సదా విద్యార్ధులమే

నేను 18 ఏళ్ళ నుండి విపరీతంగా ఈ పుస్తకం *కోసం ప్రయత్నించాను. 

ఇన్నేళ్ళకు - [బృహత్ సంహిత - లోని] జలార్గళశాస్త్రము* ను 

నా బ్లాగ్ లో టైప్ చేసి - అచ్చు వేయగలిగాను. 

1] ఈ చిన్న పొత్తము - తెలుగు అనువాదపద్యాలతో ముద్రణ ఐనట్టి 'జలార్గళము - ' -

'తెలిసిన ఆమె - చదువుతుంది కదా!' - అని ఇచ్చాను, 

అంతే! ఆ బుల్లి పుస్తకం - మళ్ళీ నాకు ఇవ్వలేదు. 

అప్పటి నుండీ గాలిస్తూనే ఉన్నాను, 

in Inetrnet - ఇప్పటికి లభించి, నాకు ఎంతో సంతోషాన్ని ఇచ్చింది ......,  

I feel very Happy! 

                                                    *   *   *   *   *   *

ఎందరో మహనీయులు, మహర్షులు - మన పురాతన విజ్ఞానం - అభివృద్ధి చేసారు . ప్రాచీనకాలంలోనే దేశీయ నాగరికత గగనపర్యంతం అభివృద్ధి అవడానికి - 

ఇటువంటి వ్యక్తులు - నిష్కామంగా కృషియే మూలకారణం. 

కొన్ని దేశాలకు మాత్రమే ఇటువంటి పురోభివృద్ధి గాంచిన 

పురాతన నాగరికత - లభించిన భాగ్యం లభ్యమైనది. 

 🎻 🎻 మన పురాతన విజ్ఞానం - అభివృద్ధి చేసారు ;- 

 2] ప్రాచీనకాలంలోనే దేశీయ నాగరికత గగనపర్యంతం అభివృద్ధి అవడానికి - 

ఇటువంటి వ్యక్తులు - నిష్కామంగా కృషియే మూలకారణం.

 కొన్ని దేశాలకు మాత్రమే ఇటువంటి పురోభివృద్ధి గాంచిన -

పురాతన నాగరికత - లభించిన భాగ్యం లభ్యమైనది. 

 3] నవీన విజ్ఞాన సంపదకు పునాది రాళ్ళు -

నాటి నుండి - పెరుగుతూ వచ్చిన - 

ఈ మణిదీపాల ఉజ్వలకాంతులు. 

మళ్ళీ మళ్ళీ సరికొత్తగా మననం చేసుకుంటూ 

ముందుకు సాగుతున్న ఉండడం మన కర్తవ్యం. 

ఇటువంటి వారసత్వ సిరి ని - కాపాడుకోవాలసిన బాధ్యత మన అందరిదీ, 

ఈ స్వర్ణ పారిజాత పరిమళాల పరివ్యాప్తి కోసం -

పరిశ్రమిస్తూన నిత్య విద్యార్ధులు అనేకమంది ఉన్నారు, 

      ఆ పంథాను అనుసరిస్తూ, నడక సాగించడం - 

         అనే విశేషం వలన - happy గా, proud గా ఫీల్ ఔతున్నాను. 

4] ఇంత గొప్ప విజ్ఞాన సాగరాన్ని పరిశీలించే అందరమూ - 

సదా అభ్యాసకులమే, and నిత్య విద్యార్ధులమే! 

&

జలార్గళశాస్త్రము*= *५४. उदकार्गल ;-  

"ఉదకార్గల శాస్రం" * ;  = 54 udakArgaLaSAstramm ;;

= =============================, 🎻 🎻 

I am trying for jalArgaLa SAstram - since 18 years and - now after many hurdles, 

I can give these items, in my blog.

1] ee cinna pottamu - telugu anuwaadapadyaalatO mudraNa ainaTTi jalaargaLamu - 

telisina aame - caduwutumdi kadaa - ani iccaanu, amtE! aa bulli pustakam - 

maLLI naaku iwwalEdu. appaTi numDI gaalistuunE unnaanu, 

ippaTiki labhimci, 

naaku emtO samtOshaanni iccimdi ......, 

2] praaceenakaalamlOnE dESIya naagarikata gaganaparyamtam -

abhiwRddhi awaDAniki - iTuwamTi wyaktulu - 

nishkaamamgaa kRshiyE muulakaaraNam.

konni dESAlaku maatramE iTuwamTi purOBiwRddhi gaamcina 

puraatana naagarikata - labhimcina BAgyam labhyamainadi. 

 3] naweena wijnaana sampadaku punaadi rALLu nATi numDi - 

perugutuu waccina - ee maNideepa ujwala kaamtulu. 

maLLI maLLI sarikottagaa mananam cEsukumTU 

mumduku saagutunna umDaDam mana kartawyam. 

iTuwamTi waarasatwa siri ni - kaapaaDukOwaalasina baadhyata 

mana amdaridee, ee swarNa paarijaata parimaLAla pariwyaapti kOsam -

pariSramistuuna nitya widyaardhulu anEkamamdi unnaaru, 

aa pamthaanu anusaristuu, naDaka saagimcaDam - 

anE wiSEsham walana - happy gA, proud gaa feel autunnaanu.

4] imta goppa wijnaana saagaraanni pariSIlimcE amdaramuu ....... , 

sadA aByAsakulamE, `and` nitya widyaardhulamE!

&

Extra notes ; 1] Sanskrit numbers ;- १  - २ - ३ - ४ -  ५ -  ६  -  ७ -  ८ -  ९ - १० ;

Telugu numbers ;- ౧ - ౨ - ౩ -  ౪  - ౫  - ౬  - ౭  - ౮ - ౯ - ౧౦ ;  

Ref ;- దగార్గల్-భూమీతల్ జల్ పరీక్షా (పహాణే). (పుష్ఠే :  २७८ తే २१८)  ; వ్యంజన్ ;

1] Link = దగార్గల్-భూమీతల్ జల్ పరీక్షా (పహాణే) ;; 

;

Numbers Sanskrit, Telugu 

సమాప్తం శుభమ్

 తా. ఇటుల శుభనక్షత్ర - శుభదిశలయందు -

వాపీ - కూపాదులనిర్మాణంబు చేయునెడల - ప్రథమంబున వరుణ లి/ బు  కావించాలి. 

జలనాడి వెడలు మార్గంబున - మఱ్ఱి గూటమైనను, ప్రబ్బలిగూటము ఐనను నాటాలి,

దానిని పుష్పంబులచే పూజించి, ధూప దీప నైవేద్య తాంబూలాదులు ఒసగిన పిదప వాపీ కూపాదుల నిర్మాణము చేయవలయును,

ఇట్లు వరాహ మిహిరులచే రచియించబడిన జలార్గళశాస్త్రము ముగిసెను.

&

the above matter - is *तात्पर्य /सारांश of my previous post ;- 

         కృత్వా వరుణస్య బలిం వటవేతస కీలకం సిరా స్థానే|

                కుసుమైః గంధైః ధూపైః సంపూజ్య నిధాపయేత్ ప్రథమమ్|| - 125 ;; 

&

ఇతి శ్రీవరాహ మిహిర కృతౌ బృహత్సంహితాయాం -

జలార్గళ శాస్త్ర కథనం నామ -  చతుఃపంచాశోऽధ్యాయః||

& మొత్తం శ్లోకములు - in -  వరాహమిహిర - జలార్గళ శాస్త్రము = ౧౨౫ = 125 ; 

Extra ;- 1] సమాప్తం శుభమ్ ;-  2]  ఇతి సమాప్తమ్ ;-  శుభం కార్డు ;; 

3] టీకా టిప్పణి ;- తాత్పర్య / సారాంశ్/ సారాంశము/ సారాంశం / సారాంశమ్  ;; 

= ,  iti samaaptamm ;- 

= TIkA TippaNi ;- tAtpary / saaraamS/ sArAmSamu / saaraamSam / sArAmSamm =

-1] इति समाप्तम  ;; 2] शुभम = अच्छा और शुभ होना ; శుభమ్ కార్డు ; - 

3] टीका टिप्पणी ;- तात्पर्य  समाप्त / समाप्तम 

============================ , 

taa. iTula SuBanakshatra - SubhadiSalayamdu -

waapee - kuupaadulanirmANambu cEyuneDala - prathamambuna waruNa li / bu kaawimcaali.

jalanADi weDalu maargambuna - ma~r~ri gUTamainanu, prabbaligUTamu ainanu nATAli,

daanini pushpambulacE puujimci, dhuupa deepa naiwEdya taambuulaadulu osagina pidapa waapee kuupaadula nirmANamu cEyawalayunu,

iTlu waraaha mihirulacE raciyimcabaDina jalaargaLaSAstramu mugisenu.

& 

the above matter - is तात्पर्य /सारांश of my previous post ;-  

kRtwaa waruNasya balim waTawEtasa keelakam siraa sthAnE|

kusumai@h gamdhai@h dhuupai@h sampuujya nidhaapayEt prathamamm|| 

& iti SrIwaraaha mihira kRtau bRhatsam hitaayaam -

jalaargaLa SAstra kathanam naama -

                   ...... ||  इति समाप्तम  || 

water world fine   

&

Link ;- Sage Varahamihira: He predicted water on Mars almost 1500 years ago ;
  Sage Varahamihira: He predicted water on Mars almost 1500 years ago- 

ఉదకార్గల శాస్త్రము / జలార్గళశాస్త్రము

కృత్వా వరుణస్య బలిం వటవేతస కీలకం సిరా స్థానే|

కుసుమైః గంధైః ధూపైః సంపూజ్య నిధాపయేత్ ప్రథమమ్||

&

ఇతి శ్రీవరాహ మిహిర* కృతౌ బృహత్సంహితాయాం -

జలార్గళ శాస్త్ర కథనం నామ -

          చతుఃపంచాశోऽధ్యాయః||

& Total శ్లోకములు - in - Jalargaal shasthram / ౧౨౫ = 125 ; 

&

వరాహమిహిరుని రచన ఐన "ఉదకార్గల శాస్రం" - లోకమున 

జలార్గళశాస్రం గా ప్రసిద్ధిపొందినది. ;-

జలార్గళ శాస్త్రమ్ - నకు ఉన్న 

మరో పేరు - ఉదకార్గల శాస్త్రమ్ -

&  1] బృహత్ సంహిత - 54 వ అధ్యాయం ఈ - జలార్గల్ శాస్త్రమ్ ;- 

ఇందులో 2[ మొత్తం 125 [నూట ఇరవై ఐదు] శ్లోకములు ఉన్నవి.

పైన ఉన్న - 3] "కృత్వా వరుణస్య .... ... "- 

 శ్లోకమ్ - ముక్తాయింపు - తో - గ్రంధకర్త - ఈ అధ్యాయాన్ని ముగించారు.

                    *   *   *   *   *   *   *   *   *   *   *   *   

संस्कृतम् / సంస్కృత భాషలో - चतुःपञ्चाश = 54 ;;  Fifty four - 

యాభై నాలుగవ అధ్యాయం - బృహత్ సంహిత - లోనిది .. 

పూజ్య శ్రీ వరాహమిహిర పండితుడు* - రచించిన మహోద్గ్రంధం బృహత్ సంహిత - లో 

అనేకానేక అంశాల మణిరత్నములను - కూర్చి, 

కుందనం దారములో అల్లి, తయారుచేసిన  హారం.

జలవనరులు గురించి - యాబది నాలుగవ అధ్యాయంలో వర్ణించిన 

జలార్గళశాస్త్రమును  - పాఠకులకు అందజేసినందుకు నాకు ఎంతో సంతోషంగా ఉన్నది.

బృహత్ సంహిత కర్త వరాహమిహిరులకు ఇవే మా కృతజ్ఞతా అక్షర పుష్పాంజలి ......... ; 

&

*వరాహ మిహిర = * वराहमिहिर = जन्म: ई. 499 - ई. 587) ;; 

============================== ,

udakaargal SAstram/ jalArgaLaSAsram ;-

     kRtwaa waruNasya balim waTawEtasa keelakam siraa sthAnE|

        kusumai@h gamdhai@h dhuupai@h sampuujya nidhaapayEt prathamamm||

&

iti SrIwaraaha mihira kRtau bRhatsam hitaayaam -

jalaargaLa SAstra kathanam naama -

          catu@hpamcASOऽdhyaaya@h||

&

waraahamihiruni racana aina "udakaargal SAstramu" - 

lOkamuna jalArgaLaSAsram gaa prasiddhipomdinadi.

jalaargaLa SAstramu - naku unna marO pEru - udakaargal ;-

&

1] bRhat sam hita - 54 wa adhyaayam ee - jalaargal SAstramm ;- imdulO 2] mottam 125 [nUTa irawai aidu] - SlOkamulu unnawi.

ee paina unna - kRtwaa waruNasya ........ " SlOkamm - muktaayimpu - tO - gramdhakarta - ee adhyaayaanni mugimcaaru.

                    *   *   *   *   *   *   *   *   *   *   *   *   

संस्कृतम् BAshalO - चतुःपञ्चाश = 54 ;; Fifty four - 

yaabhai naalugawa adhyaayam - bRhat sam hita - lOnidi. 

puujya Sree waraahamihira pamDituDu - racimcina mahOdgramdham bRhat sam hita - lO anEkaanEka amSAla maNiratnamulanu - kuurci, kumdanam daaramulO alli, tayaarucEsina  haaram.

jalawanarulu gurimci - yaabadi naalugawa adhyaayamlO warNimcina jalaargaLaSAstramunu paaThakulaku - amdajEsinamduku naaku emtO samtOshamgaa unnadi.

bRhat sam hita karta waraahamihirulaku iwE maa kRtajnataa akshara pushpaamjali ......... ; 

&

ref ;- ५४. उदकार्गल (अर्थात्, पृथ्व्याः बाह्यैः कैश्चिन् चिह्नैरन्तर्जलानां शोधनं, 

वापीकूपतटाक निर्माणायोत्खननप्रसंगे मध्ये जायमानानां शिलानां भङ्गर्थम् अभ्युपायाः, 

लब्धे जले पानानर्हे तस्य पानार्हतासंपादनार्थं क्रियमाणाः क्रमाः ;;  

Varahamihira - water knowledge 

మేలైన దిక్కులు కొన్ని మాత్రమే

"ఇక దిక్కుల నిర్ణయము వచించెద" -  Varaha Mihira says -

ఆగ్నేయే యది కోణే గ్రామస్య పురస్య వా  భవతి కూపః|

నిత్యం కరోతి దాహం జలమపి తత్రైవ చంచలం ప్రాయః|| శ్లోకమ్; ౧౨౩ =123 ;

& +    నైరృతి కోణే బాలక్షయం చ వనితా క్షయం చ వాయవ్యే|

                దిక్ త్రయమేత్ తత్ త్యక్త్వా శేషాస్తు శుభావహాః ప్రోక్తాః|| 

తా. గ్రామమునకైనను, పురమునకైనను - 

ఆగ్నేయదిశలో - బావి త్రవ్వితే అందు జలములు అస్థిరముగ ఉండుటయే కాక - 

వేదన కలిగించును. నెరృతి దిక్కున త్రవ్వి - పుత్ర దుఖం కల్గును.

వాయవ్యదిక్కున బావి - భార్యా నాసం అగును. 

కావున ఈ మూడు దిక్కులను వదిలిపెట్టాలి. 

ఇతర దిశలను ఎన్నుకుని, అక్కడ తవ్వితే శుభం కలుగును.  శ్లోకమ్ ; - ౧౨౪  =  124 ;; 

&

EXTRA NOTES ;-  దిక్కులు- విదిక్కులు - అంటే ఏమిటి?

దిక్కులు or దిశలు - details ;- 

దిక్కులు 4 + విదిక్కులు 4 = Total EIGHT DIRECTIONS ;; & + ;-

Two more directiond - Hindu astrology ;- 

ऊर्ध्व  ;- ఊర్ధ్వదిశ/ ఆకాశం / గగనం ;; 

अधरस्त = అధరస్థ దిశ ;  = దిగువ వైపు = పాతాళం ;;   

&

A]  నాలుగు దిక్కులు ;తూర్పు - పడమర - ఉత్తరం - దక్షిణం-> 

B]  నాలుగు విదిక్కులు ;- ఆగ్నేయం - నైరుతి - వాయవ్య - ఈశాన్య ; 

& విదిక్కులను - సులభంగా గుర్తుపెట్టుకోవడానికి -

నాలుగు అక్షర లింకులు - కొండగుర్తులు ;- 

*ఆనైవాయీ ;-

Easy గా జ్ఞాపకం పెట్టుకోగలగుటకు - 

సహాయకారులు ఈ - ఆనైవాయీ ;

C] ;- *తమిళభాషలో - a] ఆనై = ఏనుగు & b] వాయీ = నోరు ;

& ;  

उत्तर /  उदीची = ఉదీచీ దిశ = ఉత్తరదిక్కు ; = North direction ;; 

दक्षिण दिशा = అవచీ దిశ/ దక్షిణ దిశ = South ;;

पूर्व – पूरब = పూర్వ/ పూరబ్/ ప్రాచీ దిశ = తూర్పుదిక్కు = East ;;

पश्चिम – पच्छिम दिशा – प्रतीची = పశ్చిమ దిశ / పశ్ఛిమ దిశ / 

                   ప్రతీచీ దిశ = పడమర/ పడమటి దిక్కు] = West  ::

ईशान ;- ఈశాన్య దిక్కు/ ఈశాన్  దిశ = North-East Direction ;; 

अग्नि ;- అగ్ని/ ఆగ్నేయదిశ = South-East Direction ;;

नैऋत्य ;- నైరుత్య దిశ/ నైఋతి దిశ = South-West Direction ;;

वायु ;- వాయు -> వాయవ్య  దిశ/ దిక్కు = North-West  Direction ;;

ऊर्ध्व  ;- ఊర్ధ్వదిశ/ ఆకాశం / గగనం ;; 

अधरस्त = అధరస్థ దిశ ;  = దిగువ వైపు = పాతాళం ;;   

================================= , 

ऊर्ध्व  ;- ఊర్ధ్వదిశ/ ఆకాశం / గగనం ;; 

अधरस्त = అధరస్థ దిశ ;  = దిగువ వైపు = పాతాళం ;;   

================================= , 

                     dikkula nirdESana = దిక్కుల నిర్దేశన ;- 

 మేలైన దిక్కులు కొన్ని మాత్రమే!

ika dikkula nirNayamu wacimceda ;-

       AgnEyE yadi kONE graamasya purasya waa  bhawati kUpa@h|

         nityam karOti daaham jalamapi tatraiwa camcalam praaya@h| శ్లోకమ్ ; ౧౨౩=123

& + nairRti kONE baalakshayam ca wanitaa kshayam ca waayawyE|

dik trayamEt tat tyaktwaa SEshaastu SuBAwahA@h prOktA@h|| 

taa. graamamunakainanu, puramunakainanu - aagnEyadiSalO - 

baawi trawwitE amdu jalamulu asthiramuga umDuTayE kaaka - 

wEdana kaligimcunu. nerRti dikkuna trawwi - putra dukham kalgunu.

waayawyadikkuna baawi - bhaaryaa naasam agunu. kaawuna ee mUDu dikkulanu wadilipeTTAli. 

itara diSalanu ennukuni, akkaDa tawwitE SuBam kalugunu.  శ్లోకమ్ ; - ౧౨౪  =  124 ;; 

&

EXTRA ;- our cardinal directions, or cardinal points, are the

A] Four main compass directions: north, south, east, and west, commonly denoted by their initials N, S, E, and W respectively. Relative to north, the directions east, south, and west -

are at - 90 degree intervals in the clockwise direction ;; 

B] The ordinal directions/ intercardinal directions = northeast (NE), southeast (SE), southwest (SW), and northwest (NW)  ;  

C]  secondary intercardinal direction ;- 

These eight shortest points in the compass rose shown to the right are :

West-northwest (WNW) 

North-northwest (NNW)

North-northeast (NNE)

East-northeast (ENE)

East-southeast (ESE)

South-southeast (SSE)

South-southwest (SSW)

West-southwest (WSW)

శుభ నక్షత్రములు

చెరువుల నిర్మాణ రీతిని అరటిపండు వలిచి అరచేతిలో పెట్టినట్లుగా విపులంగా చెప్పారు - తర్వాత - బావి త్రవ్వుటకు అనుసరించాల్సిన విధానములను - 

వక్కాణించెదను ;- అంటూ - వరాహమిహిర మహాచార్యులు - 

మానవులకు, ప్రాణికోటికి - లాభం చేకూర్చి, 

ఉపయోగపడే అనేక విశేషాలను శ్లోకముల రూపంలో లోకులకు అందించారు.

    శ్రవణాశ్చ అనూరాధా తిష్య ధనిష్ఠోత్తరాణి రోహిణ్యః|

       శతభిషక్ ఇత్యారంభే కూపానాంశస్యతే భగణః|| ౧౨౨ = 122 ;

తా.  శ్రవణము, అనూరాధ, పుష్యమి, ధనిష్ఠ, ఉత్తర, 

ఉత్తరాషాఢ, ఉత్తరాభాద్ర, రోహిణి, శతభిషం - ఈ నక్షత్రముల యందు - 

బావులు త్రవ్వినచో శుభము కలుగును.  ౧౨౨ = 122 ;; 

& Notes Extra ;- 1] హిందూ వేదాంతం - సంఖ్య - నిర్ణయ రీతి, గణన పద్ధతి ;;

2] A] భూత సమాఖ్య -  సంఖ్యా గణన పద్ధతి ;; 

B] భూతసమాఖ్య సిస్టమ్ ;- 

&  eight stars ;-  అనూరాధ,  పుష్యమి, ధనిష్ఠ etcetra ;  ;

====================== , 

శుభ నక్షత్రములు & మేలైన తారకలు ;- 

SuBa nakshatramulu - mElaina taarakalu ;- 

SrawaNASca anuuraadhaa tishya dhanishThOttarANi rOhiNya@h|

SataBishak ityaaramBE kUpAnAmSasyatE BagaN@h|| శ్లోకమ్ ; ౧౨౨=122 ;;

&

tA.  SrawaNamu, anuuraadha, pushyami, dhanishTha, uttara, 

uttarAshaaDha, uttarABAdra, rOhiNi, Satabhisham - 

ee nakshatramula yamdu - baawulu trawwinacO SuBamu kalugunu.  ౧౨౨ = 122 ;; 

ceruwula nirmANa reetini - araTipamDu walici aracEtilO peTTinaTlugaa -

wipulamgaa ceppaaru - tarwaata 

 - baawi trawwuTaku anusarimcaalsina widhaanamulanu - wakkANimcedanu ;- amTU - waraahamihira mahaacaaryulu - maanawulaku, prANikOTiki - laabham cEkuurci, upayOgapaDE anEka wiSEshaalanu SlOkamula ruupamlO lOkulaku amdimcaaru.

& notes extra ;- 1] himduu wEdaamtam - samkhya - nirNaya reeti, gaNana paddhati ; ; 

2]  A] bhuuta samaakhya = samkhyaa gaNana paddhati ;- 

B] BUtasamAKya sisTamm & భూత సమాఖ్య -  సంఖ్యా గణన పద్ధతి ;-  see LINK ;;;

జలద్వారం, కవాటం

ద్వారంచ నైర్వాహికం ఏక దేశే కార్యం శిలా సంచిత *వారి మార్గమ్|

కోశ స్థితం నిర్వివరం కవాటం కృత్వా తతః పాంసుభిరావపేత్తమ్|| శ్లోకమ్ ౧౨౧=121  

& *వారి = ఉదకం, జలం, నీరు, water, అంబు ;

తా. మరియు - రాళ్ళతో గట్టిగా కట్టబడినదిగను, బాగా, 

చక్కగా సున్నం పూయబడినదిగను, 

సందులు లేని కవాటంబులు కలదిగను ఉండే - 

జల ద్వారములను ఒనర్చి, 

అందుపై మట్టి వేయాలి.

================,

జలద్వారం, కవాటం = jaladwaaram, kawATam ; 

dwAramca nairwAhikam Eka dESE kAryam SilA samcita *wAri mArgamm|

kOSa sthitam nirwiwaram kawATam kRtwA tata@h pAmsubhirAwapEttamm|| శ్లోకమ్;౧౨౧ = 121 ;; 

& *waari = udakam, jalam, neeru, `water`, ambu ; *

taa. mariyu - rALLatO gaTTigA kaTTabaDinadiganu, baagaa, cakkagaa sunnam puuyabaDinadiganu, smdulu lEni kawATambulu kaladiganu umDE - jala dwaaramu - lanu onarci, amdupai maTTi wEyaali. శ్లోకమ్ ; ౧౨౧ = 121 ;; 

jala dwaar / kawaatam 

-

దృఢమైన వృక్షాలు

కకుభ వట ఆమ్ర ప్లక్ష కదంబై స్సనిచుల జంబూ వేత సనీపైః|

కురవక తాల, అశోక, *మధూకైః, వకుళ విమిశ్రైః చ ఆవృత తీరామ్||  శ్లోకమ్ ;  ౧౨౦ = 120 ;; 

తా. వంకమద్ది, మర్రి, మామిడి, జువ్వి, కడిమి,

ఎర్ర గన్నేరు, నేరేడు, ప్రబ్బలి, వేప,

ఎఱ్ఱ గోరింట, తాటి, అశోకం, ఇప్పచెట్టు - పొగడ - ఇవి మున్నగు చెట్లను -

చెరువు కట్టల పైన ఉంచాలి.  ౧౨౦ = 120 ;; 

======================= , 

dRDhamaina wRkshaalu ;- 

kakuBa waTa Amra plaksha kadambai ssanicula jambuu wEta saneepai@h|

kurawaka taala aSOka madhUkai@h wakuLa wimiSrai@h ca aawRta teeraamm|| శ్లోకమ్ ;  ౧౨౦ = 120 ;; 

taa. wamkamaddi, marri, maamiDi, juwwi, kaDimi,

erra gannEru, nErEDu, prabbali, wEpa,

e~r~ra gOrimTa, tATi, aSOkam, ippaceTTu - pogaDa - iwi munnagu ceTlanu -

ceruwu kaTTala paina umcaali.  ౧౨౦ = 120 ;;

గట్టిగా చెరువుగట్టు

 చెరువుల నిర్మాణ రీతి - పద్ధతి ;- 

ఇక నేను ఇప్పుడు - చెరువుల నిర్మాణ రీతి , విధములను - వక్కాణించెదను ;-

పాలీ ప్రాక్ పరాయతాం అంబు సుచిరం ధత్తేన *యామ్యోత్తరా*!

*కల్లోలైఃరవదారమేతి మరుతా సా ప్రాయశః|

తాంచే దిచ్ఛతి పార దారుభిరపాం *సంపాత మావారయేత్ 

పాషాణాదిభిః ఏవ వాప్రతిచయం క్షుణ్ణం ద్విపాశ్వాదిభిః|| శ్లోకమ్; ౧౧౯=119 ;  

&

 1]  *యామ్యోత్తర ;- అనగా - దక్షిణం నుండి ఉత్తరదిక్కు వైపుగా వెళ్ళుట ;

2] *కల్లోలైరవదారమేతి  = *కల్లోలైః+ అవదారమేతి ;;

3] *సంపాత మావారయేత్ = సంపాతమ్+ఆవారయేత్ ;;

భావం ;-  తూర్పు పడమరలుగా కట్టలు కట్టినట్టి -

ఆ చెరువులో బహుకాలం నీరు ఉంటుంది. 

దక్షిణోత్తర దిక్కులుగా కట్టలు కట్టిన - 

పడమటి గాలి కొట్టుటచే - అలలు రేపబడి - అవి శిథిలములు అగును.

కావున *చెరువు కట్టను మిగుల బలంబు కల -

 కొయ్యల [చెక్కలు]తో గానీ, పాషాణములచేనైనను - 

ముందు ప్రక్క-దృఢంబుగ ఉండునటుల కట్టి,

వెనుక ప్రక్క - మట్టి వేసి - ఏనుగులు మొదలైన -

భారీ జంతువులచేత త్రొక్కించి [ = *దిమ్మిస వేసి] గట్టిపరచవలెను. శ్లోకమ్; ౧౧౯=119 ;

& * నేలను చదునుచేసే విధానం - దిమ్మిస కొట్టుట ; 

= A paviour's beetle, A rammer ] ;;

+++++++++++++++++++++++++++++++++ ,

జలవనరులు-సంరక్షణ పట్ల అలనాటి పాలకులకు, 

సంఘంలోని  ప్రతి వ్యక్తికీ - ఆసక్తి, ఆస్థ, ఆతృత ఉన్నాయి - 

అనడానికి ఇటువంటి అనేక రచనలు నిదర్శనం - 

వరాహమిహిరులు వంటి వారు - 

ఆయా విషయాలను సామాన్యపౌరులను అడిగి, తెలుసుకుని - 

ఎంతో ఓపికతో - అక్షరబద్ధం చేసారు.

ఇటువంటి ప్రాకృతిక విజ్ఞానం - 

ఈ నాడు మనకు వారసత్వ సంపదగా - 

మనకు ఇంకా అందుబాటులో ఉన్నదంటే - 

ఇటువంటి అనేకమంది *మహానుభావుల కృషియే ముఖ్యకారణం - 

అని చెప్పడంలో ఎంతమాత్రం సందేహం లేదు.

మన ప్రాచీన విజ్ఞాన అంశ దాతలకు మనం ఎంతో ఋణపడి ఉన్నాము కదూ!

Now ఉజ్జయినీ నివాసి వరాహమిహిరుడు - 

తరువాత అందజేసిన విశేషం - తటాకములు - జలములు ;

 మహానుభావుల కృషి  - *ఉదాహరణ ;- పారాశర స్మృతి ] ; 

============================== ,

ceruwula nirmANa reeti - paddhati ;-   ika nEnu ippuDu - 

ceruwula nirmANa reeti , widhamulanu - wakkANimcedanu ;- 

paalee praak paraayataam ambu suciram dhattEna yaamyOttarA!

*kallOlai rawadaaramEti marutaa saa praayaSa@h|

taamcE dicCati paara daarubhi@h apaam *sampaata maawaarayEt  ;

paashANAdibhi@h Ewa waapraticayam kshuNNam dwipASwaadibhi@h||    ;

శ్లోకమ్; ౧౧౯=119  ;

&

1] yAmyOttaram ;- ;-

2]  kallOlai rawadaaramEt = kallO@h_awadaarayEy ;

3] *sampaata maawaarayEt = *sampaatam + aawaarayEt ;;

&

tuurpu paDamaralugaa kaTTalu kaTTinaTTi a

a ceruwulO bahukaalam neeru umTumdi.

dakshiNOttara dikkulugaa kaTTalu kaTTina -

paDamaTi gaali koTTuTacE - alalu rEpabaDi - 

awi Sithilamulu agunu. - kaawuna ceruwu kaTTanu 

migula balambu kala koyyala [cekkalu]tO gaanee, paashANamulacEnainanu -

mumdu prakka-dRDhambuga umDunaTula kaTTi, 

wenuka prakka - maTTi wEsi -

Enugulu modalaina bhaaree jamtuwulacEta trokkimci [ = 

dimmisa wEsi] - gaTTiparacawalenu.

&  *చెరువుకట్ట = Pond Bund ;  so -> Tank bund = చెరువు గట్టు = ceruwu gaTTu ;; 

nElanu cadunucEsE widhaanam - dimmisa koTTuTa ; 

= A paviour's beetle, A rammer ;;

+++++++++++++++++++++++++++++++++ ,

jalawanarulu-sam rakshaNa - paTla alanATi pAlakulaku, 

samGamlOni  -  prati wyaktikee - aasakti, aastha, aatRta unnaayi - 

anaDAniki - iTuwamTi anEka racanalu nidarSanam - 

waraahamihirulu wamTi waaru - aayaa wishayaalanu saamaanyapaurulanu aDigi, 

telusukuni - emtO OpikatO - aksharabaddham cEsaaru.

iTuwamTi praakRtika wijnaanam - eenADu manaku waarasatwa sampadagaa - 

imkaa amdubATulO unnadamTE - iTuwamTi anEkamamdi

* mahaanubhaawula kRshiyE mukhyakaaraNam - 

ani ceppaDamlO - emtamaatram samdEham lEdu.

mana praaceena wijnaana amSa daatalaku 

manam emtO RNapaDi unnAmu kadU!

Now - ujjayinee niwaasi waraahamihiruDu - 

taruwaata amdajEsina wiSEsham - taTAkamulu - jalamulu ;;

 *mahABAwula kRshi ;- *udaaharaNa ;- paarASara smRti ] ;  శ్లోకమ్; ౧౧౯=119 ;

& గట్టిగా చెరువుగట్టు = gaTTigA ceruwugaTTu ;

& here link - = ceruwugaTTu SrIpaarwati jaDala rAmalimgESwaraswAmi dEwasthAnam  ;;

LINK - temple - Telangana state ;- చెరువుగట్టు శ్రీపార్వతి జడల రామలింగేశ్వరస్వామి దేవస్థానం ;

పదును, చిట్కాలు

క్షారేక దళ్యామధితేన యుక్తే దినోషితే పాయిత మాయ సంయత్|

సమ్యక్ఛితం చాశ్మని నైతిభంగం న చాన్య లోహేషుః అపి -తస్య కౌంఠ్యమ్|| ; 

 శ్లోకమ్ ; ౧౧౮ = 118 ; 

తా. అరటిపట్టలను కాల్చిన బూడిద భస్మాన్ని - 

మజ్జిగలో వేసి, బాగా కలపాలి,

ఆయుధ పరికరములను [tools] అందులో వేసి,

 ఒక రోజు ఊరబెట్టాలి.

ఆ ఆయుధాలతో రాళ్ళను పగిల్చినను &

ఇతర లోహాలయందు ప్రయోగించినను - 

వాటి - వాడి / పదును, sharpness తగ్గదు. ;  ౧౧౮ = 118 ;; 

& అరటి చెట్టు, పేర్లు ;- అరటిపిలక, అరటి ఆకులు, 

అరటిపువ్వు - అరటి పట్ట, అరటి దూట - అరటిదుంప ,

& అరటి స్తంభం/  అరటి స్తంభాలు ;  ;

 [ అరటిపట్టలు, మజ్జిగ  ] ; 

========================= , 

padunu, ciTkAlu ;- 

 kshaarEka daLyaamadhitEna yuktE dinOshitE paayita maaya samyat|

samyakCitam cASmani naitibhamgam na caanya lOhEshu@h api tasya kaumThyamm|| ;  

        శ్లోకమ్ ; ౧౧౮ = 118 ;;

taa. araTipaTTalanu kaalcina buuDida bhasmaanni - majjigalO wEsi, baagaa kalapaali,

aayudha parikaramulanu [`tools`] amdulO wEsi, oka rOju uurabeTTAli.

aa aayudhaalatO rALLanu pagilcinanu &

itara lOhaalayamdu prayOgimcinanu - 

wATi - wADi/ padunu, `sharpness` taggadu. ;  ౧౧౮ = 118 ;; 

&   araTi ceTTu, pErlu ;- araTipilaka, araTi aakulu, araTi paTTa,

araTi dUTa - araTipuwwu - araTidumpa & araTi stambham 

 LINK ; Banana - parts ;

 ;- araTipaTTalu, majjiga ; 

Banana - parts names 

ఆయుధాలు sharpness

ఆర్కం పయోహ్యుడు విషాణ మషీ సమేతం పారావతా ఖుశ కృతాచ యుతం ప్రలేపః|

టంకస్య తైలమథితస్య తతోऽస్య పానం పశ్చా చ్ఛితస్య నశిలాసు భవేత్ విఘాతః||

శ్లోకమ్ ; ౧౧౬ = 116 ;;

తా. మఱియు - జిల్లేడుపాలు, శృంగి భస్మం,

 పావురపు పెంటికలు, ఎలుక పెంటికలు, 

వీనిని -నువ్వులనూనెతో మర్దించాలి,

ఆ ముద్దను ఆయుధాలకు లేపనముగా పూసి, నానబెట్టాలి, 

నానిన ఆ ఆయుధములచే - రాళ్ళను పగిలించినప్పటికీ - 

ఆ Tools *పదును కొఱవడకుండా ఉంటుంది.   శ్లోకమ్ ; ౧౧౬ = 116 ;; & ౧౧౭ = 117  ;;

&

eg;- పదును  = sharpening needle ;- 

==================================== , 

aarkam payOhyuDu wishANa mashee samEtam paaraawatA KuSa kRtaaca yutam pralEpa@h|

Tamkasya taila mathitasya tatOऽsya paanam paScaa cCitasya naSilaasu bhawEt wiGAta@h||  

taa. ma~riyu - jillEDupaalu, SRmgi bhasmam, 

paawurapu pemTikalu, eluka [ RAT] pemTikalu, 

weenini nuwwulanuunetO mardimcaali,

aa muddanu aayudhaalaku lEpanamugaa puusi, 

naanabeTTAli, naanina aa aayudhamulacE - 

rALLanu pagilimcinappaTikee - 

aa `Tools` padunu ko~rawaDakuMDA umTumdi.  

= శ్లోకమ్ ; ౧౧౬ = 116 ;; & ౧౧౭ = 117  ;;

    = శృంగి భస్మం, పావురపు పెంటికలు ;;

BREAK STONE, 6 Days

నైంబం పత్రం త్వక్ చ నాళం తిలానాం సాపామార్గం తిందుకం స్యాత్ గుడూచీ|   

గోమూత్రేణ క్వాధితః క్షార ఏషాం *షట్కృత్వోऽతస్తాపితోభిద్యతేऽశ్మా||  ౧౧౫=115

తా. మరియు వేపాకు, వేపపట్ట, నువ్వుల కాడలు, ఉత్తరేణి, తుమికి పట్ట, తిప్పతీగ - వీనిని భస్మం గావించాలి.

ఆవు పంచితమును అందులో వేయాలి, 

ఈ పదార్ధాలు అన్నీ బాగా ఉడికిన తర్వాత - పాషాణమును అందులో వేయాలి.

ఆ ఘనశిల - ఆరు రోజులు *ఊరబెట్టాలి, 

నానిన ఆ ఱాళ్ళు భేదింపబడగలుగుతాయి.  ; ౧౧౫ = 115 ;;

&

1] షట్కృత్వో = షట్ కృత్వో  = six days ; ;;

2] pickling, soaking = ఊరబెట్టుట ; నానబెట్టుట ;;

================================ , 

naimbam patram twak ca nALam tilaanaam saapaamaargam timdukam syaat guDUcee|   

gOmUtrENa kwAdhita@h kshAra EshAm *shaTkRtwOऽtastaapitObhidyatEऽSmA||  శ్లోకమ్ = ౧౧౫ = 115 ;;

taa. mariyu wEpaaku, wEpapaTTa, nuwwula kADalu, uttarENi, tumiki paTTa, tippateega - weenini bhasmam gaawimcaali.

aawu pamcitamunu amdulO wEyaalu, ee padaardhaalu annii baagaa uDikina tarwaata - paashaaNamunu amdulO wEyaali.

aa ghanaSila - aaru rOjulu uurabeTTAli, naanina aa ~rALLu BEdimpabaDagalugutaayi.  ; ౧౧౫ = 115 ;; 

&

shaTkRtwO = shaT kRtwO ; ; 

& pickling, soaking`] = uurabeTTuTa ; naanabeTTuTa ;;

& BREAK STONE, 6 DAYS  ;

seven days - సప్తరాత్ర

తక్ర కాంజిక సురాః సకుళుత్థా యోజితాని బదరాణి చ తస్మిన్|

*సప్తరాత్ర ముషితాన్యభి తప్తాం దారయంతి హి శిలాం పరిషేకైః|| శ్లోకమ్ = ౧౧౫  =  115 ;

తా. మరియు ఉదకమందు - మజ్జిగ చేర్చాలి, 

ఇంకా -కలి, కల్లు, ఉలవలు, రేగికాయలు, వీనిని చేర్చి, 

ఆ ద్రవమును చక్కగా కాచి, పాషాణములందు పోయాలి.

*ఏడు రోజులు ఇగురబెట్టితే - ఆ రాళ్ళు పగులుతాయి.  ౧౧౫ = 115 ;; 

&

*సప్తరాత్ర = seven days ;; 

==================== , 

saptaraatra = 7 days ;

takra kaamjika suraa@h sakuLutthaa yOjitaani badarANi ca tasmin|

saptaraatra mushitaanyabhi taptaam daarayamti hi Silaam parishEkai@h|| ౧౧౫  =  115 ;

taa. mariyu udakamamdu - majjiga cErcaali, imkaa -kali, kallu, ulawalu, rEgikaayalu, weenini cErci, aa drawamunu cakkagaa kaaci, paashANamulamdu pOyaali.

EDu rOjulu igurabeTTitE - aa rALLu pagulutaayi.  ౧౧౫ = 115 ;

&

seven days సప్తరాత్ర = seven days  ;; 

ఏడు సార్లు

తోయం శృతం మోక్షక భస్మనా వా యత్సప్త కృత్వః పరిషేచనం చ తత్|

కార్యంశర క్షార యుతం శిలాయాః ప్రస్ఫోటనం వహ్ని విదాహితాయాః|| శ్లోకమ్-౧౧౪=114

తా. మరియు పూర్వం వలెనే మోదుగు కట్టెలు, 

తుమికి కట్టెలచే - రాళ్ళు ని కాల్చి, 

మొక్కపుచెట్టు కట్టెలను భస్మంబు -గావించి, 

దీనినైనను - దర్భల బూడిదనైనను - ఉదకమున వేయాలి,

బాగా కాచిన ఆ నీటిని - పైన కాల్చిన రాళ్ళ పైన -

ఏడు సార్లు చల్లినచో,  అప్పుడు  అవి పగులుతాయి.    ౧౧౪ = 114  ;;  

=========================================== , 

tOyam SRtam mOkshaka bhasmanaa waa yatsapta kRtwa@h parishEcanam ca tat|

kaarymSara kshaara yutam Silaayaa@h prasphOTanam wahni widaahitaayA@h||   శ్లోకమ్-౧౧౪ = 114  ;;

taa. mariyu puurwam walenE mOdugu kaTTelu, tumiki kaTTelacE - rALLu ni kaalci, mokkapuceTTu kaTTelanu bhasmambu -` gaawimci, deeninainanu - darbhala buuDidanainanu - udakamuna wEyaali,

baagaa kaacina aa nITini - paina kaalcina rALLa paina EDu saarlu callinacO, awi appuDu pagulutaayi.    ౧౧౪ = 114  ;; 

సున్నం నీళ్ళు use

 రాళ్ళను పగలగొట్టే విధానం ;-

"ఇంక ఇప్పుడు ఱాళ్ళను పగలగొట్టే  పద్ధతులను వివరిస్తాను." 

అంటూ, వరాహమిహిరుడు - నూతన విశేషాలను ఈ అధ్యాయాలలో విపులీకరిస్తున్నాడు.

భేదం యదా నైతి శిలా తదానీం పాలాశ కాష్ఠైః సహ తిందుకానామ్|

ప్రజ్వాలయిత్వాన్ అనలం అగ్ని వర్ణా సుధాంబు సిక్తా ప్రవిదారమేతి|| శ్లోకమ్ ;  ౧౧౩ = 113 ;; 

తా. వాపీ *కూపాదులు ఒనర్చు కాలమున - 

పగలగొట్టడానికి వీలుకానట్టి - అశక్యాలైన కఠిన పాషాణాలు ఉంటే - 

ఆ ఱాళ్ళ మీద -

మోదుగ కట్టెలు, తుమికికట్టెలు - 

వీటిని పేర్చి, అగ్నిని ఉంచాలి.

అగ్గి బాగా ఎర్రన అయ్యేటట్లు ప్రజ్వలింపజేయాలి. 

పిదప సున్నం నీళ్ళుపోసి, చల్లార్చినచో - 

ఆ గండుశిలలు పగులుతాయి.   ౧౧౩ = 113 ;; 

& *కూపం = బావి, well/ pit/ follicle/ cesspool ;

& = సున్నం నీళ్ళు = Lime water &  

సున్నం = Calcum/ Hydrated Lime ; 

================================ , 

sunnam nILLu `use` ;- 

         rALLanu pagalagoTTE widhaanam ;-

"imka ippuDu ~rALLanu pagalagoTTE  paddhatulanu wiwaristaanu."

amTU, waraahamihiruDu - nuutana wiSEshaalanu 

ee adhyaayaalalO wipuleekaristunnADu.

BEdam yadaa naiti Silaa tadaaneem paalASa kaashThai@h saha timdukaanaamm|

prajwaalayitwaan analam agni warNA sudhaambu siktaa prawidaaramEti|| శ్లోకమ్ ;  ౧౧౩ = 113 ;;  

taa. waapee kuupaadulu onarcu kaalamuna - 

pagalagoTTaDAniki weelukaanaTTi - 

aSakyaalaina kaThina paashANAlu umTE - 

aa ~raaLLa meeda -mOduga kaTTelu, tumikikaTTelu - 

weeTini pErci, agnini umcaali.

aggi baagaa errana ayyETaTlu prajwalimpajEyaali. 

pidapa sunnam nILLupOsi, callArcinacO - Aa gamDuSilalu pagulutAyi.   ౧౧౩ = 113 ;; 

&

Link = Hindu జలశుద్ధి విధానములు ;- బావి = well, నీటి మడుగులు - 

అందు వచ్చిన నీరు - బురదగా/ వగరుగా/ దుర్గంధం ఉన్నచో -  

ఆ  water purification ;- 

                                జలశుద్ధి విధానములు ;- 

మద్దిచెట్టు పట్ట, తుంగగడ్డలు, వట్టివేళ్ళు,  శొంఠి, 

బీరవిత్తులు, ఉసిరిక పొట్టు, చిల్లగింజలు - 

అన్నిటినీ చూర్ణం చేసి, ఆ నీళ్ళలో కలిపివేయాలి.

అప్పుడు - ఆ ఉప్పునీళ్ళు -> మధురజలములు అగును. [శ్లో; ౧౦ ] 

మంగళకరములు ఈ stones

ఏతాహ్య భేద్యాశ్చ శిలాః శివాశ్చ యక్షైశ్చ నాగైశ్చ సదాభి జుష్టాః| 

యేషాంచ రాష్ట్రేషు భవంతి రాజ్ఞాం తేషామవృష్టిః న భవేత్ కదాచిత్||   శ్లోకమ్ ; ౧౧౨  = 112 ;; 

తా. *పైన చెప్పబడిన ఈ పాషాణాలు మంగళకరములు ఐనవి, యక్ష, నాగులచే సేవింపబడునవిగను, భేదింపం దగనిదిగను ఉండుటచే -

ఇవి ఏ రాజుల రాజ్యమునందు ఉంటున్నవో - ఆ దేశమునందు - అనావృష్టి భయంబును సంభవింపదు.  ; ౧౧౨  ; 

&

*పైన చెప్పబడిన పాషాణాలు = [follow] -

                          ఇంతకుముందు - అనగా =  నిన్నటి పోస్ట్ లో చెప్పిన శ్లోకమ్ ;- 

& = సూర్యోదయాంశు హరితాళ నిభాశ్చ యాస్స్యుస్తా -

                                శ్శోభనా మునివచోऽత్ర  సువృత్త మేతత్|| - శ్లోకమ్ ౧౧౧ = 111 ;;  

తా. వెన్నెల, స్ఫటికములు, ముత్యాలు, బంగారు, వెండి, నీలమణులు, 

ఇంగువ, ఉదయించు బాల సూర్య కిరణములు - హరిదళం -  

వీని రంగులు కలిగి ఉన్న రాళ్ళు ఉన్న 

జాగాలో త్రవ్వితే - మంచి ఉదకములు ఉదయిస్తాయి. శ్లోకమ్ ౧౧౧ = 111 ;;    -> 

          చంద్రాతప స్ఫటిక మౌక్తిక హేమ రూపాయాశ్చ 

                 ఇంద్ర నీలమణి హింగులు కాంజనాభాః|  శ్లోకమ్ ౧౧౧ = 111 ;;

&  

మంగళకరములు ఈ పాషాణాలు [=stones]  ;;

మంగళకర, పూజ్యనీయ శిలలు, రాళ్ళు ;-

===================================  ,

mamgaLakara, pUjyaneeya Silalu, rALLu ;

EtAhya BEdyASca SilA@h SiwASca yakshaiSca naagaiSca sadABi jushTA@h| 

yEshAmca rAshTrEshu bhawamti rAjnAm tEshAmawRshTi@h na bhawEt kadAcit||   శ్లోకమ్ ; ౧౧౨  = 112 ;; 

taa. paina ceppabaDina ee paashANAlu mamgaLakaramulu ainawi, yaksha, naagulacE sEwimpabaDunawiganu, BEdimpam daganidiganu umDuTacE -

iwi E raajula raajyamunamdu umTunnawO - aa dESamunamdu - anaawRshTi bhayambunu sambhawimpadu.  ; ౧౧౨  ;          ऽ sanskrit sanjna ; 

&

మంగళకర, పూజ్యనీయ శిలలు, రాళ్ళు ;-

= mamgaLakara, pUjyaneeya Silalu, rALLu ;

మంచి నీళ్ళు here

చంద్రాతప స్ఫటిక మౌక్తిక హేమ రూపాయాశ్చ -

                   ఇంద్ర నీలమణి హింగులు కాంజనాభాః| 

సూర్యోదయాంశు హరితాళ నిభాశ్చ యాస్స్యుస్తా 

                     శ్శోభనా మునివచోऽత్రసువృత్త మేతత్|| - శ్లోకమ్ ౧౧౧ = 111 ;;  

తా. వెన్నెల, స్ఫటికములు, ముత్యాలు, బంగారు, వెండి, నీలమణులు, 

ఇంగువ, ఉదయించు బాల సూర్య కిరణములు - హరిదళం -  

వీని రంగులు కలిగి ఉన్న రాళ్ళు ఉన్న జాగాలో త్రవ్వితే - 

మంచి ఉదకములు ఉదయిస్తాయి. = శ్లోకమ్ ౧౧౧ = 111 ;; 

&

మంచి నీళ్ళు here ;- మంచి నీళ్ళు - సంకేతం, సంజ్ఞ, సూచన - signals  ;- 

= Drinking sweet water - signals = mamci nILLu - samkEtam, sam jna, suucana ;-

=====================================  , 

camdraatapa sphaTika mauktika hEma ruupaayaaSca

                           imdra neelamaNi himgulu kaamjanaaBA@h| 

suuryOdayAMSu haritALa niBASca yaassyustA 

                              SSOBanA muniwacOऽtra suwRtta mEtat|| - శ్లోకమ్ ౧౧౧ = 111 ;;  

taa. wennela, sphaTikamulu, mutyaalu, bamgaaru, wemDi, neelamaNulu, 

imguwa, udayimcu baala suurya kiraNamulu - haridaLam -  weeniramgulu kaligi unna rALLu unna jaagaalO trawwitE - mamci udakamulu udayistAyi. శ్లోకమ్ ౧౧౧ = 111 ;;

here 111 poem  

 

no నీరు - signs, nature

తామ్రైః సమేతా పృషతైః విచిత్రైరాపాండు భస్మోష్ట్ర *ఖరాను రూపా| 

భృంగోపమాంగుష్ఠిక పుష్పికావా - సూర్యాగ్ని వర్ణాచ శిలాని తోయా|| శ్లోకమ్ ; ౧౧౦ = 110 ;; 

తా. ఎర్రని చుక్కలును, నానా విధ వర్ణాలు - తెలుపు బూడిదె - గాడిదె - 

వీని రంగులును & సూర్యాగ్నుల కలర్స్ కలిగిన ఱాళ్ళు -

ఉన్న చోట నీరు ఉద్భవించదు [no water] ;; శ్లోకమ్ ; ౧౧౦ = 110 ;; 

& నానా వర్ణాల రాళ్ళు  = = naanaa warNAla rALLu  ;;

============================= ,

taamrai@h samEtaa pRshatai@h wicitrairaapaamDu BasmOshTra *Karaanu rUpA| 

BRmgOpamaamgushThika pushpikAwA - sUryAgni warNAca Silaani tOyA|| శ్లోకమ్ ; ౧౧౦ = 110 ;; 

taa. errani cukkalunu, naanaa widha warNAlu - telupu buuDide - gADide - wiini ramgulunu &

suuryaagnula kalars kaligina ~rALLu unna cOTa neeru udbhawimcadu [`no water`] ;; శ్లోకమ్ ; ౧౧౦ = 110 ;; 

&  no నీరు ;;  క్లిష్టమైన నీరు ;-  no జలవనరులు ;; Many colors stones, no water ;;

water sources - trees reveal 

 ;

వరాహమిహిర ధ్వజం -Wrld Water Day

పారావత క్షౌద్ర ఘృతోపమావా క్షౌమస్య వస్త్రస్య చ తుల్యవర్ణా|

యా సోమవల్ల్యాశ్చ సమాన రూపా సాప్యాశు తోయం కురుతేऽ క్షయం చ||

తా. పావుర పిట్ట, తేనె, నెయ్యి, ధవళవస్త్రం, తిప్పతీగ, 

వీని రంగు కలిగిన రాళ్ళు ఉన్న చోట త్రవ్విననచో, ఆ చోట - అందు 

అశోష్యాలు [= ఎండిపోని] నీరు ఉంటుంది.  

& సోమవల్లి = తిప్ప తీగ ;;    శ్లోకమ్ ; ౧౦ ౯ = 109  ;  

===================================== ,

paaraawata kshaudra GRtOpamAwA kshaumasya wastrasya ca tulyawarNA|

yA sOmawallyaaSca samAna ruupaa sApyASu tOyam kurutEऽ kshayam ca||

taa. paawura piTTa, tEne, neyyi, dhawaLawastram, tippateega, 

weeni ramgu kaligina rALLu unna cOTa trawwinanacO, aa cOTa -

amdu aSOshyaalu [= emDipOni] neeru umTumdi.  

& sOmawall = tippa teega ;;   ౧౦ ౯ = 109 ;;

&

 ప్రపంచ జల దినోత్సాహము = వరాహమిహిర ధ్వజం -

అనిమన దేశస్థులు - పండుగ చేసుకోవలసిన అవసరం ఉన్నది.

1992 నుండి - జలనిధి పండుగ - ప్రపంచం ప్రజలు నిర్వహిస్తున్నారు.

&

World Water Day is a United Nations  ప్రపంచ జల దినోత్సాహము = 

 జలనిధి పండుగ - as - వరాహమిహిర ధ్వజం -

అని మన దేశస్థులు - పండుగ చేసుకోవలసిన అవసరం ఉన్నది.

వరాహమిహిర ధ్వజం -World Water Day ;-

Varahamihira dhwaj =World Water Day

varahamihira dhwaj =World Water Day ;;

సమృద్ధిగ జలములు

వైఢూర్యం ఉద్గాంబుదమేకచకాభా పాకోన్ ముఖోదుంబుర సన్నిభావా|

భృంగాంజనాభా కపిలాథవాయా జ్ఞేయా శిలా ధూరి సమీప తోయా|| = 

శ్లోకమ్; ౧౦౮ = 108 ;; 

తా. ఏ ప్రదేశమున - వైఢూర్యం, పెసలు, మేఘం, *దోర అత్తికాయ,

నలుపు, కపిలవర్ణం, తుమ్మెద, కాటుక - 

వీని వన్నె కలిగిన రాళ్ళు ఉంటాయో - 

అక్కడ త్రవ్వితే - అందు మిక్కిలి దగ్గరలో 

సమృద్ధిగ జలములు ఉండును.  = శ్లోకమ్; ౧౦౮ = 108 ;; 

&

extra notes ;- Ficus racenosa ;-

bo or pipal tree ;;  ;- Asian species, Ficus religiosa, is considered sacred by Hindus, Jains, and Buddhists. The Buddha is said to have found enlightenment by sitting under the sacred fig, which is also known as the bo or pipal tree ;; 

& information extra ;- మేడిపండు ONTOLOGY: वृक्ष (Tree) ➜ वनस्पति (Flora) ➜ सजीव (Animate) ➜ संज्ञा (Noun) SYNONYM: అత్తిచెట్టు = ఉదుంబరచెట్టు= యజ్ఞవృక్షము ;-

మర్రిచెట్టు జాతికి చెందిన ఒక చెట్టు ఈచెట్టు పండు లోపల చిన్న చిన్న పురుగులు ఉంటాయి ;;

================ ,

waiDhUryam udgaambudamEkacakABA paakOn muKOdumbura sanniBAwaa|

BRmgAmjanABA kapilaathawaayaa jnEyaa Silaa dhuuri sameepa tOyA|| 

taa. E pradESamuna - waiDhUryam, pesalu, mEGam, dOra attikaaya, 

nalupu, kapilawarNam, tummeda, kATuka - weeni wanne kaligina rALLu umTAyO - akkaDa trawwitE -

amdu mikkili daggaralO samRddhiga jalamulu umDunu.

&;

image LINK ;- mEDi pamDu/ medi cettu ;- mEDi pamDu/ medi cettu ;

నీటి జాడలు -కొండగుర్తులు

రక్తాంకురాః క్షీరయుతాః కరీరా రక్తధరా చేజ్జలం అశ్మనోऽధః|

[శ్లోకమ్; ౧౦౭ = 107 ;; 

తా. ఎర్రగా ఉండే భూమిలో - ఎఱ్ఱని చిగుళ్ళతో కూడి, 

పాలు కలిగిఉండే వెణుతురు చెట్టు ఉంటే - 

అందున  త్రవ్వితే పాషాణము, 

ఆ ఘనశిల [big stone] క్రింద నీరు ఉంటుంది.   ౧౦౭ = 107  &

&

నీటి జాడలు  -కొండగుర్తులు ;

==================,

Traces of water ;- 

raktAmkurA@h kshIrayutA@h karIraa raktadharA cEjjalam aSmanOऽdha@h|

[శ్లోకమ్; ౧౦౭ = 107 ;; 

taa. erragaa umDE BUmilO - e~r~rani ciguLLatO kUDi, paalu kaligiumDE weNuturu ceTTu umTE - amduna  trawwitE paashANamu, aa GanaSila krimda neeru umTumdi.   ౧౦౭ = 107  &

గాడిద రంగు

సూర్యాగ్ని భస్మోష్ట్ర ఖరా సువర్ణా యా నిర్జలా సా వసుధా ప్రదిష్టా|| శ్లోకమ్;౧౦౬=106 

తా. బాలసూర్యుని కాంతి, అగ్ని, భస్మము, ఒంటె, గాడిద - 

వీని రంగు కల భూమిలో నీళ్ళు/ water -

ఉదయింపదు - అని ఎరుగవలెను.  ౧౦౬ = 106 ;  

&

extra information ;- గార్దభం/ గర్దభ = గాడిద ;; 

గార్దభి = गर्दभी = ఆడ గాడిద ;

 गार्दभ & गर्दभी &

Camel ;- &  A] ఓష్ట్రము = ఒంటె ;  

B] ఉష్ట్రాసనం - యోగాసనములలో ఒక విన్యాసం 

==================== , 

గాడిద రంగు - ఒంటె రంగు ;- 

sUryAgni BasmOshTra kharaa suwarNA yA nirjalaa sA wasudhA pradishTA||   

[శ్లోకమ్ ; ౧౦౬ = 106 ] ; 

taa. baalasuuryuni kaamti, agni, bhasmamu, omTe, gADida - 

wIni ramgu kala BUmilO nIru udayimpadu - ani erugawalenu. ౧౦౬=106 ; 

donkey, camel - story ;- donkey, camel - story ;- Link ;;

ఇంతే సంగతులు

శాకాశ్వ పర్ణాః అర్జున బిల్వ సర్జాః - శ్రీపర్ణ్యరిష్టాధవ శింశుపాశ్చ|

ఛిద్రైశ్చ పర్ణైః ద్రుమ గుల్మ వల్ల్యో రూక్షాశ్చ దూరేంऽబు నివేదయంతి|| 

శ్లోకమ్ ; ౧౦౫ = 105  ; తా. శాకోటి, మద్ది, వంక మద్ది - 

మారేడు, నెల్లి - గుమ్ముడు, వేప, 

తెలపుల్లి, ధనము, యిరుగుడు, 

తిప్పతీగ, పొన్నగంటి - మొదలగు ద్రుమములు

 [ = చెట్లు = trees] - ఉండే చోటులలో &

జీర్ణంబైన* ఆకులు ఉన్న చోట్లను - బొత్తిగ జలములు ఉండవు. [No water ] ;; 

-  ౧౦౫ = 105 ;;

&  *జీర్ణ పత్రములు = ఎండిపోయిన పండుటాకులు ;  

& ఇంతే సంగతులు - no నీళ్ళు,

===================== ,

water scarcity ;- 

SAkaaSwa parNA@h arjuna bilwa sarjA@h - SrIparNyarishTAdhawa SimSupASca|

CidraiSca parNai@h druma gulma wallyO ruukshaaSca duurEmऽbu niwEdayamti|| 

[శ్లోకమ్ ; ౧౦౫ = 105 ]  ; 

taa. SAkOTi, maddi, wamka maddi - maarEDu, nelli -

gummuDu, wEpa, telapulli, dhanamu, yiruguDu, 

tippateega, ponnagamTi - modalagu TREES - umDE cOTulalO &

jeerNambaina* aakulu unna cOTlanu - bottiga jalamulu umDawu. [No water]-౧౦౫ = 105 ;;  

& 

*jeerNa patramulu = emDipOyina pamDuTAkulu ;

మహీ, కపిల ధరిత్రి

సశర్కరా తామ్ర మహీ 1] కషాయం, 2] క్షారం ధరిత్రీ కపిలా కరోతి|

ఆపాండురాయాం లవణం ప్రదిష్టం ఇష్టం పయో నీల వసుంధరాయామ్||  [శ్లోకమ్; - ౧౦౪ = 104  ]   

తా. సున్నం రాళ్ళు కలిసిఉన్న భూమిలోని నీరు - వగరు గను, 

కపిల రంగు కలిగిన వసుధ [= భూమి] లోని నీరు కారం గాను, 

మిక్కిలి ఉప్పుగా &

తెల్లని ధరిత్రి [= Earth ] లో - ఒకింత ఉప్పుగను, &

నల్లని భూమిలో తీయని మధురమైన జలములు ఉండును.    ౧౦౪ = 104 ; 

========================= , 

saSarkaraa taamra mahee kashaayam kshaaram dharitree kapilaa karOti|

aapaamDuraayaam lawaNam pradishTam ishTam payO nIla wasumdharaayaamm||  [శ్లోకమ్; - ౧౦౪ = 104  ]   

taa. sunnamrALLu kalisiunna BUmilOni neeru - wagaru ganu, 

kapila ramgu kaligina wasudha [= bhuumi] lOni neeru kaaram gaanu, 

mikkili uppugaa &

tellani dharitri [= `Earth` ] - okimta uppuganu, &

nallani BUmilO teeyani madhuramaina jalamulu umDunu.    ౧౦౪ = 104 ; 

&

తామ్ర మహీ,  కపిల ధరిత్రి,  నీల వసుంధర -

=================== , 

taamra mahii, kapila dharitri, neela wasumdhara - 

మౌంజీ grass

యామౌంజకైః కాశ కుశైశ్చ యుక్తా నీలాచమృద్యత్ర సశర్కరా చ|

తస్యాం ప్రభూతం సుర సంచతోయం కృష్ణాథవా యత్ర చ రక్తమృద్వా||  - 103 ;;

& తా. *ముంజ తృణములు = [ మౌంజీ grass ], రెల్లు, కుశలు, 

సున్నపురాళ్ళతో కూడిన నల్లనిమట్టి, ఎర్రనిమట్టి - 

వీనిలో -దేనితోడనైనను గూడిఉండిన 

పుడమి [= భూమి = Earth] - త్రవ్విన దివ్యోదకములు ఉదయించును.  

[శ్లోకమ్; - ౧౦౪ = 104  ]    

తా. ముంజ తృణాలు, రెల్లు, కుశలు, 

సున్నం రాళ్ళతో కూడిన - నల్లని మట్టి, ఎర్రని మట్టి -

వీటిలో దేనితోడనైనను గూడియుండు - భూమియందు, 

త్రవ్విన దివ్యోదకములు ఉదయించు.  ౧౦౪ = 104 ; 

&

extra notes ;- 

*ముంజగడ్డి  = బ్రహ్మచారి - వడుగు/ ఉపనయన పండుగ చేసేటప్పుడు - 

*కటి బంధనము - మౌంజీబంధనము - క్రియ ఆచరణ ;;

*కటిబంధనము = నడుము నకు మొలతాడు కట్టు విధి ;;

ముంజగడ్డి = మౌంజీ కుశ/ దర్భలు ;  &

వడుగు - ఉపనయనము ;-

ఉపనయన సమయంలో బ్రాహ్మణులు నార వస్త్రాన్ని అంగవస్త్రంగా ధరించి, 

జింకతోలును ఉత్తరీయంగా ధరించాలి,  

బ్రాహ్మణుడు ముంజకసవుతో పేనిన మొలత్రాడును ధరించాలి. 

ముంజ కసవు దొరకనప్పుడు 

దర్భ గడ్డిని నీటితో తడిపి ఒక ముడివేసి ధరించవచ్చు. 

మొలత్రాడు విధిగా ముప్పేటగా ధరించాలి. 

నూలుతో కట్టిన తొమ్మిది పోగుల యజ్ఞోపవీతాన్ని ధరించాలి. 

అలాగే బిల్వము లేక మోదుగ దండాన్ని కేశము [hair]వరకు 

ఉండేలా చేసుకుని ధరించాలి.

Notes;- ब्रह्मचारी - "उपनयन" ;- 

मौन्जी  ;- मौंजि / मौंजी ;-  मुंज नामक तृण से बना कटिसूत्र  ;; 

==================================== ,` 

maunji grass  ;- మౌంజీ grass ;-

yaamaumjakai@h kASakuSaiSca yuktaa neelaacamRdyatra saSarkaraa ca|

tasyaam praBUtam sura samcatOyam kRshNAthawaa yatra ca raktamRdwA||  - 103 ; 

taa. mumja tRNamulu, rellu, kuSalu, 

sunnapurALLatO kUDina nallanimaTTi, 

erranimaTTi - weenilO - dEnitODanainanu gUDiumDina 

puDami [= bhuumi = `Earth`] -

 trawwina diwyOdakamulu udayimcunu.  [శ్లోకమ్; - ౧౦౪ = 104  ]    

taa. mumja tRNAlu, rellu, kuSalu, sunnam rALLatO kUDina - 

nallani maTTi, errani maTTi -

wITilO dEnitODanainanu gUDiyumDu - 

bhuumiyamdu, trawwina diwyOdakamulu udayimcu.  ౧౦౪ = 104 ;  

; 

ఉపనయన్ సంస్కార్ అర్ధాత్ ముంజీచే మంగళాష్టక్ ;- 

పూర్తి పాట - ఈ మరాఠీ పాట - వీనులవిందు ;; 

                  Full Marathi song here - link ;-

कटिसूत्र  - मुंज नामक तृण से बना  

కొండ మీద కొండ

స్నిగ్ధాయతాః పాదప గుల్మ వల్ల్యో నిశ్ఛిద్ర పత్రాశ్చ తతః సిరా అస్తి|

పద్మక్షురో శీర కుళాః సగుండ్రాఃకాశా కుశావా నళికానళో వా |

ఖర్జూర జంబు అర్జున వేతసాస్స్యుక్షీః అన్వితా వా ద్రుమ గుల్మ వల్ల్యః||

ఛత్రేభనాగాః శతపత్ర నీపాస్స్యుర్నక్త మాల్నాశ్చ ససిందు వారాః|

విభీతకోవా మదయంతికా వా యత్రాస్తి తస్మిన్ పురుష త్రయేంభః|

స్యాత్ *పర్వతస్యోపరి సర్వతోన్యస్త త్రాపి మూలే పురుష త్రయేంభః|| 

   = [repeat this SlOkam & now -

100 Slokams/ poems complete ;

౧౦౦ = 100  ;  ౧౦౧ = 101 ;  ౧౦౨ = 102 ;;

&

సారాంశం ;- మనోజ్ఞంబులగు వృక్షములు, పొదరిళ్ళు, 

తీగెలు, దట్టమైన పత్రాలతో కూడిన చెట్లు -

ఇవి ఉన్నచోట జలనాడి ఉంటుంది. &

నేలతామర, నీరు గొలిమిడి, వట్టివేరు, ప్రేంకణము, 

గుండురెల్లు, దర్భ, తుంగ, ఒంటె కసువు, 

ఖర్జూరము, నేరేడు, మద్ది, నీరుప్రబ్బలి, 

పాలచెట్టు, పాలతీగెలు, గొడుగు కసువు, నాగదంతి చెట్టు, 

తామర, కడపచెట్టు, కానుగ, వావిలి, 

తాండ్ర, మంగచెట్టు - మొదలైన ఇవి - పచ్చగ ఉండు చోట్లలో, 

*కొండ మీద కొండ ఉండే స్థలమునందును, 

మూడు పు.ప్ర. త్రవ్వితే నీరు ఉంటుంది. - 102 ;;

*notes ;- ప్రేంఖణము / ప్రేంకడము/ ప్రేంకనము ;;

& కడప చెట్టు ;- term = Nauclea cadamba ;- ప్రియక తరువు/ ప్రియాళువు చెట్టు ;;

& నెల్లి చెట్టు - coral tree - emblic myrobalan = neem - పారిభద్ర పాదపము ; 

==================================  ,

Hill on the HILL ;- 

snigdhaayatA@h paadapa gulma wallyO niSCidra patraaSca tata@h siraa asti|

padmakshurO SIra kuLA@h sagumDraa@hkaaSA kuSAwaa naLikaanaLO waa| 

kharjuura jambu arjuna wEtasaassyukshee@h anwitaa waa druma gulma wallya@h||

CatrEBanaagaa@h Satapatra neepaassyurnakta maalnASca sasimdu waarA@h|

wiBItakOwaa madayamtikaa waa yatraasti tasmin purusha trayEmbha@h|

syaat *parwatasyOpari sarwatOnyasta traapi muulE purusha trayEmbha@h|| 

&

substance ;- manOjnambulagu wRkshamulu, podariLLu, 

teegelu, daTTamaina patraalatO kUDina ceTlu - 

iwi unnacOTa jalanADi umTumdi. &

nElataamara, neeru golimiDi, waTTiwEru, prEMkaNamu, gumDurellu, darbha, tumga, omTe kasuwu, kharjuuramu, nErEDu, maddi, neeruprabbali, paalaceTTu, paalateegelu, goDugu kasuwu, naagadamti ceTTu, taamara, kaDapaceTTu, kaanuga, waawili, taamDra, mamgaceTTu - modalaina iwi - paccaga umDu cOTlalO, 

komDa meeda komDa umDE sthalamunamdunu, mUDu pu.pra. trawwitE neeru umTumdi. - 102 ;;

వంద - 101 - 102

స్నిగ్ధాయతాః పాదప గుల్మ వల్ల్యో నిశ్ఛిద్ర పత్రాశ్చ తతః సిరా అస్తి|

పద్మక్షురో శీర కుళాః సగుండ్రాఃకాశా కుశావా నళికానళో వా 

ఖర్జూర జమంబ్వర్జున వేతసాస్స్యుక్షీః అన్వితా వా ద్రుమ[/ ద్రుషు?] గుల్మ వల్ల్యః||

ఛత్రేభనాగాః శతపత్ర నీపాస్స్యుర్నక్త మాల్నాశ్చ ససిందు వారాః|

విభీతకోవా మదయంతికా వా యత్రాస్తి తస్మిన్ పురుష త్రయేంభః|

స్యాత్ పర్వతస్యోపరి సర్వతోన్యస్త త్రాపి మూలే పురుష త్రయేంభః||

   = ౧౦౦ = 100  ;  ౧౦౧ = 101 ;  ౧౦౨ = 102 ;; 

&

వ్యాకరణ - అక్షర సంగతి, ముచ్చట్లు ;- ళ - అనే అక్షరం ;- 

ద్రవిడభాషలలో వాడుకలో ఉన్నది, కానీ ................. ,-

ఈ సంస్కృత శ్లోకములలో ల-ళ - లకు తేడా చూపలేదు, 

ముద్రణ కర్తలు - "ళ" అనే drawiDa LETTER ని చక్కగా వినియోగించారు. 

========================================= , 

  ;        mUDu SlOka patramulu ;-  ౧౦౦ = 100  ;  ౧౦౧ = 101 ;  ౧౦౨ = 102 ;;

snigdhaayatA@h paadapa gulma wallyO niSCidra patraaSca tata@h siraa asti|

padmakshurO SIra kuLA@h sagumDraa@hkaaSA kuSAwaa naLikaanaLO waa 

kharjuura jammbwarjuna wEtasaassyukshee@h anwitaa waa druma[/ drushu?] gulma wallya@h||

CatrEBanaagaa@h Satapatra neepaassyurnakta maalnASca sasimdu waarA@h|

wiBItakOwaa madayamtikaa waa yatraasti tasmin purusha trayEmbha@h|

syaat parwatasyOpari sarwatOnyasta traapi muulE purusha trayEmbha@h|| 

&

wyaakaraNa - akshara samgati, muccaTlu ;- La - anE aksharam drawiDaBAshalalO wADukalO unnadi, kaanee - ee samskRta SlOkamulalO la-La - laku tEDA cuupalEdu, mudraNa kartalu - "La" anE `DrawiDa LETTER` ni cakkagaa winiyOgimcaaru. 

&          మూడు శ్లోక పత్రములు ;- 

&             వ్యాకరణ - అక్షర సంగతి, ముచ్చట్లు ;- ళ - అనే అక్షరం ; -

                            ౧౦౦ = 100  ;  ౧౦౦ = 100  ;  

                                         ~m = ఙ్ ; ~n = ఞ్ ; -     ;

సారస్వతముని, మనువు also tell - జలార్గళం

సారస్వతేన* మునినా జలార్గళం యత్కృతం తదవలోక్య|

ఆర్యాభిః కృతమే తద్వృత్తైరపి మానవం వక్ష్యే||  -  ౯౯= 99 ; 

తా. ఇదివరకు సారస్వత మునిచే చెప్పబడిన "జలార్గళ శాస్త్రము"ను కాంచి, 

అందలి సారమును - [వరాహమిహిర] నేను ఆర్యావృత్తములతో రచించినాను. 

                       A) మనువు రచన - జలార్గళము ;-

ఇక మనువు విరచించినట్టి -

జలార్గళము ను వక్కాణించెదను." - by ;-  వరాహమిహిర ; -  ౯౯ = 99 ; 

& ఇక   ;            B) జలార్గళం - సారస్వతాచార్య కృత- వ్యాఖ్యాన రీతి ;

సారస్వతాచార్య కృత- వ్యాఖ్యాన రీతి ;-

nice points ;- భూమిలో ఉదకలభ్యత - ఉనికి - గురించి చెప్పిన వారు ఎవరు? 

Answer ;- ఆ మహా మనిషి పేరు "సారస్వత మునివర్యుడు". 

&  C]  వరాహమిహిరుడు ఆ సారస్వత ఋషిపుంగవుని - 

గురుతుల్యునిగా - భక్తిభావంతో - స్మరిస్తూ - ఈ పై 99వ శ్లోకంలో నుడివినాడు.

&

D] "మనువు విరచించినట్టి - జలార్గళము ..... "

మనువు కూడా మానవాళికి - ప్రకృతి పరిశీలనా జ్ఞానాన్ని అందించాడు - 

అనే విశేషాన్ని - వరాహమిహిర - మన ప్రపంచమునకు ఎలుగెత్తి చాటాడు - 

పై 99వ శ్లోకములోనే తెలిసిన ఈ సంగతి - 

జిజ్ఞాసువులకు విస్మయాన్ని కలిగిస్తుంది కదూ!

+ref ;- వరాహమిహిర ;- 

====================================== ,

&           A] సారస్వతాచార్య కృత- వ్యాఖ్యాన రీతి ;

saaraswataacaarya kRta- wyAKyaana reeti ;-

saaraswatEna muninaa jalaargaLam yatkRtam tadawalOkya|

aaryABi@h kRtamE tadwRttairapi maanawam wakshyE||  -  ౯౯= 99 ; 

taa. idiwaraku saaraswata municE ceppabaDina 

"jalaargaLa SAstramu"nu kaamci, amdali saaramunu - 

[waraahamihira] nEnu aaryaawRttamulatO racimccinaanu. 

                       B) మనువు రచన - జలార్గళము ;-

ika manuwu wiracimcinaTTi -

jalaargaLamu nu wakkANimcedanu." - `by` ;-  waraahamihira ; -  ౯౯ = 99 ; 

& ika   ;            A) జలార్గళం - సారస్వతాచార్య కృత- వ్యాఖ్యాన రీతి ;

saaraswataacaarya kRta- wyAKyaana reeti ;-

`nice points` ;- Qn. BuumilO udakalabhyata - uniki - gurimci ceppina waaaru ewaru? 

Answer ;- aa mahaa manishi pEru "saaraswata muniwaryuDu". 

&  a]  waraahamihiruDu aa saaraswata Rshipumgawuni - 

gurutulyunigaa - bhaktibhaawamtO - smaristuu - 

ee pai 99wa SlOkamlO nuDiwinADu.

&

D] "manuwu wiracimcinaTTi - jalaargaLamu ..... "

manuwu kUDA maanawALiki - prakRti pariSIlanA jnaanaanni amdimcADu - 

anE wiSEshaanni - waraahamihira - 

mana prapamcamunaku elugetti cATADu - pai 

99wa SlOkamulOnE telisina ee samgati - 

jijnaasuwulaku wismayaanni kaligistumdi kadU!

+`ref` ;- waraahamihira ;- 

&           సారస్వతాచార్య కృత- వ్యాఖ్యాన రీతి ;

& సారస్వతముని, మనువు also reveal us - water in EARTH = జలార్గళం ;- 

అత్తిచెట్టు - మర్రి,మోదుగ

వల్మీకానాం పఙ్క్త్యాం యద్యేకోభ్యుచ్ఛ్తః సిరా తదధః|

శుష్యతి నరోహ తేవ సస్యం యస్యాం చ తత్రాంభః|| ౯౭=97;;

========================================= ,

walmeekaanaam pa~mktyaam yadyEkOByucCta@h siraa tadadha@h|

Sushyati narOha tEwa sasyam yasyaam ca tatraambha@h|| ౯౭=97;;

& [ తాత్పర్య pending ]

************************************************************** ,

         & అత్తిచెట్టు, మర్రి,మోదుగ  ;-   

                మర్రి+మోదుగ or మర్రి+రావిచెట్లు ;; 

న్యగ్రోధ పలాశోదుంబరైః సమేతైః త్రిభిః జలం తదధః|

వట పిప్పల సమ వాయే తద్వద్వాచ్యం సిరా చోదక్|| ౯౮ =98 ;;

తా. ఏ ప్రదేశాన మర్రిచెట్టు, మోదుగచెట్టు, అత్తిచెట్టు -

ఇవి ఒకటిగ చేరి ఉండినచో - అక్కడ త్రవ్వితే నీళ్ళు ఉంటాయి, 

మరియు రావిచెట్టును, మఱ్ఱిచెట్టును కలిసిఉన్న ఎడల - 

ఆ కింద -ఉత్తరదిక్కు [North] ప్రవహించే జలనాడి ఉంటుంది. 

ఇందు "త్రిభిః కరైరుదక్త తత్ర సిరా బహుజలా భవేత్ - అనే

సారస్వతాచార్య కృత- వ్యాఖ్యాన రీతిని ............ ;-

ఎల్లెడల - ఉత్తర దిక్కు యందు -

మూడు మూరల దూరమున త్రవ్వాలి. ౯౮=98 ;; 

========================================= ,

nyagrOdha palASOdumbarai@h samEtai@h tribhi@h jalam tadadha@h|

waTa pippala sama waayE tadwadwaacyam siraa cOdak|| ౯౮ =98 ;;

taa. E pradESAna marriceTTu, mOdugaceTTu, atticeTTu -

iwi okaTiga cEri umDinacO - akkaDa trawwitE nILLu umTAyi, `

mariyu raawiceTTunu, ma~r~riceTTunu kalisiunna eDala - aa kimda -

uttaradikku [`North`] prawahimcE jalanADi umTumdi. 

imdu "tribhi@h karairudakta tatra siraa bahujalaa BawEt - anE

saaraswataacaarya kRta- wyAKyaana reetini ............ ;-

elleDala - uttara dikku yamdu -

mUDu muurala duuramuna trawwAli. ౯౮=98 ;; 

&           ;- marri+mOduga `or` marri+raawiceTlu ;;  

ఉష్ణం-శీతలం-తికమక

ఉష్ణ దినే యది శీతో శీతోష్ణాంభః త్రిభిః నరైః సార్ధః|

ఇంద్ర ధనుః మత్స్యో వా వల్మీకో వా చతుర్ హస్తాత్||-౯౬ = 96 ;; 

తా. ఏ స్థలము ఉష్ణకాలములో శీతలముగాను &

శీతకాలములో వేడిగానూ ఉండునో -

ఆ జాగా - నికటమున - ఇంద్రధనుస్సు గానీ, 

చేప [= మత్స్యం/ మీనం/ మీను/ fish] గానీ, పుట్ట గానీ ఉన్నచో -

అక్కడికి నాలుగు మూరల దూరమున -     34 = ?????? ;-

3/4 పు.ప్ర. లోతున జలము ఉండును. -  ౯౬ = 96 ;; 

======================== ,

ushNam-SItalam-tikamaka ;- heat - cold - confusion ;- 

ushNa dinE yadi SItO SItOshNAmbha@h tribhi@h narai@h saardh@h|

imdra dhanu@h matsyO waa walmeekO waa catur hastaat||- ౯౬ = 96 ;; 

taa. E sthalamu ushNakaalamulO SItalamugaanu &

SItakaalamulO wEDigaanuu umDunO -

aa jaagaa - nikaTamuna - imdradhanussu gaanee, 

cEpa [= matsyam/ meenam/ meenu/ `fish`] gaanee, puTTa gaanee unnacO -

akkaDiki naalugu muurala duuramuna -

34 = ?????? ;-

3/4 pu.pra. lOtuna jalamu umDunu. - ౯౬ = 96 ;; 

& ఉష్ణం - శీతలం - తికమక ;;

పాదముద్రలు, పల్లం

కంటక తరూణాం యామ్యే తరుః చతుర్భిః జలం ప్రభూతం చ|

నమతే యత్ర ధరిత్రీ సార్ధే పురుషేఽ0బు జాంగలా నూపే|| - ౯౪=94 ;; 

తా. మరు సీమలందు ముళ్ళచెట్లు [thorn trees] ఉంటే, 

వాటికి-దక్షిణదిక్కున -

[4] నాలుగు పు.ప్ర. జలములు ఉండును. మరియు -

పల్లపు భూములలో - [14] పు.ప్ర. జలములు ఉద్భవించును.  

& +

కీటా యత్ర విహీనా నిలయే బహవోఽంబు తత్రాపి|

నమతే యద్యపి చరణాక్రాంతా భూమిః జలం తురీయే స్యాత్||  ౯౪=94 ;;  

తా. పురుగులు లేని భూమిలో -[నడుస్తూ/] 

అడుగులు వేసినప్పుడు - పల్లము పడే భూమి యందును, త్రవ్వితే -

అందు నాలుగు పు.ప్ర. న - అశోష్యములగు [=ఎండిపోని] నీరు ఉంటుంది.  - ౯౪=94 ;;  

===================== ,

paadamudralu, nEla pallam aitE ;-

kamTaka tarUNAm yaamyE taru@h caturBi@h jalam praBUtam ca|

namatE yatra dharitree saardhE purushEఽmbu jaamgalaa nuupE|| - ౯౪=94 ;;  

&

taa. maru seemalamdu muLLaceTlu [`thorn trees`] umTE, 

waaTiki -dakshiNadikkuna -

[4] naalugu pu.pra. jalamulu umDunu. mariyu -

pallapu BUmulalO - [14] pu.pra. jalamulu udbhawimcunu.  &

kITA yatra wiheenaa nilayE bahawOఽmbu tatraapi|

namatE yadyapi caraNAkraamtaa BUmi@h jalam tureeyE syaat||  - ౯౪=94 ;;  

taa. purugulu lEni BUmilO -

[naDustuu/] aDugulu wEsinappuDu - pallamu paDE BUmi yamdunu, trawwitE -

amdu naalugu pu.pra. na - aSOshyamulagu [=emDipOni] neeru umTumdi. - ౯౪=94 ;; 

& పాదముద్రలు, నేల పల్లం ఐతే ;- 

కోమలమైన trees

స్నిగ్ధతరూణాం యామ్యే నరైః చతుభిః జలం ప్రభూతం చ|

తరు గహనేవా వికృతో యస్తస్మాత్ తద్వదేవ వాదేత్||  ౯౩=93 

తా. మరుసీమల కోమలములగు వృక్షములకు - దక్షిణము [South] న -

నాలుగు పు.ప్ర. త్రవ్విన - నీరు - ఉంటుంది &

మరియు వికారములగు పాదప [trees] సమూహము ఉంటే -

అందును - పూర్వం [చెప్పిన పద్ధతిలో] వలెనే జలములు ఉంటాయి.    ౯౩=93 ;   

============================= ,

kOmalamaina `trees` ;- 

snigdhatarUNAm yaamyE narai@h catubhi@h jalam praBUtam ca|

taru gahanEwaa wikRtO yastasmaat tadwadEwa waadEt||  ౯౩=93 ;

taa. maruseemala kOmalamulagu wRkshamulaku - dakshiNamu [`South`] na -

naalugu pu.pra. trawwina - neeru - umTumdi &

mariyu wikaaramulagu paadapa [`trees`] samuuhamu umTE -

amdunu - puurwam [ceppina paddhatilO] walenE jalamulu umTAyi.    ౯౩=93 ;   

             & ౯౩=93 ; కోమలమైన trees ;-  ౯౩=93 ; 

గంభీర sound

యత్ర స్నిగ్ధా నిమ్నా స వాలుకా సానునాదినీ వాస్యాత్|

తత్రార్ధ పఞ్చకమితే జలం భవేత్ పంచభిర్యదివా||  ౯౨=92 ; ; 

తా. మెత్తని భూమియు, పల్లము, ఇసుక - గంభీర ధ్వని - 

ఇవి ఉన్న ప్రాంతమున ఐదు పు.ప్ర. న ఐనను - [five - or five and half]

ఐదున్నర పు.ప్ర. న ఐనను నీరు ఉంటుంది.  ౯౨=92 ; 

============================ , 

yatra snigdhaa nimnaa sa waalukaa saanunaadinee waasyAt|

tatraardha pa~ncakamitE jalam BawEt pamcabhiryadiwA||  ౯౨=92 ;

taa. mettani BUmiyu, pallamu, isuka - gambheera dhwani -

 iwi unna praamtamuna aidu pu.pra. na ainanu - [`five - or five and half`

aidunnara pu.pra. na ainanu neeru umTumdi.  ౯౨=92 ; 

ఒక్కటే రంగు కలభూమి, చిహ్నాలు

ఏక నిభా యత్ర మహీ తృణ తరు వల్మీక గుల్మ పరిహీనా|

తస్యాం యత్ర వికారో భవతి ధరిత్ర్యాం జలం తత్ర|| ౯౧ = 91 ;  

తా. మరుసీమలందలి ఒకటే వర్ణం కలిగిన - భూమిలో -

తృణములు, వృక్షములు, పుట్టలు - పొదరిళ్ళు, 

ఇవి & మొదలైనవి/లేక -

అక్కడ ఏదైనా వికారము అగుపడితే - అందు నీరు ఉంటుంది.   ౯౧ = 91 ;;

& ఒక్కటే రంగు కలిగిన భూమిలో - కొన్ని చిహ్నాలు ;; 

============================= 

            single color bhuumilO - konni cihnaalu ;- ౯౧ = 91 ;

EkaniBA yatra mahee tRNa taru walmeeka gulma pariheenA|

tasyaam yatra wikArO bhawati dharitryaam jalam tatra|| ౯౧ = 91 ;

taa. maruseemalamdali okaTE warNam kaligina - BUmilO -

tRNamulu, wRkshamulu, puTTalu - podariLLu, 

iwi & modalainawi/lEka -

akkaDa Edainaa wikaaramu agupaDitE - amdu neeru umTumdi.   ౯౧ = 91 ;

&

ఒక్కటే రంగు కలిగిన భూమి - కొన్ని చిహ్నాలు ; ; 

మునుపు చెప్పిన గుర్తులు

ఏతదనూపేజాంగల భూమౌయ యది పంచభిః పురుషైః|

ఏతై రేవ నిమిత్తైః మరుదేశే సప్తభిః కథయేత్|| - ౯౦=90  ; 

తా. పూర్వోక్తంబులగు నిర్జల దేశములందు -

ఐదు పు.ప్ర. [=5, five] నను & 

కొండఅడవులలో ఐతే - ఏడు [సప్త= 7 = seven]  పు.ప్ర. నను 

ఉదకములు ఉంటాయి.  ౯౦=90  ;  

============================= , 

                                  munupu ceppina gurtulu ;-

EtadanuupEjAmgala BUmauya yadi pamcaBi@h purushai@h|

Etai rEwa nimittai@h marudESE saptabhi@h kathayEt|| - ౯౦=90  ; 

taa. puurwOktambulagu nirjala dESamulamdu -

aidu pu.pra. [=5, `five`] nanu & komDa aDawulalO aitE - 

EDu [sapta= 7 = `seven`]  pu.pra. nanu udakamulu umTAyi.  ౯౦=90  ;  

మునుపు చెప్పిన గుర్తులు

ఏతదనూపేజాంగల భూమౌయ యది పంచభిః పురుషైః|

ఏతై రేవ నిమిత్తైః మరుదేశే సప్తభిః కథయేత్|| - ౯౦=90  ; 

తా. పూర్వోక్తంబులగు నిర్జల దేశములందు -

ఐదు పు.ప్ర. [=5, five] నను & 

కొండఅడవులలో ఐతే - 

ఏడు [సప్త= 7 = seven]  పు.ప్ర. నను ఉదకములు ఉంటాయి.  ౯౦=90  ;  

============================= , 

                                  munupu ceppina gurtulu ;-

EtadanuupEjAmgala BUmauya yadi pamcaBi@h purushai@h|

Etai rEwa nimittai@h marudESE saptabhi@h kathayEt|| - ౯౦=90  ; 

taa. puurwOktambulagu nirjala dESamulamdu -

aidu pu.pra. [=5, `five`] nanu & komDa aDawulalO aitE - 

EDu [sapta= 7 = `seven`]  pu.pra. nanu udakamulu umTAyi.  ౯౦=90  ;   ; 

& మునుపు చెప్పిన గుర్తులు ; 

జ్యోతిష్మతి, వ్యాఘ్రపదం

జంబూ* త్రివృతా మూర్వా శిశుమారీ శారిబా శివా శ్యామా|

వీరుధయో వారాహీ జ్యోతిష్మతీ చ గరుడవేగా|| -  ౮౮=88 ;

& సూకరిక మాష పర్ణ్యౌ వ్యాఘ్ర పదాశ్చేతి యద్యహే ర్నిలయే|

వల్మీకా దుత్తరతః త్రిభిః కరైః త్రి పురుషే తోయమ్*|| ౮౯=89 ; 

& జంబూ* = *నేరేడు ;; 

తా. నేరేడుచెట్టు, తెల్ల తెగడ, చాగచెట్టు, 

సుగంధిపాల, ఉసిరిక, నల్ల తెగడ, 

పాచితీగె [/ పాచితీగ = లత] వెలుతురుచెట్టు,

వరాహ క్రాంతి, కారు మినుములు - ఇవి &

 మొదలైన వృక్షాలును, గుల్మములును, పుట్టకు నికటంబుగ ఉండిన -

ఆ పుట్టకు - North [= ఉత్తరదిక్కు] - న మూడు మూరల దూరాన -

మూడు పు.ప్ర. త్రవ్వినట్లైతే - ఉదకములు [=water] ఉండును.  

&                 ౮౮=88 ;- గరుడవేగా||  ;; 

================================  ,

jyOtishmati, wyAGra padm ;- వ్యాఘ్రపదం ;-

jambU* triwRtaa muurwaa SiSumaaree SAribA SiwA SyAmA|

weerudhayO waaraahee jyOti -

[` enter page 36 `] shmatee ca garuDawEgA|| -  ౮౮=88 ;

& suukarika maasha parNyau wyAGra padAScEti yadyahE rnilayE|

walmeekaa duttarata@h triBi@h karai@h tri purushE tOyamm*|| ౮౯=89 ; 

& jambU* = *nErEDu ;; 

taa. nErEDuceTTu, tella tegaDa, cAgaceTTu, sugamdhipaala, usirika, nalla tegaDa, paaciteege [/ paaciteega = lata] weluturuceTTu,

waraaha kraamti, kaaru minumulu - iwi & modalaina wRkshaalunu, gulmamulunu, puTTaku nikaTambuga umDina -

aa puTTaku - `North` [= uttaradikku] - na mUDu mUrala duuraana -

mUDu pu.pra. trawwinaTlaitE - udakamulu [=`water`] umDunu.  ౮౮=88 ;;

&

జ్యోతిష్మతి, వ్యాఘ్రపదం ;

కొండగుర్తులు, చిహ్నాలు

మరుదేశే యత్ చిహ్నం నా జాంగలే తేన వారి నిర్దేశ్యమ్|

జంబూవేతస యోగే యత్పురుషాః తే మరౌ ద్విగుణా||  ౮౭=87  ;

&  తా. మరుప్రదేశములను గూర్చి - 

ఇంతకు ముందు చెప్పిన కొండగుర్తులు, చిహ్నాలు - 

కొండారణ్యాలందు ఉంటే -

అక్కడ చెప్పుకొనిన - లోతునకు - రెట్టింపు నీళ్ళు- [= +2 = Double] 

అందలి - లోతున - జలములు ఉంటాయని తెలుసుకోగలము. - ౮౭=87  ;

================================ , 

marudESE yat cihnam naa jaamgalE tEna waari nirdESyamm|

jambUwEtasa yOgE yatpurushaa@h tE marau dwiguNA||  ౮౭=87 ;;

&

taa. marupradESamulanu guurci - 

imtaku mumdu ceppina komDagurtulu, cihnaalu -

komDAraNyaalamdu umTE -

akkaDa ceppukonina - lOtunaku - reTTimpu nILLu

- [= +2 = `Double`] amdali - lOtuna - jalamulu umTAyani telusukOgalamu. - ౮౭=87  ; 

♦️♦️ - ౮౭=87  ; ♦️♦️ - ౮౭=87  ;-   `double water`,

;

కొండగుర్తులు 

ముళ్ళు, తెల్లని జమ్మి చెట్టు

  శ్వేతావంటః బహుళా యత్ర శమీ దక్షిణేన తత్ర పయః|

నర పంచక సం యుతయా సప్తత్యాహిః నరార్ధేచ||

తా. మరుప్రదేశములందు - ముళ్ళు ఉన్న మిక్కిలి తెల్లగా ఉన్న జమ్మి చెట్టు ఉంటే , 

దానికి South [=దక్షిణం] న ఐదు మూరల దూరమున - త్రవ్వినచో,

ఉదకములు ఉంటాయి, 

ఆ నీటిలో అర్ధ పు.ప్ర. నిడివి ఉన్న సర్పం ఉంటుంది.

&

extra notes ;- జమ్మి చెట్టు / శమీ వృక్షం ((Prosopis cineraria) - 

లాటిన్ Prosopis) ఫాబేసి కుటుంబానికి చెందినది.

& extra matters ;- చిప్ కో ఉద్యమం - 1970 ;- 

చమోలీజిల్లా, నాటి - ఉత్తరాఖండ్ ;- గోపేశ్వర్ village ;- 

300 చెట్లు - అటవీ సంరక్షణ ఉద్యమం ;- 20 సెప్టెంబరు 1974 ;

chipko andolan = = 'hugging movement') is a forest conservation movement in India. Opposed to commercial logging and the government's policies on deforestation, protestors in the 1970s engaged in tree hugging, wrapping their arms around trees so that they could not be felled.

&    ముళ్ళ జమ్మి చెట్టు  ;-

============================== ,

thorn - white  jammi Tree ;- 

SwEtaawamTa@h bahuLA yatra SamI dakshiNEna tatra paya@h|

nara pamcaka sam yutayaa saptatyaahi@h naraardhEca|| ౮౬=86 ;

taa. marupradESamulamdu - muLLu unna mikkili tellagaa unn jammi ceTTu umTE , 

daaniki `South` [=dakshiNam] na aidu muurala duuramuna - trawwinacO,

udakamulu umTAyi, aa nITilO ardha pu.pra. niDiwi unna sarpam umTumdi. ౮౬=86 ;

white మోదుగచెట్టు

వల్మీకేనతు పరతో శ్వేతో పరతో రోహీతకో భవేత్ యస్మిన్|

పూర్వేతు హస్త మాత్రే సప్తత్యా మానవై రంభః|| - ౮౫=85 ;; 

సారాంశము ;- మరుప్రదేశములందలి - పుట్ట[anthill]కి -

పడమటిదిక్కు[West] న, తెల్లని ములు మోదుగచెట్టు గనక ఉంటే,

ఆ మోదుగు కి తూర్పు [East] దిక్కున - ఒక మూర దూరమున -

పు.ప్ర. [70] త్రవ్విన - జలములు ఉండును.  - ౮౫=85 ;; 

============================== , 

walmeekEnatu paratO SwEtO paratO rOheetakO BawEt yasmin|

puurwEtu hasta maatrE saptatyaa maanawai rambha@h|| - ౮౫=85 ;; 

taa. marupradESamulamdali - puTTa[`anthill`]ki -

paDamaTidikku[`West`] na, tellani mulu mOdugaceTTu ganaka umTE,

aa mOdugu ki tuurpu [`East`] dikkuna - oka muura duuramuna -

pu.pra. [70] trawwina - jalamulu umDunu.  - ౮౫=85 ;;   white మోదుగచెట్టు ;-