 

జావాప్లమ్ - మలబార్ ప్లమ్ ;;  జంబోలన్ ఫ్రూట్ ;

 ` Jambolaum fruit [ Syzygium Cumini ] ; Indian Black Berry ;`

& ఆయుర్వేదం - విస్తృత మందుల తయారీ `used  ;;  

&  for *కాలా ఖట్టా పానీయాది - షర్బత్ తయారీ used these BLACK JAMUN Fruits , 

&  EXTRA matters ;- ` 🥖 జాంబవంతుడు - శ్రీమద్ రామాయణమ్- ఇతిహాసంలో 

ముఖ్య పాత్ర ; "జాంబవంతుడు" -  ఎలుగుబంటి తెగకు చెందినవాడు.  

ఎలుగుబంటికి [భల్లూకం ] - నేరేడుపళ్ళను, తేనె ఇత్యాది ఇష్టమైన ఆహార పదార్ధములు ;

విపాసన ధ్యానం - తపస్సు వేళలలో ఈ జంబూతరువు - ముఖ్యస్థానాన్ని కలిగిఉన్నది. 

🥖 *కృష్ణాష్టమి పండుగ సందర్భంలో - "నేరేడు పండు తినాలి" అనే ఆచారమును -[ customs ] - భారతదేశంలోని కొన్ని ప్రాంతాల ప్రజలు భక్తితో ఆచరిస్తున్నారు.`

సంగం యుగంలో - తమిళనాట - అవ్వయ్యార్ భక్తిణి* కి - మురుగన్ = 

God పళని సుబ్రహ్మణ స్వామి -  నేరేడు పళ్ళ సంఘటన ద్వారా - జ్ఞానోదయాన్ని అనుగ్రహించాడు =

 = [* ஔவையார்- Tamil - avvayyAr ] ;; 

🥖 తెలుగునాడులో బండిచక్రములు, గృహద్వారాది నిర్మాణాలకు వాడుతుంటారు.  

🥖 మహారాష్టలో - పెళ్ళిపందిరికి నేరేడు ఆకులు తోరణములు కట్టడం 

సంప్రదాయ ఆచరణ ;

& 🥖 ఈ అంశం గురించి - మరాఠీ సినిమా పాట - [hit song] కూడా ఉన్నది.

జంభూల్ పిక్ల్యా జాదా ఖలీ - film = jait re jait  ;

& Extra notes ;- Sanskrit name – Jambufalam or Mahaphala ;;  

Hindi name – Jamun or Jambul ; 

Tamil name – Naavar Pazham or Nava Pazham.

Telugu name – Neredu.

English name – Java Plum or Indian Blackberry.

Kannada name – Nerale Hannu ; 

& goos berry ( Nellikani in Tamil language ] ;;

============ ,- 

🥖 nearEDu paLLu - 14 ;-

 SlOkam = jamm buu@h see|| jambuu - jaambawamm|| 3 -  jambwA@h - PalE|| =

neareaDu pearlu ; `The Rose-apple fruit ;; जामुन, राजमन, काला जामुन, जमाली, ब्लैकबेरी  ;-

💯  paryaaya padamulu ;- jAmUn - kaalaa jAmUn - raaj^jAmUn - jamAlee - blaak^berI  ; ;

Jambolaum fruit ;-  [` Syzygium Cumini `] ;-  Jambul - Jambolan - Jamun - Java plum - 

Malabar plum & jamboalam phrUT ; jambul - jambuul - jamuun - 

jaawaaplamm - malabaar plamm  ; jamAlI - 

🥖AyurwEdam - wistRta mamdula tayaaree `used these - INDIAN BLACK BERRY/ Jaamuun fruits ;  

🥖  for *` kAlA KaTTA pAnIyAdi - sharbat tayArI - used these BLACK JAMUN Fruits , 

& wipaasana dhyaanam - tapassu weaLalalO ee jambuutaruwu - mukhyasthaanaanni kaligiunnadi. 

🥖 samgam yugamloa - tamiLanaaTa - bhaktiNi awwayyaar ki - మురుగన్ =  Murugan = 

God paLani subrahmaNa swaami - nEreaDu paLLa samGaTana dwArA - jnaanoadayaanni anugrahimcADu 

for *kaalaa KaTTA pAneeyaadi - sharbat tayaaree,   used these BLACK JAMUN Fruits , 

🥖*kRshNAshTami pamDuga sam darBamlO - "neareaDu pamDu tinaali" anea `customs` ni - BAratadESamloani konni praamtaala prajalu bhaktitoa aacaristunnaaru

🥖 telugunADulO bamDicakramulu, gRhadwaaraadi nirmANAlaku wADutumTAru.  

mahaaraashTalO - peLLipamdiriki neareaDu aakulu toaraNamulu kaTTaDam sampradaaya aacaraNa ;  

&  ; ee amSam gurimci - marAThI sinimaa pATa - [`hit song`] kUDA unnadi.

jambhuul piklyaa jaadaa khalI - `1977 film = jait re jait` ;

marAThI song - Jait re jait - Smitha Patil =   win win ; 

🧧 old అమరకోశం పేజీ = 91 & కొత్త -  అమరకోశం - `page ;- 246 & 247 🥬 ;

&  prev = మగధ, విదేహ దేశాల చెట్టు = పిప్పలి - 13 ; 

మగధ, విదేహ దేశాల చెట్టు = పిప్పలి - 13

🌺 ; పిప్పలీ ద్వయ ;-  [see below] 

🌷 ;- కృష్ణా ఉపకుల్యా - వైదేహీ మాగధీ చపలా కణా|

ఊషణా పిప్పలీ - శౌణ్డీ - కోలా|| [పిప్పలి పేర్లు ] ;;

& కరిపిప్పలీ - కపిపిప్పలీ - కోలవల్లీ - శ్రేయసీ||సీ||  - అసిరః ||సీ||  ఐదు

పిప్పలి = Long Pepper  & గజ పిప్పలి పేర్లు ; Pothos Officinalis ;; 

 భావం ;- కర్షతి రోగాన్ - కృష్ణ వర్ణత్వాద్వా  కృష్ణా, కృష విలేఖనే.

= రోగాలను సంహరించునది, లేక - నీలవర్ణము కలిగినది - కృష్ణా - 

🏆 ౧. ఉపగతా కుల్యా జన్మభూమిత్వే నానయేతు  ఉపకుల్యా =

జన్మభూమి అగుటచేత పొందబడిన కాలువ కలది ;

౨. వైదేహ దేశే భవా వైదేహీ =

సీ. విదేహము నందు పుట్టినది ;; 

౩. మగధ దేశే భవా మాగధీ =   మగధ దేహము నందు పుట్టినది ;;

౪. చపలః ఉష్ణో రసః - తత్ యోగాత్ చపలా = 

చపలము =  ఉష్ణరసము ;; అది కలిగిఉన్నది - 

౫. కణాస్సంతస్య కణః =  సూక్ష్మమైన అవయవాలు కలిగినది   

౬. రోగాన్ ఊషతి ఊషణా - ఊషరుజాయా. = రోగాలను పోగొట్టేది ;

౭. పిప్పర్తి పాలయతీతి పిప్పలీ, సీ. పౄ పాలన పూరణయోః = పాలించునది ;;

౮.  రోగాపనోదనే శక్తత్వాత్ శౌండీ. సీ. 

రోగాలను పోగొట్టగల సమర్ధం ఐన చెట్టు పిప్పలి ;;

౯. కోలతి సంస్త్యాయతీతి కోలా.

కుల సంస్త్యానే. కూడుకుని ఉండేది ; 

ఈ ౧౦ [ పది ] పిప్పలి పేర్లు ; 

& 

1] పిప్పలి ; 2] గజ పిప్పలి ;;   ;- 

🌷🌺 విద్యార్ధి కల్ప తరువు ;- పారిభాషిక పదాలు ;- -

పిప్పలీ ద్వయ ;- 1] పిప్పలి ; 2] గజ పిప్పలి ;;  

&  మగధ దేశం = "మాగధీ"& విదేహదేశములో ఉద్భవం ఐనది కనుక "వైదేహీ" 

మన దేశం పుణ్యభూమి - అని పేరు పొందడంలో ఆశ్చర్యమేమున్నది!!?

సంచారజీవనం దారా - ప్రజా శ్రేయస్సు కోసం అనేక విధాలుగా సేవలు అందించారు మన మహర్షులు. 

వారి ప్రకృతి పరిశీలన అద్భుతమైనది. పచ్చని చెట్లు - ఎక్కడెక్కడ ఆయా తరు సంపద ఉద్భవించి, విలసిల్లినవో తెలిపారు ...... , 

ఏ పక్షి హింస అక్కర్లేని medicines making, ఎటువంటి జీవహింస అక్కరలేనిది వైద్యవిధానం ఆయుర్వేద చికిత్సా విధానం -

అంతేనా!! ...... మనిషి ఆరోగ్యసహకారిణులు - వృక్షాదుల ఉపయోగములను -

మహామునులు తమ నిరంతర కృషితో సహారిణులు - వృషాదులు - మహామునుల పరిశోధనల ద్వారా - మన సీమలకు అందించిన వైద్యవిధానమే "ఆయుర్వేదము" -   

& కరిపిప్పలి/  గజ పిప్పలి ;- గురించి మళ్ళీ తెలుసుకుందాము - అనుబంధం గా. ; 

&  మగధ, విదేహ దేశాల చెట్టు = పిప్పలి - 13 ; 

కృ ష్ణా - ఉపకుల్యా - 🌷🌺 ; పిప్పలీ ద్వయ ;- 1] పిప్పలి ; 2] గజ పిప్పలి ;;   ;- 

 విద్యార్ధి కల్ప తరువు ;- పారిభాషిక పదాలు ;; kRshNA - upakulyaa -

🌷🌺 ; pippalee dwaya ;- 1] pippali ; 2] gaja pippali ;;  

 widyaardhi kalpa taruwu ;- paariBAshika padaalu ;;

& kk 🌷 ;- kRshNA upakulyaa - waidEhI maagadhee capalaa kaNA|

UshaNA pippalii - SauNDI - koalaa|| [pippali pearlu ] ;;

& karipippalii - kapipippalii - koalawallI - SrEyasI||sI||  - asira@h ||sI|| aidu -

gaja pippali pearlu ; `Pothos Officinalis ; ` ;;` 

{{105 page old buk `}}}}}}}}}

BAwam ;- karshati roagaa^n kRshNa warNatwAdwA  kRshNA, kRsha wilEKanE.

= roagaalanu sam harimcunadi, leaka - neelawarNamu kaliginadi - kRshNA - 

🏆 ౧. upagataa kulyaa janmaBUmitwea naanayeatu  upakulyaa =

janmaBUmi aguTacEta pomdabaDina kaaluwa kaladi ;

౨. waidEha dESE bhawaa waidEhI =

see. widEhamu namdu puTTinadi ;; 

౩. magadha dESE bhawaa maagadhee =   magadha dEhamu namdu puTTinadi ;;

౪. capala@h ushNO rasa@h - tat yoagaat capalaa = 

capalamu =  ushNarasamu ;; adi kaligiunnadi - 

౫. kaNAssantasya kaN@h =  suukshmamaina awayawaalu kaliginadi   

౬. roagaan uushati uushaNA - uusharujaayaa. = roagaalanu poagoTTEdi ;

౭. pipparti paalayateeti pippalee, see. pRu paalana pUraNayO@h = paalimcunadi ;;

౮.  roagaapanoadanea Saktatwaat SaumDI. see. 

roagaalanu poagoTTagala samardham aina ceTTu pippali ;;

౯. koalati samstyaayateeti koalaa.

kula samstyAnE. kUDukuni umDEdi ; 

ee ౧౦ [ padi ] pippali pearlu ; 

& 

magadha dESam = "maagadhI"& widESamuloa udbhawam ainadi kanuka "waidEhee" 

mana deaSam puNyaBUmi - ani pearu pomdaDamlO AScaryamEmunnadi!!?

samcaarajeewanam daaraa - prajaa SrEyassu koasam aneaka widhaalugaa seawalu amdimcaaru mana maharshulu. 

waari prakRti pariSIlana adbhutamainadi. paccani ceTlu - ekkaDekkaDa aayaa taru sampada udbhawimci, wilasillinawoa telipaaru ...... ,

amteanaa!! ...... manishi aaroagya sahakaariNulu - wRkshaadula  upayoagamulanu - mahaamunulu tama niramtara kRshitO pariSOdhanala dwaaraa - mana seemalaku  - amdimcina waidyawidhaanamea "AyurwEdamu" -

ea pakshi himsa akkarleani `medicines making`- eTuwamTi jIwahimsa akkaraleanidi  waidyawidhaanam Ayurweada cikitsaa widhaanam -   

& karipippali/  gaja pippali ;- gurimci maLLI telusukumdaamu - anubamdham gaa. ;

& magadha, wideaha dESAla ceTTu = pippali  - 13 ;; 

LINK ;- 🌷🌺 ; పిప్పలీ ద్వయ ;- 1] పిప్పలి ; 2] గజ పిప్పలి & దిరిసెన పట్ట - కల్ప తరు 

📚 prev ;-  బోధిసత్వ చెట్టు = రావిచెట్టు - 12 - బోధిద్రుమః చలదళః పిప్పలః కుంజరాసన@||  ;

బోధిసత్వ చెట్టు = రావిచెట్టు - 12

బోధిద్రుమః చలదళః పిప్పలః కుంజరాసన@|| 

భావం ;- బుధ్యతేః అనేనేతి బోధిః ; బోధి నామా ద్రుమో బోధిద్రుమః = 

దీని చేత సకలం ఎఱుంగబడును, కనుక బోధితరువు ;;

"పిప్పలే బోధిః అశ్వత్థః" - అని రత్నమాల ; 

 ౧ . నిత్యం చలతి దళాని యస్య సః చలదళః = 

ఎల్లప్పుడును కదులుచుండే ఆకులను కలిగిఉన్నది ;

 ౨. భక్తాన్ పాతీతి పిప్పలః = తనను సేవించేవారిని రక్షించేది ;; 

౩. కుంజరాణాం అశనం - కుంజరాశనః = ఏనుగులచే భక్షించబడునది ;;

౪. అశ్వరూపేణాగ్ని రస్మిన్ తిష్ఠత్టీతి అశ్వత్థః = 

దీనియందు - గుఱ్ఱం రూపంలో  అగ్ని/ అగ్గి   [`fire]`ఉండును* ; 

[*యజ్ఞ యాగాదుల తరుణమున ప్రేక్షకులు గమనిస్తే - ఈ వింత కనబడుతుంది]

౫. రావిచెట్టు పేర్లు ;; 

extra ;- గౌతమబుద్ధుడు [/ సిద్ధార్ధుడు] రావిచెట్టు కింద కూర్చుని, తపస్సు చేసి  జ్ఞానము పొందెను ;   SACRED Tree ;  2] A. క్రీ.పూ.288 నాటి ప్రాచీన పాదపం - ఈ బోధిచెట్టు ;

& + ;- `points` ;- 1] a} సరసతీ నది - *ప్లక్షవృక్షం  నుండి/ *ప్లక్ష శ్రవణం నుండి - 

                 వెలువడినది - అని ఋగ్వేదం నుడివినది ;  `*Ficus infecoria

1] b} ప్లక్షవృక్షం - రావిచెట్టు జాతికి చెందినది - 2] రత్నమాల - పిప్పల ;; 

EXTRA NOTES  ;- ref ;- తరువులలో నేను అశ్వత్థవృక్షాన్ని - శ్రీకృష్ణ  - in భగవద్గీత ;

] @ శౌనకముని శిష్యుడు "@ ఆశ్వలాయనుడు" ;- 

యజ్ఞ యాగాదులలో అనుసరించవలసిన నియమాలు - 

"ఆశ్వలాయన శ్రౌత సూత్రమ్" - అనే ఉద్గ్రంధము ;

========== ,  

bOdhisatwa ceTTu  = rAwiceTTu - 12 ;- 

 bOdhidruma@h caladaLa@h pippala@h kumjaraasana@|| 

ratnamaala - pippala ;- BAwam ;- budhyatE@h aneaneati boadhi@h ; boadhi naamaa drumoa boadhidruma@h = deeni ceata sakalam e~rumgabaDunu,

kanuka boadhitaruwu ;; "pippalE bOdhi@h aSwattha@h" - ani ratnamaala ; రత్నమాల ; 

 ౧ . nityam calati daLAni yasya sa@h caladaLa@h = ellappuDunu kadulucumDE Akulanu kaligiunnadi ;

 ౨. bhaktaan paateeti pippala@h = tananu seawimceawaarini rakshimceadi ;; 

౩. kumjarANAM aSanam - kumjarASana@h = EnugulacE BakshimcabaDunadi ;;

౪. aSwarUpeaNaagni rasmin tishThatTeeti aSwattha@h = 

dIniyamdu - gu~r~ram ruupamloa agni [`fire]`umDunu* ; 

౫. raawiceTTu pErlu ; 

[*yajna yajna yaagaadula taruNamuna  preakshakulu gamanistea - 

ee wimta kanabaDutumdi] 

`extra` ;- gautamabuddhuDu [/ siddhArdhuDu] raawiceTTu kimda kuurcuni, tapassu ceasi  jnaanamu pomdenu ;  `SACRED Tree` ;; 

2] `A`. kree.puu.288 nATi praaceena paadapam - ee bOdhiceTTu ; 

&+ ;- `points ;- 1] a}` sarasatee nadi - plakshawRksham/ *plaksha SrawaNam numDi - weluwaDinadi - ani RgwEdam nuDiwinadi ;` 

1] b}` *plakshawRksham  = rAwiceTTu jaatiki cemdinadi -  `Ficus infecoria &

 1] c.  ratnamaala - pippala ;;  ❀  ; 

& extra ;- 2] `A`. kree.puu.288 nATi praaceena paadapam - ee bOdhiceTTu ; 

points ;- 1] a} sarasatee nadi - plakshawRksham  numDi/ *plaksha SrawaNam numDi - weluwaDinadi - ani RgwEdam nuDiwinadi ;

1] b} *plakshawRksham  = rAwiceTTu jaatiki cemdinadi - 

plakshawRksham - SACRED Tree `  ;  1] c. tanamaala - pippala ; 

EXTRA NOTES  ;- ref ;- taruwulaloe neanu aSwatthawRkshaanni - SrIkRshNa  - `in` Bagawadgeeta ; ] Saunakamuni SishyuDu "ASwalaayanuDu" ;- yajna yaagaadulaloe anusarimcawalasina niyamaalu - "ASwalaayana Srauta suutramm" - anea udgramdhamu ;

& LINK ;- ASwalaayana - Suanaka disciple ;; 

ref lines ;- Asvalayana Srauta Sutra is a text on rituals belonging to the Asvalayana School of the Shakala recension of Rig Veda. Ashvalayana Shrauta Sutra prescribes the ritualistic code to be followed by the Rig Vedic priest Hotr and his subordinates. The sutras are presented in 12 chapters. From the concluding sutra, it is understood that Asvalayana was the disciple of Shaunaka.

బోధిసత్వ చెట్టు =  రావిచెట్టు - 12  ; &

❀ ; prev = సీసము & తగరము - 11 = సింధూరము ;- సింధూరం నాగసంభవమ్|| 

సీసము & తగరము - 11

సింధూరము ;- సింధూరం నాగసంభవమ్|| = అనగా "సీసం వలన పుట్టినది" - & 

భావం ;- 1] శ్లోకమ్ ;- నాగ సీసక యోగేష్టవ ప్రాణి -

న గచ్ఛతీ త్యగం. తన్న భవతి చలత్వాత్ ఇతి నాగం. గమ్ఌ గతౌ. 

మెత్తనిది అగుట చేత కదలునది ;  

౧. సినోతి బధ్నాతి పారదం ఇతి సీసకం = 

పాదరసమును [Mercury] బంధించునది. 

౨. సువర్ణ కరణ యోగే ఇష్టం భవతీతి యోగేష్టం = 

బంగారం చేయు యోగమునందు ఇష్టమైనది.   

౪.  ఉప్యతే సువర్ణ యోగ, ఇతి వప్రం. టు వప్ బీజ సంతానే. 

బంగారం చేయు యోగమునందు ప్రవేశపెట్టబడునది &

 ఈ నాలుగు [4 names of LEAD] సీసము* యొక్క పేళ్ళు ;; 

🎞 A] MINIUM/ lead  ;- సీసము*  ; B] తగరము = Tin metal ;-  

1] శ్లోకమ్ ;- రఙ్గ వఙ్గే||   = ra~mga wa~mgea||  

2]  శ్లోకమ్ ;- త్రపతే అగ్ని సన్నిధౌ ద్రవతీతి త్రపుః.

ఉ.పు. త్రపూష్. లజ్జాయాం. = అగ్ని సమీపమున సిగ్గు పడునది - అనగా కరగునది 

అంటే నిప్పు సెగ వద్ద - సీసమ్ను ఉంచకూడదు] ;

౧ . పిచ్యతే కుట్యత ఇతి పిచ్చటం.  ;- ఇ పిచ్చట్టనే = కొట్టబడునది.

రంగతి ద్రవతి రంగం, రగి గతౌ . & వంగతి ద్రవం వంగం. వగిగతౌ - కరిగే లోహ పదార్ధం - కనుక ...... "రంగం", "వంగము"ను.

త్రపు శబ్దము - సీసమునకు పేరు -

"రంగ సీసక యోస్త్రపు" అని చెప్పెను రుద్రుడు ;; 

మరియు ఈ ఐదు [= 5] - తగరము యొక్క పేర్లు.  

kk 🎞  అమరకోశము - వైశ్యవర్గము ; 🎞 అమరకోశం - శ్లోకం = 682  ;- 

& సింధూరము - శ్రీహనుమాన్ స్వామికి ఇష్టమైనది. ఆంజనేయస్వామి విగ్రహమునకు సింధూర లేపనము- చక్కని మెరుపును, మృదుత్వమును కలిగించుచున్నది ;

& బంగారం తయారుచేయుటకు వాడాల్సిన లోహాలలో ఒకటి - "సీసం" - 

మన పూర్వీకులు శ్లోకముల రూపంలో అందించిన అద్భుత లోహ విజ్ఞాన  సంపద -

అందుకనే - ఈ నేల మీద జన్మించిన వారు - 

తమకు అందిన ఇటువంటి విజ్ఞాన సంపదకు 

ఆత్మీయ వారసత్వం - వలన ఎంతో గర్వం పొందాల్సినదే కదా! `

so we r very proud ! 

========================  ,

 simdhuuramu ;- simdhuuram naagasambhawamm|| = anagaa "seesam walana puTTinadi" - & 

bhaawam ;- 1] SlOkamm ;- naaga seesaka yoageashTawa praaNi -

na gacCatI tyagam. tanna bhawati calatwaat iti naagam. gamm[alu] gatau.

mettanidi aguTa cEta kadalunadi ;  

౧. sinoati badhnaati paaradam iti seesakam = paadarasamunu [`mercury`] bamdhimcunadi. 

౨. suwarNa karaNa yoagea ishTam bhawateeti yOgEshTam = bamgaaram ceayu yoagamunamdu ishTamainadi.   ౪.  upyatea suwarNa yOga, iti wapram. Tu wap beeja samtaanE. bamgaaram ceayu yoagamunamdu prawESapeTTabaDunadi & I naalugu [`4 names of LEAD`] sIsamu yokka pELLu ;; 

A]  tagaram ;- `MINIUM/ lead ` ;  B] kk 🎞 tagaramu - `Tin metal` ;- 

1] SlOkam;- ra~mga wa~mgea||  

2] SlOkamm ;-  trapatea agni sannidhau drawateeti trapu@h.

u.pu. trapuush. lajjaayaam. = agni sameepamuna siggu paDunadi - anagaa karagunadi 

amTE nippu sega wadda - seesamnu umcakUDadu] ;

౧ . picyatea kuTyata iti piccaTam.  ;- i piccaTTanE = koTTabaDunadi.

ramgati drawati ramgam, ragi gatau . & wamgati drawam wamgam. wagigatau - karigea loaha padaardham - 

kanuka ......  - "ramgam", "wamgamu"nu. & trapu Sabdamu - seesamunaku pearu -

"ramga seesaka yoastrapu" ani ceppenu rudruDu ;; 

mariyu ee aidu [= 5] - tagaramu yokka pearlu. 

amarakOSam - waiSyawargamu = SlOkam = 682 ;

& simdhuuram naagasambhawamm|| = anagaa "seesam walana puTTinadi" - & amarakOSam - wiwaraNa - simdhuuramu - Sreehanumaan swaamiki ishTamainadi. aamjanEyaswaami wigrahamunaku simdhuura lEpanamu- cakkani merupunu, mRdutwamunu kaligimcucunnadi ; 

& bamgaaram tayaaruceayuTaku wADAlsina loahaalaloa okaTi - "sIsam" - 

mana puurweekulu - SlOkamula rUapmlO - amdimcina adbhuta loaha wijnaana  sampada -

amdukanea - ee neala meeda janmimcina waaru - tamaku amdina iTuwamTi wijnaana sampadaku aatmeeya waarasatwam - walana emtoa garwam pomdaalsinadea kadA! 

`so we r very proud` !  

;

& previous post = ఆర్ష/ ఆర్య - ఎట్లా వచ్చింది? - 10 ;- ఆర్ష/ ఆర్య - పదమూలము ;- వ్యుత్పత్తి ;;  

ఆర్ష/ ఆర్య - ఎట్లా వచ్చింది? - 10

ఆర్ష/ ఆర్య - పదమూలము ;- వ్యుత్పత్తి ;- 

రీతిః స్త్రియా మారకూటో న స్త్రియామ్|| ;-

భావము ;- 1] అగ్ని వలన కరగునది ;; 

2] *ఆరస్య సువర్ణస్య కూటః||

మాయారూపమివ భాసత ఇతి ఆరకూటః| = 

*ఆరమ్ - అనగా బంగారం. - పసిడి యొక్క మాయారూపం మాదిరిగా ఉండేది 

           ఆరకూటమ్  = "ఇత్తడి*" [= brass metal ] -  & so ......... ,

 ఇత్తడి - వంటి మేని ఛాయ కలవారు - కనుక - అర్యులు - ఐనారు.

& *లాటిన్ భాషలో AURUN అంటారు ; 

లాటిన్ భాష - Gold ->  కి  AURUN = "ఆరమ్" - అని పేరు,

కనుక - ఆర్య" పదం - విదేశాల నుండి వచ్చి, స్థిరపడినవారు - లాటినీయులు - 

అని అర్ధం ఔతుంది.

&
EXTRA Notes ;- పుల = బంగారం ;

పులగం = పసిడి వలె మెరిసే అన్నం - అని భావం ;

🏠🏠 🏃 ; = అమరకోశం -  వైశ్య వర్గము  ;  🏃 శ్లోకమ్ ;  ౯౬ 🏃;;

================================ ,

aarsha - aarya - padamuulamu ;- wyutpatti ;- 

reeti@h striyaa maarakUTO na striyaamm|| ;-

BAwamu ;- 1] agni wwalana karag - 10 & unadi ;; 

2] *aarasya suwarNasya kUTa@h||

maayaaruupamiwa bhaasata iti aarakUTa@h| = 

*Araamm - anagaa bamgaaram. - pasiDi yokka maayaaruupam maadirigaa umDEdi ;

          aarakUTamm= "ittaDi"- [= brass metal ] - & so ......... ,

 ittaDi - wamTi meani CAya kalawaaru - kanuka - aryulu - ainaaru.

& *lATin bhaashalO `AURUN` amTAru. 

*lATin bhaashalO - GOLD = `AURUN` = aaramm - ani pearu,

kanuka - aarya" padam - 

widESAla numDi wacci, sthirapaDinawaaru - lATinIyulu - 

ani ardham autumdi.

EXTRA Notes ;- తెల్లని వరి అన్నంలో పచ్చని పెసర ముద్ద పప్పు కలుపుకుంటే తెలుపు, పసుపు కలిపి బంగారపు రంగు ఏర్పడుతుంది కాబట్టి, దీన్ని సంస్కృతంలో కృశర అన్నారు. కృశనం అంటే బంగారం. తెలుగు వాళ్లు దీన్ని ‘పులగం’ అన్నారు. ‘పుల’ అనే తెలుగు పదానికి బంగారపు రంగు అని అర్థం. పులఖండం అంటే బంగారపు రంగులో ఉండే ఖండశర్కర. సంస్కృతంలోనూ తెలుగులోనూ ఒకే అర్థంలో పేర్లు కనిపిస్తున్నాయి ; 

🏆 ౧ - ౨ - ౩ -  ౪  - ౫  - ౬  - ౭  - ౮ - ౯ - ౧౦ 🏆 १  २  ३  ४  ५  ६   ७   ८  ९  - १० 🏆 

ఆర్ష/ ఆర్య - ఎట్లా వచ్చింది?  - 10 ;- ఆర్ష/ ఆర్య - పదమూలము ;- వ్యుత్పత్తి = 

aarsha/ aarya - eTlaa waccimdi? - 10 ;- & aarsha/ aarya - padamuulamu ;-  

prev post = వెదురుబియ్యం = వైణవం - 9 ; 🏰

 i,  ii, iii, iv, vi - vii -viii - ix - x - xi - xii - xiii &

link = పులగం = పసిడి  ;; 

వెదురుబియ్యం = వైణవం - 9

అశ్వత్థ వైణవ ప్లాక్ష నైయగ్రో ధైఙ్గుదం ఫలే||  [ద్వి.కాం. 16 & శ్లో 18 ] ; 

భావం ;-  అశ్వత్థస్య ఫలం అశ్వత్థం = రావిపండు - అశ్వత్థం - అనబడును ;; 

2] వేణోరిదం వైణవం = వెదురుబియ్యం -  వైణం - అనబడును ;

3] ప్లక్షస్య ఫలం "ప్లాక్షం" - అనగా - జువిపండు ;; 

4]  న్యగ్రోధఫలం -  నైయగ్రోధ ఫలం ;- మఱ్ఱిపండు ;

5] ఇంగుదస్య ఫలం "ఐఙ్గుదం" ;- గారపండు - ఐఙ్గుదం ఫలం ;

6] బృహత్యాః ఫలం - "బార్హతం" = ములకపండు - 

ఇవి వరుసగా అశ్వత్థాది ఫలముల నామములు.  🎻🎻  

& Extra ;- వెదురు కర్ర ముదిరిన తర్వాత వాటికి వచ్చే గింజలనుండి ఈ బియ్యాన్ని సేకరిస్తారు. ఇవి చూడటానికి బార్లీ గింజల మాదిరిగా ఉంటాయి. = &    

వెదురు చెట్లు 30 ఏళ్ళు పెరిగినవి శ్రేష్ట్షమైనవి. వెదురు [= వంశీ తరువులు ] కణుపుల నుండి వలిచి, గింజలను తీస్తారు. కొండలలో పెరిగే ఈ వెదురు బొంగుల నుండి గిరిజనులు సేకరించే ఈ గింజలు చూడటానికి బార్లీ బియ్యం - వలె ఉంటాయి. సుగర్ మున్నగు వానికి మంచి ఔషధ సమానము. వెదురు బియ్యాన్ని తక్కువ మోతాదులలో సేవించే విధానములు ఆయుర్వేద వైద్యంలో చెప్పబడినవి. 

===================== , 

wedurubiyyam = waiNawam  - 9 ; 

🥦🥦 SlOkam ;- aSwattha waiNawa plaaksha naiyagroa dhai~mgudam PalE|| 

 [dwi.kaam. 16  & SlO 18 ] ;  

BAwam ;- aSwatthasya phalam aSwattham = raawipamDu - aSwattham - anabaDunu ;; 

2] weaNoaridam waiNawam = wedurubiyyam - waiNam anabaDunu ;

3] plakshasya phalam "plaaksham" - anagaa - juwipamDu ;; 

4]  nyagroadhaphalam -  naiyagroadha phalam ;- ma~r~ripamDu ; 

5] imgudasya phalam "ai~mgudam" ;- gaarapamDu - ai~mgudam Palam ;

6] bRhatyaa@h Palam - "bArhatam" = mulakapamDu -

iwi warusagaa aSwatthAdi phalamula naamamulu. ;  🎻🎻  

& Extra ;- weduru ceTlu 30 ELLu periginawi SreashTshamainawi. weduru [= wamSI taruwulu ] kaNupula numDi walici, gimjalanu teestaaru. komDalalO perigE ee weduru bomgula numDi girijanulu seakarimcea ee gimjalu cuDaTAniki baarlee biyyam - wale umTAyi. sugar munnagu aaniki mamci aushadha samaanamu. weduru biyyaanni takkuwa moataadulaloa seawimcea widhaanamulu aayurweada waidyamloa ceppabaDinawi ;; 

& వెదురుబియ్యం = వైణవం  - 9 ;

prev post =  మతంగ ముని సృష్టి - 8 ;- దంతీ దంతావళో హస్తీ ద్విరదోఽనేకపోపః| 

( సింధుర స్సమజః కుంభీ మాతఙ్గశ్చ* మదావళః||

& LINK = విజయ నిఘంటు = wijaya niGamTu  ;                      

మతంగ ముని సృష్టి - 8

దంతీ దంతావళో హస్తీ ద్విరదోఽనేకపోపః| 

( సింధుర స్సమజః కుంభీ మాతఙ్గశ్చ* మదావళః||

మతఙ్గజో గజో నాగః కుఙ్జరో వారణః మదావళః|| &

ఇభః స్తంభే రమః  పద్మీ||న్|| - యూథనాథ(స్తు) యూధపః||

[ మాతఙ్గశ్చ  = మాతంగశ్చ * ] ; ; 

& 

దంతావస్యస్త ఇతి దంతీ. న.పు. దంతావళశ్చ = దంతములు కలిగినది ;

1. 2. హస్తొఁస్యాస్యాస్తీతి హస్తీ = దంతములను కలిగిఉన్నది ;

3. ద్వౌరదావస్య ద్విరదః = రెండు కొమ్ములు కలిగినది ;; 

4. అనేకేన. హస్తేన వక్త్రేణ చ పిబతీతి అనేకపః. ద్వాభ్యాం పిబతీతి ద్విపః. పా పానే = తొండము, నోరు - ఈ రెంటి చేతను త్రాగునది/ పానము చేయునది ;;

5. 6. మతంగుడు అను ఋషి వలన పుట్టినది <-మతంగాదృషేః జాతో మతంగజః ;;

&&&&&&&&&&&& గజతి మాద్యతీతి గజః - గజమదే. మదించునది ;

8. నగేగిరౌ భవో నాగః = పర్వతమందు పుట్టినది ;;

9. కుంజౌ కుంభాదో గర్తావస్యస్త ఇతి కుంజరః = *కుంజములు = కుంభస్థలములకు  ఇరు వైపుల - దిగువన ఉండే గుంతలు/ గుంటలు ;

*కుంజములు = కుంభస్థలములకు  ఇరు వైపుల - దిగువన ఉండే గుంతలు/ గుంటలు ;

 &+ ;-10. పరబలం వారయతీతి వారణః. వృఞ్ వరణే. = 

పరబలమును అడ్డు వెట్టునది.

11. కరోస్యాస్తాతీతి కరీ. న.పు.అరీ. న.పు. = తొండము కలది.

12. ఏతి మదమితి ఇభః. ఇణ్ గతౌ. మదమును పొందునది ;;

13. స్తంబే తృణగుల్మే రమత ఇతి స్తంబేరమః. రము క్రీడాయాం| = పొదలలో క్రీడించేది ; 

14. పద్మం బిందుజాలకమ్ అస్యాస్తీతి పద్మీ. న.పు.

పద్మము = దేహమునందలి బొట్లు కలిగిఉన్నది ;

ఈ పదిహేను[15 ] ఏనుగు పేర్లు ; 

=============,

మతంగుడు అనే ఋషి, సృజించినది -  మహర్షులు కేవలం కనులు మూసుకుని, సదా కూర్చుని ఉండి, పూసలు త్రిప్పుకుంటూ, తపస్సు చేసేవారు - అనే అభిప్రాయం జన సామాన్యాదులలో నెలకొనిఉన్నది. కానీ, తాపసులు - చెట్లు పెంచి, ప్రకృతిని కాపాడేవారు. 

అట్లాగే మునివరులు - పక్షి - జంతువులను - అడవిలోని సాధు జీవులను సంరక్షిస్తుండేవారు.

అంతే కాదు - ఎన్నో ప్రయోగాలు చేసేవారు ……….. , అందుకు ఋజువులు - 

అమరకోశం - అనే ప్రాచీన సంస్కృత నిఘంటువులోని అనేక శ్లోక - విపుల సారాంశములు …… , 

Extra ;- A golden VASE = బంగారు గిండి ;; 

✏ ✏  శ్లోకమ్ 34 - ద్వితీయకాండము - క్షత్త్ర వర్గము ; 

=========================== ,

damtee dantAwaLO hastee dwiradOఽnEkapOpa@h| 

( sindhura ssamaj@h kumBI maata~mgaSca* madAwaLa@h||

mata~mgajO gajO naaga@h ku~mjarO wAraNa@h madaawaLa@h I||

ibha@h stamBE rama@h  padmee||wenn - yuuthanaatha(stu) yuudhapa@h||

& damtAwasyasta iti damtee. na.pu. damtAwaLaSca = damtamulu kaliginadi ;

1. 2. hasto@msyAsyaasteeti hastee = damtamulanu kaligiunnadi ;

3. dwauradAwasya dwirada@h = remDu kommulu kaliginadi ;; 

4. aneakeana. hasteana waktreaNa ca pibateeti aneakapa@h. dwAByAm pibateeti dwipa@h. paa paanea = tomDamu, noaru - ee remTi cEtanu traagunadi/ paanamu ceayunadi ;;

5. 6. matamguDu anu Rshi walana puTTinadi <- matamgaadRshE@h jaatoa matamgaja@h ;; 

 &&&&&&&&&&&     7. gajati maadyateeti gaja@h - gajamadE. madimcunadi ;

8. nageagirau bhawoa naaga@h = parwatamamdu puTTinadi ;;

9. kumjau kumBAdO gartaawasyasta iti kumjara@h = 

        kumjamu*lanu lanu kaligiunnadi ;

[ *kumjamulu = kumbhasthalamulaku - iru waipula - diguwana umDE gumtalu/ gumTalu kaliginadi ] & + ;-

10. parabalam waarayateeti waaraNa@h. wR~n waraNE. 

parabalamunu aDDu weTTunadi.

11. karoasyaastaateeti karee. na.pu.aree. na.pu. = tomDamu kaladi.

12. eati madamiti ibha@h. iN gatau. madamunu pomdunadi ;;

13. stambea tRNagulmE ramata iti stambearama@h. ramu krIDAyAm|

= podalaloa krIDimcEdi ; 

14. padmam bimdujaalakamm asyaasteeti padmee. na.pu.

padmamu = deahamunamdali boTlu kaligiunnadi ;

ee padiheanu Enugu pErlu ;; 

`& Extra ;- A golden VASE` = bamgaaru gimDi ;; 

old buk = 189 page & new buk = 488 page ] ;  &

మతంగ ముని సృష్టి - 8 ;; 

✏ ✏   34 SlOkamm ; ద్వితీయకాండము - క్షత్త్ర వర్గము ; 

&  prev post = వనస్పతి - 7 ;;

Matnga HINDU sage creation 

 ; 

వనస్పతి - 7

వనస్పతి ;-  వానస్పత్యః ఫలైః పుష్పాత్  వనస్పతిః|  

వనస్య పతిః.  వనస్పతౌ భవః|| 🥦🥦;

🥦🥦 భావం ;- పుష్పముల వలన పుట్టిన ఫలములతోఁ -

కూడిన మామిడి మున్నగునవి వానస్పత్యం - అనబడును. &  

వనస్య పతిః = వనస్పతిః ;- పువ్వులు లేక పళ్ళతో కూడిన 

మేడి, పనస ఇత్యాది తరువులు " వనస్పతి " అనబడును.  & + ;-

వనస్పతి / వానస్పత్యః ;-  A tree fructifying from blossoms ; as the MANGO & C. 

🥦🥦శ్లోకమ్ ;- 51🎋అమరకోశం - ద్వితీయకాండము  ;;  old buk = 🎋పేజీ - 87} 

============== ,

wanaspati ;-  waanaspatya@h phalai@h pushpaat  wanaspati@h|  

wanasya pati@h.  wanaspatau bhawa@h||

BAwam ;- pushpamula walana puTTina phalamulatO@m -

kUDina mAmiDi munnagunawi waanaspatyam - anabaDunu. &  wanasya pati@h = wanaspati@h ;- puwwulu leaka paLLatoa kUDina mEDi, 

panasa ityaadi taruwulu " wanaspati " anabaDunu.  &+ ;-

వనస్పతి / వానస్పత్యః ;-  A tree fructifying from blossoms ; as the MANGO & C. 

************************************* ,

prev = బంధూక పుష్పం/ మంకెన్న పువ్వు - 6 =  శ్లోకమ్ [A] ;-  పీత సారకః-సర్జకః-అసనః (ప) ;

బంధూక పుష్పం/ మంకెన్న పువ్వు - 6

 శ్లోకమ్ [A] ;-  పీత సారకః-సర్జకః-అసనః (ప) ;

ఆసనః- బంధూక పుష్పః - ప్రియకః - జీవకః|| -పు- 

6 - వేగి చెట్టు పేళ్ళు ;  💦 Terminalia A lata tomentosa 💦  ;; 

&  శ్లోకమ్ [B] ;- సర్జకాసన *బంధూకపుష్ప ప్రియక జీవకాః|

పీత వర్ణః సాలః, పీత సాలకః ;;

భావం ;- 1] పచ్చని వృక్షము ;- పా. 

పీత వర్ణస్సారోఁస్యాస్తీతి = పీతసారకః = పచ్చని చేవ కలిగినది ;; 

1] సృజతి నిర్యాసం సర్జకః ;

సృజ విసర్గే = బంక [gum] ను పుట్టించేది ;;

2] అస్యతి కుష్ఠాదీని త్యసనః - అసు క్షేపణే = కుష్ఠు . లను పోగొట్టేది.

3] బంధూకస్యేవ రక్తాని పుష్పాణి యస్య సః - బంధూక పుష్పః =

మకెన పువ్వు వలె ఎఱ్ఱని పూలు  కలిగినది ;;

4] ప్రీణాతీతి ప్రియకః. ప్రీఞ్ త్పరణే =     ప్రీఞ్ ; 

ప్రీతిని కలిగించునది ;;

5] కుష్ఠ రోగిణం జీవయతీతి జీవకః. జీవ ప్రాణధారణే||

ఈ ఆరు names - వేగి/శ చెట్టు పేర్లు. 

& EXTRA ;- LINK ;- बन्धूकपुष्पसंकाशं हारकुण्डलभूषितम्| 

एकचक्रधरं देवं तं सूर्यं प्रणमाम्यहम्|| 

& Mankena Puvvu / Pentapetes Phoenicia/ Scarlet Mallow/ bandhuka

శాస్త్రీయ నామం  : Pentapetes Phoenicia

తెలుగు పేరు      :      మంకెన పువ్వు /   మంకెన్న పువ్వు ;      

సంస్కృతం         :         बन्धूकं    

हिंदी                 :      दोपहारिया

English            :    Scarlet Mallow ; 

LINK = ♣ Vriksha ♣ Sasya ♣ Lata ♣ ;; 

& LINK = https://youtu.be/AWeEyVpJ_ek ;-  vedio ;

< మంకెన విత్తనాలు// ఎలా కలెక్ట్// ఎంత//mankena seeds//how to collect//SADHANAREDDY CHANNEL OLDIS GOLD > = 

& *బంధూక పుష్పం = మంకెన్న పువ్వు ; 

బంధూక పుష్ప ప్రఖ్యా - శ్రీ లలితా సహస్ర నామావళి ;

= bamdhUka pushpam = mamkenna puwwu ; 

bamdhuuka pushpa prakhyaa - Sree lalitaa sahasra naamaawaLi ; 

& + ;- [ next = మద్ది - prev = టేకు మ్రాను - 

ఎర్ర లొద్దుగు/ లక్క - బ్రహ్మదారు - గంగరావి ] ;; కడప tree - జీడిమ్రాను ] ;;

[old buk = అమరకోశము = 95 & New buk = అమరకోశము = 261  ;;

&+ ;- previous post =  paintings2010  ;- కుంతీదేవికి హరేణు ద్రవ్యం - 5 ;-  

తక్కోలము ;- హరేణూ, రేణుకా - కౌంతీ, కపిలా భస్మగంధినీ| ; [ 26, మార్చి 2025, బుధవారం ;;

కుంతీదేవికి హరేణు ద్రవ్యం - 5

తక్కోలము ;- హరేణూ, రేణుకా - కౌంతీ, కపిలా భస్మగంధినీ| 

                      [వనౌషధివర్గము ;- 119 ]

తా. ;- `A`] రేణు యోగాత్ - ధూళి కలది & 

 `B`]ద్విర్జాయతే = రెండుసార్లు జనించునది ;;

C] కుంత్యై దుర్వాససా దత్తా కౌంతీ||

కుంతీకుమారి [కుంతీదేవి] కి దుర్వాసముని ఇచ్చినది ; 

`D`] కపిలవర్ణం కలిగిన హరేణూ ద్రవ్యాన్ని - కుంతికి దుర్వాసుడు ఇచ్చెను.

&

కుంతీదేవికి హరేణు ద్రవ్యం/హరేణూ ద్రవ్యం  ;-

2] లాక్షా ప్రియంగు మంజిష్ఠా సమంగా@ సహ రేణుకా|

సయష్ట్యాహ్వ మధూపేతా బభ్రు పిత్తేన కల్కితా@|| 

పుష్కరుడు పరశురామునికి తెలిపిన మందులు ;- 

మారేడు, పాటలి, బాహ్లికము, ఊషణము, శ్రీపర్ణి సల్లకి = 

వీటి కషాయం*తో  ప్రోక్షించుట - 

రక్షోఘ్నములు, విషహరాలు ఐన ఔషధములు - మరి కొన్నింటిని - 

పరశురాముడు తెలుసుకొనెను - 

*నిష్కాథము = కషాయ ;

2] లక్క,ప్రియంగువు, మంజిష్ఠ మంగము రేణుక యష్టి - అనే మధువుతో కలపాలి -

ఆ పదార్ధాన్ని - బభ్రుపిత్తముతో కూర్చాలి - దానిని - 

ఆవు కొమ్ములో పెట్టి ఏడు రాత్రులు భూమిలో పాతిపెట్టి ఉంచాలి. 

అటు తర్వాత - దానిని బంగారముతో పొదిగి, ధరించాలి.

దానిచే - విషం స్పర్శ నుండి ఇక్కట్లు కలుగవు - విషబాధ అతనికి  కలుగదు. 

3] ఇట్లే - తెల్ల ఆవాలు, వెలగ,మంజిష్ఠ - మరి కొన్నిటిని ఈ క్రింది దినుసులతో - అనగా ;-

 మనోహ్వల, శమీ పుష్టి *త్వక్కులతో - కలిపి, మరికొన్ని క్రియలు చేయాలి -

ఈ పైన పేర్కొన్న వాటిని - నున్నగా తయారుచేసి - 

సిద్ధమైన -  "మణి "💥ঁ- ని ధరిస్తే విషం హరించును.

&

త్వక్కు = బెరడు, చర్మం = twakku = beraDu, carmam ;; 

🥦 🎋 takkOlamu ;-  harENU, rENukA - kaumtee, kapilaa bhasmagandhinee| 

                      [wanaushadhiwargamu ;- 119 ;; pEjI - 299 ]

taa. ;- `A`] rENu yOgAt - dhULi kaladi & 

`B`] dwirjaayatE = remDusArlu janimcunadi ;;

`C`] kumtyai durwaasasaa dattaa kaumtee||

kumteekumaari [kumteedEwi] ki durwaasamuni iccinadi ; 

kapilawarNam kaligina harENU drawyaanni - kumtiki durwaasuDu iccenu. 

&

EXTRA ;- kumtiidEwiki harENu/ harENU drawyam ;-

2] laakshaa priyamgu mamjishThaa samamgaa@ saha rENukaa|

sayashTyAhwa madhuupEtaa babhru pittEna kalkitA@|| 

pushkaruDu paraSuraamuniki telipina mamdulu ;- 

maarEDu, paaTali, baahlikamu, uushaNamu, SreeparNi sallaki = 

weeTi kashaayam*tO prOkshimcuTa - 

rakshOGnamulu, wishaharaalu aina aushadhamulu - 

mari konnimTini - paraSuraamuDu telusukonenu - 

*nishkaathamu = kashaaya ;

2] lakka,priyamguwu, mamjishTha mamgamu rENuka yashTi - 

anE madhuwutO kalapaali -

aa padaardhaanni - babhrupittamutO kuurcaali - daani - aawu kommulO peTTi,

EDu raatrulu bhuumilO paatipeTTi umcaali. aTu tarwaata - 

daanini bamgaaramutO podigi, dharimcaali.

daanicE - wisham sparSa numDi ikkaTlu kalugawu - wishabaadha ataniki  kalugadu. 

3] iTlE - tella aawaalu, welaga,mamjishTha - mari konniTini -

ee krimdi dinusulatO - anagaa ;-

 manOhwala, SamI pushTi twakkulatO - kalipi, 

marikonni kriyalu cEyaali -

ee paina pErkonna waaTini - nunnagaa tayaarucEsinacO - 

siddhamaina "maNi"  - ni dharistE wisham harimcunu - 

&

 బెరడులతో మణి - బహు ఉపకారిణి ఐన medicine ;

extra LINK =  బెరడులతో మణి -  great medicine 

శాండిల్య సమానం - బిల్వ - 4

మారేడు చెట్టు - పేర్లు ;; అమరకోశం ;- 

బిల్వశ్శాండిల శైలూషౌ మాలూర శ్రీఫలావపి -

బిలతి కుష్ఠాదీన్ బిల్వః, బిల భేదనే||

భావం ;- 1] శాండిల్య ఋషివత్ విప్ర మాన్యత్వాత్ శాండిల్యః||  ;- 

శాండిల్య మహర్షి వలె బ్రాహ్మణ పూజ్యనీయత కలిగినది ;;

&

కుష్టు మున్నగువానిని పోగొట్టేది. 

2] శైలూషుడు = నటుడు ;-  వలె నానా రూపాలను ధరించే తరువు ఈ బిల్వం ;; 

మల్యతే దేవైః మాలూరః = దేవతలచే ధరింపబడేది ;; &

శ్రీప్రదం, శ్రీప్రియం వా ఫలమస్యే శ్రీఫలం||

లక్ష్మీప్రదం, లక్ష్మీప్రియ = సిరిసంపదలు ఇచ్చు పండు కనుక - శ్రీఫలం" ఐనది. 

[31 - 253 page]  ;; 

🖋️🖋️ అమరకోశం -  వనౌషధివర్గము - ద్వితీయకాండం -  107 శ్లోకమ్ = శ్లోకమ్ ;  ౧ ; 

🏆 १  २  ३  ४  ५  ६   ७   ८  ९  - १०    ;; 

1] *గ్రెగల్ మెండల్ కన్నా ప్రాచీనులు హిందూ మహర్షులు - 

వారి అద్భుత పరిశోధనలు ఆయుర్వేద వైద్యానికి పునాది రాళ్ళు  ;

2] ఆయుర్వేద ఆవిర్భావం  ;

*  Gregor Mendel - 1822 - 1884 ; 

🏆 ౧ - ౨ - ౩ -  ౪  - ౫  - ౬  - ౭  - ౮ - ౯ - ౧౦ ;

THREE ESSAYS - in my blog ;-

1] చ్యవన ప్రాస - ఎవరు చేసారు? = చ్యవన మహర్షి ;

2] సౌవీరం బదరం కోలమ్ ;;

3] ఋషి ఇచ్చిన Mendel's Laws ;- 

భరద్వాజ ముని సృష్టించినవి ;- 1} ఏట్రింత పిట్ట 🦜  2] అడవిప్రత్తి  &

🌺  Lark bird భారద్వాజ పక్షి;  ;;

Extra ;- Lark ;- భారద్వాజము ;; ఏట్రింత ;; చందోలి పిట్ట ; బారతి/ భరతి పిట్ట ;;

Lark ;- `BAradwaajamu ;; ETrimta ;; camdOli piTTa ; bArati/ bharati piTTa ;; 

🏆  i,  ii, iii, iv, vi - vii -viii - ix - x - xi - xii - xiii  🏆&

1]  శాండిల్య ఋషి సమానం - మారేడు/ బిల్వ tree ; 

2] Hindu incentions, discoveries -Gregor Mendel ;;

 Hindu  discoveries -Gregor Mendel 

;

ఋషి ఇచ్చిన Mendel's Laws

 

భరద్వాజ ముని సృష్టించినవి ;- 1} ఏట్రింత పిట్ట 🦜  2] అడవిప్రత్తి 🌺🍀;-

బంగారు అక్షరములతో పొదగవలసినట్టి ఈ శ్లోకములను చూడండి ;-

🎻👉 ;  భరద్వాజీ తు సా వన్యా|| 👈 

వ్యాఖ్య ;- భరద్వాజ సృష్టత్వాత్  భారద్వాజీ.  🎋

=  భరద్వాజ మునిచే పుట్టింప బడినది = **🎋🥬 అడవి ప్రత్తి ;

& + ;- 👉 ; తుణ్డికేరీ సముద్రాంతా కార్పాసీ బదరేతి చ|| 👈

1. తుండికాన్ వదన గత రోగాన్ ఈరయతి ప్రేరయతీతి, తుండికేరీ - 

సీ. ఈర క్షేపే = ముఖ గతములైన రోగాలను పోగొట్టేది -

1. దూర ప్రసరాత్ సముద్రాంతా =

దవ్వుగా/ దూరంగా పోవునది ;;

2. జనోపకారాయ కల్పతే కార్పాసీ ;

సీ. కృపూ సామర్ధ్యే. -

రేగుపండు వంటి పళ్ళు కలిగిఉన్నది -

ఈ 'నాలుగు ' ప్రత్తి పేర్లు ; [page 297 ] ;; 

part - 2 ;-

జనోపకారము కొఱకు సమర్ధమైనది . 

పా. కర్పాసీ ; 

3. బదర్భ ఫలత్వ్వాత్ బదరా = 

  అమర కోశము ;- ద్వితీయ కాండము - వనౌషధి వర్గము -115 ] ;;

& + ;- 

🎻 వ్యాఘాటస్తు భరద్వాజః||

                 అమర కోశము ;- ద్వితీయ కాండము - సింహాది వర్గము - 14 ] -

వివరణ ;- వ్యాఘ్రావ దటతీతి వ్యాఘ్రాటః.- అట గతౌ ;-

;- పులి వలె తిరుగునది &

వ్యాజిఘ్రన్నటతీతి వ్యాఘ్రాటః.

ఘ్రాగంధోపాదనే ఆఘ్రాణించుచు పోతూ ఉండేది ;;

1. భరద్వాజేనా సృష్టః భరద్వాజః ;-

అనగా - భరద్వాజుల చేత సృజింపబడినది ;-

2] ఈ భరద్వాజము = ఏట్రింత [జంతువు] ;; page 336] ;

&

EXTRA ;- part - 3 ;- సిద్ధాంతం - మొక్కలు, చెట్లు ;-

మెండల్ సిద్ధాంతం ;- మొక్కలు, చెట్లు - సున్నిత పరిశోధనలు చేసి, 

కొత్త రకం తరు, లతా - పుష్ప, ఫలాలను సృష్టించిన Mendel's Laws - 

జన్యు శాస్త్ర, వైజ్ఞానిక శాస్తాలకు - కొత్త మలుపులు ఏర్పరిచినవి, ఐతే .......

మన దేశంలో ఇట్లాంటి వింత పరిశోధన ద్వారా - 

ప్రతిసృష్టి జరిగిన అమోఘ సంఘటన జరిగినది. ఇందుకు ఒక నిదర్శనము - గమనించండి.

"అమరకోశమ్" లోని శ్లోకము [here ABOVE ] స్వర్ణాక్షర లిఖితం అనదగిన - 

ఆ పదసంపత్తి ఇది ;-  🎋🥬

& Mendel's Laws - వలె అద్భుత ఆవిష్కరణలను - హిందూదేశంలో - తపస్వి వర్గం - మునులు - సాధువులు, మేధావులు సృష్టించి, ప్రజలకు అనుగ్రహించారు -  

ప్రాచీన వైజ్ఞానిక సంపద కర్తలకు జేజేలు చెబుదాం ...... , 

&

Extra ;- Lark ;- భారద్వాజము ;; ఏట్రింత ;; చందోలి పిట్ట ; బారతి/ భరతి పిట్ట ;;  ===========, 

Lark ;- `BAradwaajamu ;; ETrimta ;; camdOli piTTa ; bArati/ bharati piTTa ;; 

======================================== ,

part - 1 ;-  *in PRNT Book = *page 297 ] ;; 

bamgaaru aksharamulatO podagawalasinaTTi I SlOkamulanu cUDamDi ;-

🎻  Baradwaajee tu saa wanyaa||

wyaakhya ;- Baradwaaja sRshTatwaat  Baaradwaajee.

=  Baradwaaja municE puTTimpa baDinadi = 🎋🥬 aDawi pratti ;

& + ;-

tuNDikErI samudraantaa kaarpaasI badarEti ca||

1. tumDikAn wadana gata rOgAn eerayati prErayateeti, tumDikEree - 

see. eera kshEpE = mukha gatamulaina rOgaalanu pOgoTTEdi -

1. duura prasaraat samudraamtaa =

dawwugaa/ duuramgaa pOwunadi ;;

2. janOpakaaraaya kalpatE kaarpaasee ;

see. kRpuu saamardhyE. -

rEgupamDu wamTi paLLu kaligiunnadi -

ee 'naalugu ' pratti pErlu ; [`*page 297 ] ;; 

  `part - 2 ;-

`janOpakaaramu ko~raku samardhamainadi . 

paa. karpaasee ; 

3. badarbha phalatwwaat badaraa = 

  amara kOSamu ;- dwiteeya kaamDamu - wanaushadhi wargamu -115 ] ;;

& + ;- 

🎻 wyAGATastu Baradwaaja@h||

                 amara kOSamu ;- dwiteeya kaamDamu - sim haadi wargamu - 14 ] -

wiwaraNa ;- wyAGraawa daTateeti wyAGrATa@h.- aTa gatau ;-

;- puli wale tirugunadi &

wyaajighrannaTateeti wyaaghraaT@h.

ghraagamdhOpaadanE AGrANimcucu pOtuu umDEdi ;;

1. bharadwaajEnaa sRshT@h bharadwaaja@h ;-

anagaa - Baradwaajula cEta sRjimpabaDinadi ;-

2] ee bharadwaajamu = ETrimta [jamtuwu] ;; `page 336] ;;

& EXTRA ;- part - 3 ;-

`part - 3 `;- siddhaamtam - mokkalu, ceTlu ;-

memDal siddhaamtam ;- mokkalu, ceTlu - sunnita pariSOdhanalu cEsi, kotta rakam taru, lataa - pushpa, phalaalanu sRshTimcina `Mendel's Laws` - janyu SAstra, waijnaanika SAstaalaku - kotta malupulu Eraparicinawi. aitE .......

mana dESamlO iTuwamTi wimta pariSOdhana dwaaraa - 

pratisRshTi jarigina amOGa samGaTana jariginadi. imduku oka nidarSanamu - gamanimcamDi.

"amarakOSamm" lOni SlOkamu swarNAkshara likhitam anadagina - 

A padasampatti idi ;-  🎋🥬; & + ;-

ESSAY - 4 ;- `Mendel's Laws` - wale adbhuta aawishkaraNalanu - himduudESamlO - tapaswi wargam - munulu - saadhuwulu, mEdhaawulu sRshTimci, prajalaku anugrahimcaaru -

praaceena waijnaanika sampada kartalaku jEjElu cebudaam ...... , 

ESSAY - 4 ;- ఋషి ఇచ్చిన Mendel's Laws 

LINK ;- Lark bird భారద్వాజ పక్షి; 

సౌవీరం బదరం కోలమ్

సౌవీరం బదరం కోలమ్||  వనౌషధివర్గము  - అమరకోశమ్ -  ; 

[దేశము - వృక్షాలు, పళ్ళు ]

A] సువీరం - అను దేశమునందు ఎక్కువగా పండే పళ్ళు = రేగుపళ్ళు ;

B] బదరం ;- రేగిపళ్ళు ఎక్కువగా పండే నేల అది & 

 A] సౌవీరం ;-   సువీరుడు ప్రభువు - కనుక ఆ దేశం "సౌవీర దేశం" ఐనది - 

సువీరుడు ;- శిబి చక్రవర్తి రెండవ కొడుకు & సువీర పాలిత సీమ =  

సౌవీరము ; [ పురాణనామచంద్రిక ] ;;  

&

A] తుండికేరీ సముద్రాంత కార్పాసీ బదరేతి చ|| 

వనౌషధివర్గము ;- 115 శ్లోకం ; అమర కోశమ్ ; & 

B] భారద్వాజీ తు సా వన్యా||  -

C] వ్యాఘ్రాటస్తు భరద్వాజః||

తాత్పర్య ;- భరద్వాజము - అనే అరణ్య జంతువు = ఏట్రింత ] ;; 

               - సింహాది వర్గము -శ్లోకమ్ - 15 ;;

follow ఈ శ్లోకములు - next - my blog essay ; 

అమరకోశమ్ - కేవలం - నిఘంటువు మాత్రమే కాదు - భౌగోళిక విజ్ఞాన గని & 

పశు, పక్షి - సామాజిక స్వరూపాలను పరిశీలించడానికి - చరిత్రకారులకు - 

ఎంతో ఉపకారం చేసే గొప్ప గ్రంధం - అమరకోశమ్ - ఉద్గ్రంధం - historians కి, 

socialogists కి - ఎన్నో అంశాలను అందించగలుగుతున్న hand book -  

ఇందుకు పైన ఉన్న శ్లోకము - చక్కని ఉదాహరణ -

అంతే కాదు, ఆయా ప్రదేశాల స్వభావాన్ని అనుసరించి, ఆ ఊళ్ళు - సీమలకు - 

పేర్లు పెట్టిన తీరు - ఎంతో ఆశ్చర్యాన్ని కలిగిస్తున్నది కదా!! 

************************************* ,

⛳ఎందరో మహనీయులు, మహర్షులు ;- ప్రాచీనకాలంలోనే మన పురాతన విజ్ఞానం, 

దేశీయ నాగరికత - గగనపర్యంతం అభివృద్ధి అవడానికి - ⛳ఇటువంటి వ్యక్తులు - నిష్కామంగా కృషియే మూలకారణం. నవీన విజ్ఞాన సంపదకు పునాది రాళ్ళు - 

నాటి నుండి - పెరుగుతూ వచ్చిన -  ఈ మణిదీపాల ఉజ్వలకాంతులు.  మళ్ళీ మళ్ళీ సరికొత్తగా మననం చేసుకుంటూ ముందుకు సాగుతున్న ఉండడం మన కర్తవ్యం. ఇటువంటి ⛳ వారసత్వ సిరి⛳ ని - కాపాడుకొంటూ, 

స్వర్ణ పారిజాత పరిమళాల పరివ్యాప్తి కోసం - 

పరిశ్రమిస్తూన్న నిత్య విద్యార్ధులం మనం - & 

ఇంత గొప్ప విజ్ఞాన సాగరాన్ని పరిశీలించే అందరమూ - 

సదా అభ్యాసకులమే, and నిత్య విద్యార్ధులమే! 

see ;- ⛳ జలార్గళశాస్త్రము*= *५४. उदकार्गल ⛳ "ఉదకార్గల శాస్రం" * ;; 

&

EXTRA NOTES ;- అమరం అంటే నామలింగాను శాసనం అనే నిఘంటువు. దీనికే అమరం/ అమరకోశం అని ప్రసిద్ధి. ఇది కేవలం నిఘంటువే కాదు,Thesarus కన్నా ఎన్నో రెట్లు ఉపయోగకరమైనది. దీని రచయిత అమరసింహుడు, ఈయన బౌద్ధుడు. 

కోశాలన్నిటిలోనూ అమరకోశం అత్యంత దీప్తితో వెలుగుతున్నది. దానికి అమరసింహుడు అవలంబించిన వర్గీకరణ వ్యవస్థ, అమరంలో తొక్కిన నూతన మార్గాలు కారణం. అతని భాష్య మర్మజ్ఞత పండితలోకంలో అతడికి అగ్ర తాంబూలం ఇప్పించింది. అనంతమైన శబ్దరాశి లోంచి వాఙ్మయంలో తరచుగా వాడుకలో వున్న పదాల్ని ఎన్నుకోవడంలో అతని నిశిత దృష్టి సైతం అతడి కోశాన్ని సార్వజనీనం చేసింది. అమరకోశం-  కోశక్షేత్రంలో వటవృక్షమై - నిలిచింది.

ఇంద్రశ్చంద్రః కాశకృత్స్నాపిశలీ శాకటాయనః|

పాణిని అమర జైనేంద్రాః జయంతి అష్టాది శాబ్దికాః|| 

– అనే శ్లోకాన్ని బట్టి అమరసింహుడు ప్రసిద్ధులైన శాబ్దికులలో ఒకడు -

************************************* , 

అమరసింహుడు  రచన -  నామలింగాను శాసనమ్ - ని 

మూడు కాండలు - గా విభజించాడు. 

మొదటి కాండలో 280, రెండో కాండలో 735, మూడో కాండలో 485.. వెరసి 1500 శ్లోకాలు ఉన్నాయి. 

ప్రతి కాండను కొన్ని వర్గాలుగా విభజించాడు. 

ప్రథమ కాండ ;- 12 వర్గాలు ;- స్వర్గ వర్గం, వ్యోమ వర్గం, దిక్‌ వర్గం, కాల వర్గం, ఽధీ వర్గం, వాక్‌ వర్గం, శబ్దాది వర్గం, నాట్య వర్గం, పాతాళ వర్గం, భోగి వర్గం, నరక వర్గం, వారి వర్గం = [12 వర్గాలు ఉన్నాయి ]  

ద్వితీయ కాండ ;- భూ వర్గం, పుర వర్గం, శైల వర్గం, వనౌషధి వర్గం, 

సింహాది వర్గం, మనుష్య వర్గం, బ్రహ్మ వర్గం, 

క్షత్రియ వర్గం, వైశ్య వర్గం, శూద్ర వర్గం ;  = పది వర్గాలు ;; 

తృతీయ కాండ ;- విశేష్య నిఘ్న వర్గం, సంకీర్ణ వర్గం, నానార్థ వర్గం, అవ్యయ వర్గం, లింగాది సంగ్రహ వర్గం =  ఐదు వర్గాలు ;; 

ఇందులో వుండే నానార్థ వర్గంలో పదాలని కాంతాలు, ఖాంతాలు, గాంతాలు -

 అని వర్ణక్రమంలో కూర్చాడు. 

ప్రణాళికాబద్ధంగా (schematic)  సాగిన ఈ రచన - తరువాత Dictionary లకు దిక్సూచి ఐనది - నిఘంటు కారులు  - అకారాది క్రమం కూర్చడం అమరాన్ని అనుసరించే చేశారు.

======================= .

`A`] sauweeram badaram kOlamm||  ;- wanaushadhiwargamu ; - 36 ;; 

dESamu - wRkshAlu, paLLu ;- suweeruDu ;- Sibi cakrawarti remDawa koDuku & 

suweera pAlita seema = sauweeramu ; [ purANa naama camdrika ] ;;  

suweeram - anu dESamunamdu ekkuwagaa pamDE paLLu = rEgupaLLu ; &

rEgipaLLu ekkuwagaa pamDE nEla adi & suweeruDu prabhuwu - 

kanuka aa dESam "sauweera dESam" ainadi - 

&

`A`] tumDikErI samudraanta kaarpaasee badarEti ca|| 

wanaushadhiwargamu ;- 115 SlOkam ; amara kOSamm ; & 

BAradwaajee tu saa wanyaa||  -

`B`] wyAGrATastu Baradwaaja@h||

taatparya ;- bharadwaajamu - anE araNya jamtuwu = ETrimta ] ;; 

`follow` ee SlOkamulu - `next` - `my blog essay` ; 

sim haadi wargamu -SlOkamm - 15 ;;  

&* 

amarakOSamm - kEwalam - nighamTuwu maatramE kAdu - 

BaugOLika wijnaana gani & paSu, pakshi - saamaajika swaruupaalanu pariSIlimcaDaaniki - caritrakaarulaku - emtO upakaaram cEsE goppa gramdham - 

amarakOSamm - udgramdham - `historians` ki, `socialogists` ki - ennO amSAlanu amdimcagalugutunna `hand book` -  

imduku paina unna SlOkamu - cakkani udaaharaNa -

amtE kaadu, aayaa pradESAla swabhaawaanni anusarimci, aa ULLu - 

seemalaku - pErlu peTTina teeru - emtO AScaryaanni kaligistunnadi kadA!! 

************************************* 

pages - 256, 555, 588  - దేశము - వృక్షాలు, పళ్ళు ;-  వనౌషధివర్గము - 36 ;; అమరకోశమ్ ;;

Link = Dictionary లకు దిక్సూచి ;; 

చ్యవన ప్రాస - ఎవరు చేసారు?

 చ్యవన మహర్షి =  చ్యవన ప్రాస - ను ఎవరు చేసారో తెలుసా!!? - 

చ్యవన ముని ఆశ్రమం ;- *ఆరావళీ పర్వతశ్రేణులు - ధోసీ గిరి పైన  ఉన్నది. 

 🛞పాఠ్యాంతరం - A  ;- 10 వేల ఏళ్ళ క్రితం -  చ్యవన మహర్షి చేసిన మందు 

" చ్యవన ప్రాస" పేరుతో ప్రఖ్యాతి గాంచినది. &  

*ఆరావళి hills - నేటి హర్యానా, రాజస్థాన్ రాష్ట్రముల సరిహద్దు ; [ పార్ట్ - 1] ;;

************************* ,

🛞 పాఠ్యాంతరం -  B ;- సూర్యుని యొక్క అమడ పిల్లలు ఐన అశ్వినీ కుమారులు.

వీరు చ్యవన మహర్షి కోసం మూలికా ఔషదం తయారుచేసారు.

వారు ఇచ్చిన ప్రసాదము అమోఘంగా పనిచేసింది. చ్యవనునికి శక్తి సంపదను సమకూర్చినది.

నాటినుండి చ్యవనుని పేరుతో ఈ ఆయుర్వేద ఔషధం సుప్రసిద్ధం ఐనది.  

1] చ్యవన మహర్షి ;- వంశావళి, చరిత్ర - reference ;- 1] చ్యుత జన్మ = 

అనగా - నెలలు నిండక మునుపే పుట్టిన వాడు, కనుక  చ్యవన నామం ఇతనికి కలిగింది.

2]  తల్లి పులోమ, తండ్రి భృగువు - పులోముడు అనే రాక్షసుడు పులోమ [భృగు పత్ని & చ్యవనుని జనని] ను బలవంతంగా అపహరించాడు, భీతిల్లిన పులోమ గర్భం - చ్యుతమై, చ్యవనుడు పుట్టెను. చ్యవనుని కంటి చూపుతో - ఆ రక్కసుడు భస్మం అయ్యాడు.  

3] పార్ట్ - 2 ;- శర్యాతి మహారాజు కుమార్తె - సుకన్య - చ్యవనుని భార్య ఐనది. పతివ్రత ఐన సుకన్య శక్తి వలన కవలలు ఐన *అశ్వినీకుమారులు - *సోమపానం స్వీకరించగల అర్హతను పొందారు.  అశ్వినీకుమారులు ;- సూర్య పుత్రులు, బాడబ రూపము ధరించినట్టి సంజ్ఞాదేవి - వీరి తల్లి & ప్రఖ్యాత దేవవైద్యులు - అమడలు ఐన ఈ అశ్వినీ దేవతలు ;;    &

`Extra Links follow` ;- దేవతలు *సోమలత నుండి తయారు చేసిన పానీయ నామము సోమ తీర్ధము - సోమపానం చేయుట - మర్యాదాపూర్వకం ఐన క్రియగా భావిస్తారు. ప్రాచీనకాలమున యజ్ఞ, యాగములలో ఈ *సోమపానం విధి కొనసాగుతుండేది.

; a] *సోమలత ; b] *సోమపానం ;;

`ref ;- మహాభారతం - ఆదిపర్వం - 5-6  ;;    &

Extra notes ; 1] Sanskrit numbers ;- १  - २ - ३ - ४ -  ५ -  ६  -  ७ -  ८ -  ९ - १० ;

Telugu numbers ;- ౧ - ౨ - ౩ -  ౪  - ౫  - ౬  - ౭  - ౮ - ౯ - ౧౦ ;  

Ref ;- దగార్గల్-భూమీతల్ జల్ పరీక్షా (పహాణే). (పుష్ఠే :  २७८ తే २१८)  ; వ్యంజన్ ;

1] Link = దగార్గల్-భూమీతల్ జల్ పరీక్షా (పహాణే) ;; 

&  మంచి సంకల్పం - ; వరాహమిహిరుడు - భూమిలోపలి పొరలలో - ఉన్న నీటిజాడలను ఎట్లా కనిపెట్టాలో - శ్లోకముల రూపములో - లోకమునకి అందించిన అద్భుత గ్రంధం - జలార్గళశాస్త్రం - ప్రజలకు ఎంతో ఉపయుక్తం, ఉపకారి - ఈ హిందూ ప్రాచీన రచన ;- జగతికి అందించడం మంచి సంకల్పం - ఇది మంచి సందేశం ........ ,

స్వర్ణ పారిజాత పరిమళాల పరివ్యాప్తి కోసం - పరిశ్రమిస్తూన నిత్య విద్యార్ధులు అనేకమంది ఉన్నారు, ఆ పంథాను అనుసరిస్తూ, నడక సాగించడం - అనే విశేషం వలన - happy గా, proud గా ఫీల్ ఔతున్నాను. 4] ఇంత గొప్ప విజ్ఞాన సాగరాన్ని పరిశీలించే అందరమూ -  సదా అభ్యాసకులమే, and నిత్య విద్యార్ధులమే!          &

జలార్గళశాస్త్రము*= *५४. उदकार्गल ;-  "ఉదకార్గల శాస్రం" * ;  [below link] ;

=================,

cyawana praasa - ewaru cEsaaru? ;-

cyawana praasa - nu ewaru cEsaarO telusA!!? -  

aaraawaLI parwataSrENulu - dhOsee giri paina unnadi. 

 pAThAmtaram - `A` ;- 10 wEla ELLa kritam -  cyawana maharshi cEsina mamdu " cyawana praasa" pErutO prakhyaati gaamcinadi. 

& *aaraawaLi - nETi haryaanaa, raajasthaan raashTramula yoka  sarihaddu ;

************************* ,

 pAThAmtaram - `B` ;-  suuryuni yokka amaDa pillalu aina aSwinee kumaarulu.

weeru cyawana maharshi kOsam muulikaa aushadam tayaarucEsaaru.

waaru iccina prasaadamu amOGamgaa panicEsimdi. cyawanuniki Sakti sampadanu samakuurcinadi.

nATinumDi cyawanuni pErutO ee aayurwEda aushadham suprasiddham ainadi.  ******************, 🛞 

1] cyawana maharshi ;- wamSAwaLi, caritra - `reference` ;- 1] cyuta janma = anagaa - nelalu nimDka munupE puTTina wADu, kanuka  cyawana naamam itaniki kaligimdi.

2]  talli pulOma, tamDri BRguwu - pulOmuDu anE raakshasuDu pulOma [BRgu patni & cyawanuni janani] nu balawamtamgaa apaharimcADu, BItillina pulOma garbham - cyutamai, cyawanuDu puTTenu. cyawanuni kamTi cUputO - aa rakkasuDu bhasmam ayyADu.

REF ;- mahaabhaaratam - aadiparwam ;; 

[samskRtam] ;- chyut = premere child ;- named CHYAWANA ;; 

 pAThAmtaram - `A` ;- 

3] పార్ట్ - 2 ;- Saryaati mahaaraaju kumaarte - sukanya - cyawanuni BArya ainadi. patiwrata aina sukanya Sakti walana kawalalu aina *aSwineekumaarulu - *సోమపానం = *sOmapaanam sweekarimcagala arhatanu pomdaaru.  aSwineekumaarulu ;- suurya putrulu, baaDaba ruupamu dharimcinaTTi sam jnaadEi weeri talli & prakhyaata dEwawaidyulu - amaDalu aina ee aSwinee dEwatalu ;;       & 

`Extra Links follow` ;- dEwatalu *sOmalata numDi tayaaru cEsina paaneeya naamamu sOma teerdhamu - sOmapaanam cEyuTa - maryaadaapuurakam aina kriyagaa bhaawistaaru. praaceenakaalamuna yajna, yaagamulalO ee *sOmapaanam widhi konasaagutumDEdi.

; `a`] *sOmalata ; `b`] *sOmapaanam ;  

&

జలార్గళశాస్త్రము*= *५४. उदकार्गल ;-  "ఉదకార్గల శాస్రం" * ; 

paintingskadanbarikrish.blogspot.com ;;

= 54 udakArgaLaSAstramm ;;;;  జలార్గళశాస్త్రము = "ఉదకార్గల శాస్రం"